Mexanizatsiyalash muhandislari instituti

- 139 - 
o‘lchashlari uchun tayanch antenna sifatida doim Dorne/Margolin,T-tip reaktiv 
xarakat laboratoriyasida yaratilgan halqali antenna ishlatiladi.
O‘lchash 24 soatlik seans davomida olib boriladi. Qayta ishlash PAGES 
dasturida bajariladi. Boshida toposferadagi kechikish baholanmasdan faza 
markazini o‘zgarishiga qo‘sh farqlar uchun tuzatmasiz bir chastotali yechim 
olinadi. Bunday kichik masofada fazalarni qo‘sh ayirmalari toposfera va ionosfera 
effektlari bo‘lmaydi. Bunday yechim natijalari orqali antenna tayanch nuqtasini 
L1 va L2 fazaviy markazlarga nisbatan siljishi aniqlanadi. Siljish aniqlangandan 
so‘ng testlanayotgan antenna fazaviy markazlari o‘zgarishlari balandlik 
funksiyasi sifatida alohida L1 va L2 uchun topiladi. Har xil balandliklardagi turli 
sputniklarni fazaviy markazlarini o‘zgarishini bevosita aniqlash uchun L1 yoki L2 
fazalarni bir karrali farqlarining yechimidan foydalaniladi. Generatorlarni bir 
karrali farqlarida priyomniklarning soatlarini xatolari umumiy rubidiyni 
chastotalar standartidan foydalanish bilan kompensatsiyalanadi. Bu yechimlarda 
fazaviy markazlarni o‘zgarishni azimutal bog‘lanishi baholanmaydi. Bir karrali 
fazalar farqini qoldig‘ bog‘lanmasligi priyomniklar soatlarining tuzatmalar farqini 
va sinalayotgan antennalar markazini o‘zgarishini aniqlashda foydalaniladi 
[Mader, 2004]. 
Dala kalibrovkalarini solishtirish ko‘rsatadiki, ko‘pyo‘llik ta’siriga katta 
darajada moyil bo‘lgan kichik o‘lchamli antennalarda eng katta farq hosil bo‘ladi. 
Katta bazaviy chiziqlar uchun va global yechimlar olish uchun absolyut kalibrovka 
ma’lumotlari ma’qulroq [Mader, 2001]. 
Agar, zarur bo‘lgan antenna tipi uchun tuzatmalar bo‘lmasa, u holda 
antenna kalibrovkasini mustaqil o‘tkazish mumkin. Bu quyidagicha qilinadi: 
yaxshi aniqlangan va juda ham qisqa (ko‘pi bilan bir necha o‘n metrli) bazaviy 
chiziq olish kerak. Bir tip antenna bazaviy chiziqni bir punktida, boshqa tip 
antenna – boshqa punktda o‘rnatiladi. Kuzatish bir necha soatli seanslar bilan 
o‘tkaziladi va ma’lumotlarga ishlov beriladi.
Ma’lumotlarga ishlov berish quyidagicha olib boriladi: 

- 140 - 
− antenna balandligi va fazalar markazini konstruktorlik tuzatmalari 
inobatga olinib, ma’lumotlar RINEXga aylantiriladi; 
− kirishida RINEXni qabullayotgan dasturiy ta’minot yordamida bazaviy 
chiziq hisoblanadi, bunda, birinchidan fazalarni qo‘sh farqlaridan foydalaniladi, 
ikkinchidan, chastotalar farqini aniqlash uchun faqat L1 chastota yoki faqat L2 
chastotadan foydalaniladi; 
− bunday tipdagi hisoblashlar uchun aniq orbitalardan foydalanishga xojat 
yo‘q, bort orbitalarning sifati bu uzunlikdagi bazaviy chiziqlar uchun yetarli. 
Bazaviy chiziqni hisoblangan bahosi bilan uning haqiqiy qiymatini 
solishtirish ikki tipdagi antennalar orasidagi mavjud bo‘lgan og‘ishni aniqlashga 
imkon beradi. 
Bu hisoblashlar kun davomida turli vaqtlarda o‘tkazilgan, ikki sessiya 
uchun kamida ikki martta takrorlanishi zarur. Bunday extiyotkorlik baholash 
davrida modellashtirilmaydigan antenna og‘ishlarini boshqa tipdagi og‘ishlardan 
farqlash imkonini beradi. Bu kalibrovka o‘tkazilgandan keyin ikki tipdagi muvofiq 
apparatlar bilan kuzatilayotgan bazaviy chiziqni har bir hisobida aniqlangan, mos 
qeluvchi og‘ishlariga, tuzatmalar qo‘llaniladi [Botton et al., 1997].. 

Download 9,23 Mb.