99
chiqarish xarajatlari kiradi. Xarajatni kamaytirish foydani oshirish imkonini beradi. Yuqori foyda
o'z navbatida firma faoliyatining rivojlanishiga ko'maklashadi va bu bilan raqobatbardoshlikni
oshiradi.
Firma raqobatbardoshligi tahlilida g'arb amaliyotida keng tarqalgan SWOT-tahlil - korxona
faoliyatining tahlili (quyidagi so'zlarning bosh harflaridan olingan qisqa nom:
Afzalliklar va
Kamchiliklar, korxona uchun Imkoniyatlar va Tahdidlar) tavsiya etilishi mumkin. U 15.1-chizma
shaklida ko'rsatilgan.
15.1-chizma
Afzalliklar va Kamchiliklarni baholashda asosiy e`tibor korxonaning ichki omillariga,
Imkoniyatlar va Tahdidlarni baholaganda esa tashqi muhitni belgilaydigan omillarga qaratiladi.
Korxonaning ichki omillari undan tashqarida yuzaga keladigan iste`molchilar,
ta`minotchilar,
raqobatchilar, aloqador auditoriyalar va jamoatchilik fikri bilan bog'liq bo'lgan
muammolarga qaraganda osonroq aniqlanadi.
Afzallik va Kamchiliklarni aniqlashga resurslar va imkoniyatlarning tavsifi yordam beradi.
Bunday deyilganda korxona uchun ijobiy deb baholashimiz mumkin bo'lgan har qanday turli
ko'rsatkichlar va kattaliklar tushuniladi. Masalan, korxona darajasida bu ilg'or
yoki eng yangi
texnologiyalar va "nou-xau"lar, ishlab chiqarish va boshqaruv xodimlarining tegishli tayyorgarligi,
boshqarish va rag'batlantirish usullarini ishlab chiqish yoki zamonaviylashtirish.
Korxona faoliyatining kuchli va kuchsiz tomonlarini tahlil qilishda jismoniy aktivlar
(binolar,
inshootlar, asbob-uskunalar,
transport vositalari, tovar-moddiy boyliklar,
qimmatli
qog'ozlar, pul mablag'lari), bozordagi imiji (obro'-e`tibor, maqsadli bozorda korxonaning obro'si)
va mehnat resurslari (oliy va o'rta boshqaruv xodimlari, malakali ishchilar) kabi ko'rsatkichlar audit
qilinishi mumkin.
Korxonaning kamchiliklariga qandaydir resurslar va imkoniyatlarning etishmasligi kirishi
mumkin, ayniqsa, raqobatchilar bilan taqqoslaganda kuchli namoyon bo'ladigan kamchiliklar.
Korxonaning imkoniyatlarini korxona uchun umumiy va muayyan tovar
bozoriga nisbatan olib
qaraladigan ixtisoslashgan holda tasavvur qilish mumkin.
Tahdidlar (xavf-xatarlar) to'rt xil ko'rinishda bo'ladi:
1) korxona maqsadlarining muvaffaqiyatli amalga oshishiga qarshilik qiladigan;
2) korxona strategiyasini amalga oshirish uchun zarur bo'lgan resurslarni ko'paytiradigan;
Ta
‟si
rni
ng
kuc
hsi
zl
ani
shi
A
fz
al
li
kka
a
yl
ani
shi
SWOT- tаhlil
O‟stirish
O
‟st
ir
ish
Imkoniyatlar
Kamchiliklar
(kuchsiz tomonlar)
Afzalliklar
(kuchli tomonlar)
Tahdidlar
100
3) kutiladigan moliyaviy natijalar va rentabellikni yomonlashtiradigan;
4) korxona strategiyasining bajarilish xavfi darajasini oshiradigan.
Shunday qilib, korxona faoliyatining SWOT-tahlili korxona faoliyatini takomillashtirib
borish uchun asos bo'lib
xizmat qilishi mumkin, chunki imkoniyatlar va afzalliklarni o'stirish va
kuchaytirish kerak, tahdidlar va kamchiliklarning ta`sirini kamaytirib, ularning salbiy ta`sirini
yo'qotish yoki o'z afzalliklariga aylantirish kerak. Buni tashqi kontur -strelkalar ko'rsatmoqda.
