O‘quv mashg‘ulotining maqsadi:
O'tkazma qopqoqli va molniya tasmali
taqilmani tikish texnalogiyasi
turlari va kundalik
ahamiyati to‘g’risidagi umumiy tushunchalarni
shakllantirish.
Pedagogik vazifalar:
1. Mavzuning asosiy maqsadini
sharhlash;
2. O'tkazma qopqoqli taqilmani
tikish texnalogiyasi haqida
tushuncha berish;
3. Molniya tasmali taqilmani tikish
texnalogiyasi
haqida ma’lumot
berish
O
‘quv faoliyatining natijalari:
1. Mavzu asosida tushunchalarni bilib
oladilar;
2.
O'tqazma
qopqoqli
taqilmani
tikish
texnologiyasi
to’g’risida so’zlab beradilar;
3.Molniya
tasmali
taqilmani
tikish
texnologiyasi. haqida gapirib beradilar;
O
‘qitish metodlari:
Kichik axborotli m
a’ruza, namoyish, suhbat.
O‘quv faoliyatini tashkil etish
shakllari:
Guruhli.
O
‘qitish vositalari:
O‘quv materiali, yozuv taxtasi,ko`rgazma ,
rasmli plakatlar.
O‘qitish shart-sharoiti:
Guruhlarda ishlashga, texnik vositalardan
foydalanishga m
o’ljallangan o’quv xonasi.
Qaytar
aloqaning
usul
va
vositalari:
Og’zaki so`rov, tezkor-so’rov, savol-javob.
O‘quv mashg‘ulotining texnologik xaritasi
Faoliyat
bosqichlari:
Faoliyat mazmuni
Ta’lim beruvchi
Ta’lim oluvchi
I. Kirish bosqichi
(5 daqiqa).
1.1.
Salomlashadi,
davomatni
aniqlaydi.
1.2. Mavzuning nomi, maqsadi va rejasi
bilan tanishtiradi.
1.3.
O’quv mashg’ulotida o’quv ishlarini
baholash mezonlari bilan tanishtiradi.
Salomlashadilar
Tanishadilar.
Diqqat qiladilar.
Savollar
beradilar.
II. Asosiy
bosqich
(65 daqiqa).
2.1.Tayanch
bilimlar
b
o’yicha
o
‘quvchilarning ishlarini kuzatib turadi.
2.2. O‘quvchilarga “Aqliy hujum”
usulidan foydalan
O'tkazma qopqoqli
va molniya tasmali taqilmani tikish
texnalogiyasi
haqida so’zlab bering?”
savoli bilan murojaat qiladi. Reja
asosida ma’ruza qiladi.
2.3. O‘quvchilarni guruhlarga tayanch
bilimlardan foydalangan holda bajarish
uchun topshiriq varaqalarini tarqatadi.
2.4. Guruhlarda ishlash qoidasini
eslatadi, yo’naltiradi, tushuntiradi.
2.5.Olingan
bilimlarni
aniqlash
maqsadida tezkor-
so’rov o’tkazadi.
Berilgan
topshiriq ustida
ishlaydilar.
Javob beradilar.
Tinglaydilar,
yozib oladilar.
Guruhga
bo’linadi.
Diqqat qiladilar.
Topshiriqni
bajaradilar.
Savollarga javob
beradilar.
III. Yakuniy
bosqich
(10 daqiqa)
3.1. Mavzuni umumlashtiradi, umumiy
xulosalar
qiladi,
yakun
yasaydi,
savollarga javob beradi.
3.2. O‘quvchilar ishini baholaydi, o’quv
mashg’ulotining maqsadga erishish
darajasini tahlil qiladi.
3.3 Mustaqil ish uchun vazifa beradi.
Mavzuga doir savollarga javob yozish
uchun turli xil tarqatmalar tarqatilib
yuboriladi.
Diqqat qiladilar.
Savol beradilar.
Vazifani yozib
oladilar.
Fan o‘qituvchisi: M.Raysaliyeva
MAVZU: O'TQAZMA QOPQOQLI VA MOLNIYA TASMALI
TAQILMANI TIKISH TEXNOLOGIYASI.
Reja:
1.O'tqazma qopqoqli taqilmani tikish texnologiyasi.
2.Molniya tasmali taqilmani tikish texnologiyasi.
Tayanch iboralar:
O'tqazma qopqoqli taqilma, molniya tasmali taqilman, o'tqazma, reglan, kiyim old
va ort bo'laklari, aralash bichilgan. chuqur o'yflgan, kvadrat.
Asosiy detaining o'ng tomoniga uchta chiziq bilan taqilma o'rni belgilab olinadi (46-
b rasm).
