Nazariy o‘quv mashg‘ulotining o‘qitish texnologiyasi

O‘quv mashg‘ulotining texnologik xaritasi
 
 
 
Faoliyat 
bosqichlari: 
Faoliyat mazmuni 
Ta’lim beruvchi 
Ta’lim oluvchi 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
I. Kirish bosqichi 
(5 daqiqa).
1.1. 
Salomlashadi, 
davomatni
aniqlaydi.
1.2. Mavzuning nomi, maqsadi va rejasi 
bilan tanishtiradi.
1.3.
O’quv mashg’ulotida o’quv ishlarini 
baholash mezonlari bilan tanishtiradi.
Salomlashadilar 
Tanishadilar. 
Diqqat qiladilar. 
Savollar 
beradilar. 
 
 
 
 
 
 
 
 
II. Asosiy 
bosqich 
(65 daqiqa). 
2.1.Tayanch bilimlar b
o’yicha 
o
‘quvchilarning ishlarini kuzatib turadi. 
2.2. O‘quvchilarga “Aqliy hujum” 
usulidan foydalanib “Mavzuga oid?” 
savoli bilan murojaat qiladi. Reja 
asosida ma’ruza qiladi. 
2.3. O‘quvchilarni guruhlarga tayanch
bilimlardan foydalangan holda bajarish
uchun topshiriq varaqalarini tarqatadi.
2.4. Guruhlarda ishlash qoidasini
eslatadi, yo’naltiradi, tushuntiradi.
2.5.Olingan 
bilimlarni 
aniqlash
maqsadida tezkor-
so’rov o’tkazadi. 
Berilgan
topshiriq ustida 
ishlaydilar. 
Javob beradilar. 
Tinglaydilar, 
yozib oladilar. 
Guruhga
bo’linadi. 
Diqqat qiladilar. 
Topshiriqni
bajaradilar. 
Savollarga javob 
beradilar. 
 
 
 
III. Yakuniy 
bosqich
(10 daqiqa) 
3.1. Mavzuni umumlashtiradi, umumiy 
xulosalar 
qiladi, 
yakun 
yasaydi, 
savollarga javob beradi. 
3.2. O‘quvchilar ishini baholaydi, o’quv
mashg’ulotining maqsadga erishish
darajasini tahlil qiladi. 
3.3 Mustaqil ish uchun vazifa beradi. 
Mavzuga doir savollarga javob yozish 
uchun turli xil tarqatmalar tarqatilib 
yuboriladi. 
Diqqat qiladilar. 
Savol beradilar. 
Vazifani yozib 
oladilar. 
 
 
 
 
 
