ishlab chiqarish muhitining gigiyenik normalariga (havo
harorati nisbiy
namligi va havo harakati tezligi) b o g iiq boiadi. Jumladan, aqliy mehnat
bilan shug‘ullanuvchilar (o‘qituvchilar, tibbiyot xodimlari, muhandislar
va boshqalar)ning bir kecha-kunduzda sarflaydigan energiyalari 10-11,7
MJ ni, mexanizatsiyalashtirilgan ishlarda va xizmat ko‘rsatish sohalarida
ishlayotganlar 12,7-17,5 MJ ni va o g ir jismoniy
mehnat qiladiganlar
esa 16,8-25 MJ energiya sarflar ekan. Mehnat qilish jarayonida energiya
sarflanish darajasi mehnat qilish holatiga ham b o giiq boiadi. O'tirib ish
bajarganda umumiy energiya sarfiga nisbatan 5-10 foiz ortiq energiya
sarflanadi. Tik turib ishlaganda 10-25 foiz, majburiy noqulay ish sharoitida
40-50 foiz ortiq energiya sarflanadi. Aqliy mehnat jarayonida sarflanadigan
energiya miqdori odamning asab emotsional holatiga b o g iiq boiadi.
Masalan, o ‘tirib ovoz chiqarib o‘qish jarayonida energiya sarfi 48 foizga
ortadi, ko‘pchilikka ma’ruza qilgan vaqtda 94 foizga ortadi va hisoblash
mashinalari operatoriari sarñagan energiya hajmi 60-100 foizga ortishi
kuzatiladi. Demak, insonning turli ko'rinishdagi
mehnat faoliyatlarini
amalga oshirishda, ulaming aqliy va jismoniy imkoniyatlarinJ hisobga
olish, inson organizmining mehnat qilish qobiliyatlarini oshirish uchun
kerakli choralami ko‘rish va ishchi-xizmatchilar uchun kerakli shart-
sharoitlami yaratish talab etiladi.