Belgi-chiziqlar orasidagi ortiqcha gazlama qirqib tashlanadi. Bunda belgi- chiziqdan
1 sm qoldiriladi, taqilma uchida burchak hosil qilib kertib qo'yiladi. Qopqoqning
o'ngini ichkariga qaratib uzunasiga ikki buklab, yuqori burchagi ag'darma chok bilan
tikiladi (46- d rasm).
Burchakdagi chok haqidan 0,2-0,3 sm qoldirib, ortiqchasi qirqib tashlanadi va
qopqoq o'ngiga ag'dariladi, to'g'rilab dazmollanadi.
Taqilma uchiga asosiy detaining teskari tomoniga ip gazlamadan bo'ylama qo'yiladi.
Detal o'ngiga qopqoqlarning ochiq qirqimlarini taqilma markaziga qaratib, belgi
chiziqlar bo'ylab ulanadi (46- e rasm).
Taqilma uchida qaytma bahyaqator yuritib ko'klanadi.
Taqilmaning oxirgi uchidagi gazlama bahyaqatorga 0,1 sm yetkazmay, qo'shimcha
qirqib qo'yiladi. Qopqoq ochiq qirqimlarini detal teskarisiga o'tkazib, ikkala
qopqoqni bir-birining ustiga to'g'rilab qo'yiladi va asosiy detalni qaytarib turib,
taqilma uchi universal mashinada qaytma bahyaqator yuritib, puxtalanadi (46- f
rasm).
Taqilma qirqimlari maxsus mashinada yo'rmaladi. Tayyor taqilma dazmollanadi.
Ramkali taqilmani tikish (47- a rasm). Bu taqilmaga ikkita mag'iz qo'yib tikiladi.
Mag'izning ichki qirqimlari maxsus mashinada yo'rmaladi yoki teskari tomoniga 0,5-
0,7sm bukib, ziyidan 0,lsm kenglikda universal mashinada bukib tikiladi (47- b
rasm).
Mag'izning tashqi qirqimlari teskari tomonga 1 -1,2sm kenglikda bukib
dazmollanadi. Detaining o'ng tomoniga taqilmaning o'rta chizig'i va undan ikki
tomonga ramka kengligida yana ikkita chiziq belgilanadi (47- d rasm).
Mag'izning o'ngini yuqoriga qaratib, bukilgan tomonini asosiy detal o'ngiga qaratib,
dazmollangan ziylarini yordamchi chiziqlar tomoniga qaratib qo'yiladi. Mag'iz
ziyidan ramka kengligiga teng oraliqda ulanadi. Mag'izlarni qaytarib turib, asosiy
detal teskari tomonidan qirqiladi. Bahyaqatorga 1-1,2 sm yetmay, burchak qilib
kesiladi, bunda bahyaqatoiga 0,1 sm yetkazmay tugatiladi. Mag'izni asosiy detal
teskarisiga ag'darib, uchlarini to'g'rilab, taqilma uchidagi burchagi bo'ylab, ikkita
bahyaqator yuritib, taqilma uchi puxtalanadi (47- e rasm). Tayyor taqilma
dazmollanadi.
«Molniya» tasmali taqilmani tikish (48- a rasm). Asosiy detal «Molniya» ulanadigan
joyida chok haqidan ko'proq qoldirib bichiladi. Ikkala detal qirqimi bezak bahyaqator
kengligiga 0,7-1,0 sm qo'shilgan kenglikda teskari tomoniga bukib dazmollanadi.
Detaining teskari tomoniga «Molniya» tasmaning o'ngini yuqoriga qaratib qo'yib,
to'g'ri sirma qaviqlar bilan ko'klab ulanadi (48- d rasm). „
Keyin detalga maxsus tepki o'rnatib, bostirib tikiladi (48- d rasm). Ko'klangan
iplarni so'kib tashlab, taqilma dazmollanadi.
Choksiz detaldagi «Molniya» tasmali taqilmani tikish. (49- a rasm).
Asosiy detal o'ngiga ikkita chiziq bilan taqilma o'mi belgilab olinadi. Shu belgi-
chiziqqa mag'izning o'ngini pastga qaratib qo'yiladi va mag'iz asosiy detalga ulanadi.
Chok kengligi modelga qarab 0,3-0,8 sm bo'lishi mumkin. Asosiy detal bahyaqatorlar
orasida qirqiladi, taqilma uchiga 1,0 sm yetkazmay burchak qilib, bahyaqatorga 0,1
sm yetkazmay tugatiladi.