Fan o‘qituvchisi: M.Raysaliyeva 

MAVZU: BEZAK BERUVCHI ELEMENTLAR BUFFLARGA ISHLOV 
BERISH 
REJA: 
1.Bezak turlari 
2.Buflarga ishlov berish 
Tayanch iboralar: 
qo`sh etak, siniq bahyaqator, buklamalar, bo'rttirma choklar, 
bo'rtma choklar 
Kiyimning estetik talablarga mos ko'rinishda bo'lishiga mayinligi, qalinligi va 
boshqa xususiyatlari turlicha bo'lgan gazlamalarni ishlatib erishiladi. 
Kiyimni bezashda xilma-xil buklamalar, bo'rttirma choklar, bo'rtma choklar, 
baxyaqatorlar kabi bezaklarga, hoshiyalar, etak burmalar, oddiy burmalar bilan 
bezashga va furnitura bilan bezashga katta o'rin beriladi. 
Qo'sh etaklarning, etak burmalarning qirqimlari maxsus mashinada siniq 
baxyaqatorlar bilan tikiladi. 
Koketka yoki kiritma chetiga qo'yma burma ulanganda, uni avval asosiy detalga 
ulab olinadi. Bunda, qo'yma burmaning teskarisiga, asosiy detal o'ngi esa ustiga 
qaragan bo'ladi. Keyin koketka qo'yma burma ulangan chokni yopib turadigan qilib 
qo'yilib, asosiy detalga bostirib tikiladi (3.25-rasm). 
Burmalar (3.26-rasm) ayollar va bolalar kiyimida bezak sifatida yoki vitachkalar 
o'rnida ishlatiladi. Tikuv chilik sanoatida burmalar hosil qilish uchun maxsus tepkili, 
ikki ignali mashinadan foydalaniladi. Qoplama cho'ntak, bandlar, belbog', cho'ntak 
qopqog'i kabi detallar ham bezak hisoblanadi. Shuningdek, kiyim xilma-xil tikma gul, 
mo'yna, izma va furnitura kabilar bilan ham bezaladi. 
Jiyaklar hozirgi vaqtda kiyimlarni bezash uchun keng ishlatiladi. Jiyak har xil rangli 
va naqshli bo'ladi. Uning cheti to'g'ri va shakldor bo'lishi mumkin. Shakldor chetli jiyak 
kiyimning o'ngiga bostirib tikiladi. Uni belgilangan chiziq bo'yicha o'ngi bilan qo'yib, 
o'rtasidan bostirma chok bilan tikiladi. 
Oo'rdan asosan ayollar va bolalar kiyimini bezashda foydalaniladi. Oo'r detalning 
o'ngiga belgilangan chiziq bo'yicha qo'yiladi va to'rning chetidan 0,1 sm ichkaridan 
universal mashinada yoki maxsus mashinada bostirib tikiladi. 
Qirqmalar vitachkalarning bir turi bo'lib, ayni vaqtda bezak elementlaridan biri 
hisoblanadi. Qirqmali detallarni bichishda qirqimlaridan biri ikkinchisidan uzunroq 
olinadi. Qirqmaning uzun tomoni bo'yicha burma hosil bo'lishi uchun ikkita baxyaqator 
tushiriladi. Detallarning o'ngi ichkariga qilib qo'yiladi va chetlari to'g'rilanib ko'klanadi 
yoki terilgan detal tomondan 0,7—1 sm masofada tikiladi. Chok haqi yo'rmalanadi va 
detalning burmasiz tomoniga yotqizib dazmollanadi. Modelga muvofiq chok bostirma 
bo'lishi mumkin. 
Applikatsiyalar bostirib tikishda siniq baxyaqatorli mashinadan foydalaniladi. Har 
xil rangli ipdan, rangli shnurlardan gul shakliga moslab ikki ipli zanjirsimon 
baxyaqatorlar yuritish yo'li bilan gazlamani bezash mumkin (3.28va 3.29-rasm). 
Hozirda kiyimga bezak beruvchi baxyaqatorlar dasturlangan tikuv mashinalari 
yordamida amalga oshirilmoqda. Kiyimga turli naqshlar tikadigan avtomatlar mavjud 
bo'lib, ular ma'lum masofaga avtomatik ravishda surilib, kerakli operatsiyalarni 

bajaradi (3.30-rasm). 
Buflar qo'lda yoki mashinada tayyorlanishi mumkin. 
Qo'lda tayyorlanadigan buflar detalning teskari tomonidan nuqtalar yoki chiziqlar 
tarzida belgilab olinadi. Buf qatorlari orasidagi masofa 
3.20-rasm. Old bo'lakka bort qotirmasini yopishtirish: 
1 — old bo'lak, 2 — bort qotirmasi, 3 — yelim uqa, 4 — bort qotirmasi ikkinchi qavati, 
5 — adip qaytarma qotirmasi, 6 — izma osti qotirmasi. 
0,8—1 sm, nuqtalar orasidagi masofa 0,5 sm bo'lishi zarur. 
Mashinada tayyorlanadigan buflar oddiy va shnurli bo'lishi mumkin. Oddiy buflar hosil 
qilish uchun detalda parallel chiziqlar belgilab olinadi. Bu chiziqlarning soni va 
orasidagi masofa modelga bog'liq. Detal belgilangan chiziq bo'yicha yoki chetlariga 
parallel qilib maxsus tepkili, bir yoki ikki ignali mashinada tikiladi. Agar maxsus tepki 
bo'lmasa, detal belgilangan chiziq bo'yicha o'ngidan bo'sh baxyalar bilan tikiladi. Ustki 
iplarning uchi detalning teskarisiga chiqariladi va baxyalarni taranglab, burmalar hosil 
qilinadi. Burmalar bir tekis yoyib chiqiladi, iplarning uchi mahkamlab, tugib qo'yiladi. 
Buf baxyalarning uchlarida, detalning teskari tomonidan, 0,1 sm chuqurlikda mayda 
taxlamalar hosil qilib tikiladi. Barcha buf baxyalarining uchlari mayda taxlamalarning 
tikish choklariga kirishi zarur. Buflar cho'zilib ketmasligi uchun, asosiy gazlamadan 
bichilgan bo'lak ularning tagiga detal teskarisidan tanda iplarini buf baxyalariga 
parallel qilib qo'yiladi.

Download 6,55 Mb.