Mag'izni asosiy detal teskarisiga ag'darib o'tkaziladi va asosiy detaldan 0,l-0,2sm kant
hosil qilib, ziylari ko'klanadi va dazmollanadi yoki ziylari ko'klanmay, to'g'ri
dazmollanadi (49- b rasm).
Adip vazifasini o'taydigan ikki bo'lakdan iborat mag'izlarning o'ngini ichkariga
qaratib, taqilma boshlanadigan joygacha 0,5-0,7sm kenglikdagi chok bilan biriktirib
tikiladi. Taqilma chetida bezak bahyaqator yuritiladigan bo'lsa, biriktirma chokning
kengligi bezak bahyaqatordan 0,5-0,7 sm kengroq qilib tikiladi. Biriktirma chokning
taqilmadan pastroq joyi yorib, dazmollanadi, taqilma joyida buklab dazmollanadi.
Mag'izning ichki qirqimi maxsus mashinada yo'rmalanadi yoki buklab, 0,1 -0,2 sm
kenglikda bukma chok bilan tikiladi.
Mag'izning buklab dazmollangan ziyi ichkarisiga «Molniya» tasma ulanadi. Bu
bahyaqator tasma chetidan va mag'iz qirqimidan 0,5sm oraliqda yuritiladi.
Tayyor «Molniya» ulangan mag'iz teskarisini asosiy detal teskarisiga qaratib qo'yib,
to'g'ri sirma qaviq bilan mag'iz asosiy detalga bostirib ko'klanadi. Asosiy detaining
o'ng tomonidan bostirib tikiladi (49- d rasm).
Ko'klangan iplarni so'kib tashlab, tayyor taqilma dazmollanadi.
Ko'ylakning ko'krak qismini yubkaga ulash va kiyim etagini tikish
Kuylakning ko'krak qismini yubkaga ulash uchun oldin yubka choklari tikilishi
kerak. Bunda yubkada vitachka, taxlama, burma bo'lsa, ular tikib olinadi. Choklar
yorib yoki bir tomonga yotqizib dazmollanadi. Yubkada burmaga o'xshash mayda
taxlamalar bo'lsa (67- a rasm), bu taxlamalar kertimlaiga to'g'rilab buklab, universal
mashinada qirqimlardan 0,7-1,0 sm oraliqda uqa qo'yib yoki qo'ymay, bahyaqator
yuritib chiqiladi (67- b rasm).
Taxlama bo'lmay, burma hosil qilinadigan bo'lsa, yubka detalining yuqori qirqimidan
1,2-1,5 sm oraliqda ikkita bahyaqator yuritiladi, bahyaqatorlar orasidagi oraliq 0,1-
0,3 sm. Bahyaqator ipini tortib, burma bir tekis taqsimlanadi.
Yubkaning o'ngini ichkariga qaratib, ko'ylak ko'krak qismining o'ngini yuqoriga
qaratib, yubka ichiga kiydiriladi va qo'lda to'g'ri sirma qaviqlar bilan yubkaga ko'krak
qismi ko'klab ulanadi. Ko'klangan qaviqqatordan 0,1 -0,2 sm oraliqda universal
mashinada ulanadi. Biriktirma chok cho'zilib ketmasligi uchun ikkita parallel
bahyaqator yuritiladi. Bunda qo'sh ignali mashina ishlatish mumkin (67- d rasm).
Chok haqi maxsus mashinada yo'rmaladi va chok haqi modelda ko'nsatilgan tomonga
yotqizib dazmollanadi (67- e rasm). Ko'klangan iplar so'kib tashlanadi.
Ko'ylakning ko'krak qismi bilan yubkani.
Ko'klangan ko'krak qismi yubkaga yorma chok bilan ulanadigan bo'lsa (68- a rasm),
ikkala detaining choklarini, vitachkalarini to'g'ri keltirib,qirqimlarini to'g'rilab, bezak
bahyaqatordan 1,2-1,5 sm ortiq kenglikda detallar biriktirib ko'klab ulanadi.
Qaviqqatordan 0,1 sm oraliqda detallar biriktirib tikiladi. Ko'klangan iplarni so'kib
tashlab, chok haqi yorib dazmollanadi.
Nazorat savollari:
1.
Ramkali taqilmani tikish qanday amalga oshiriladi?
2.
«Molniya» tasmali taqilmani tikish…
3.
Molniya bu …
Foydalanilgan adabiyotlar
A.T.Turaxonova «Tikuvchilik texnologiyasi asoslari».
S.Toshpulatov, X.X.Komilova, S.Nishanova, D.Rasulova “Xalq iste’moli
buyumlarini modellashtirish va loyihalash” Sharq nashriyoti 2007 yil.
| 