M. X. Tojiyev, I. Nigmatov hayot faoliyati

Download 9,03 Mb. Pdf ko'rish
bet	11/168
Sana	22.06.2024
Hajmi	9,03 Mb.
	#265232

1 ... 7 8 9 10 11 12 13 14 ... 168

G. Ishiab chiqarish jarayoni (texnologiyani) boshqarish bilan bogiiq bo‘lgan mehnat shakli.
Gipokeneziya

F. Konveyer mehnat turi.
Ushbu mehnat turining e ’tiborli jihati -
umumiy ish jarayonining alohida ish turlariga, ketm a-ketlikda ish
bajarilishiga konveyer tasmasi orqali biron-bir detaining har bir ish
joyiga avtomatik tarzda yetkazib berilishini amalga oshiradi. Bunday
m ehnat shakli ishchilardan bir maromda va berilgan ish su r’atida
ishlashni talab qiladi. Bunda ishchi boshqaradigan ish operatsiyasiga
qancha kam vaqt sarflasa, uning mehnat unumdorligi shuncha yuqori
b o ia d i.
Monotoniya
- bu konveyer mehnat shaklidan kelib chiqqan salbiy
oqibatlardan biri b o iib , o‘z navbatida, tez-tez toliqishga va asabiylashishga
olib keladi. Buning oqibatida ish jarayonida orqaga ketish kuzatiladi,
har kungi asabiylashishlaming qaytarilishi oqibatida parishonxotirlik,
mehnat faoliyatining sekinlashishi yuzaga kelib, oqibatda ishchi ishlash
qobiliyatining pasayishiga olib keladi.
G. Ishiab chiqarish jarayoni (texnologiyani) boshqarish bilan
bogiiq bo‘lgan mehnat shakli.
Inson avtomatlashgan mehnat jarayonida
qancha kam ishtirok etsa, uning hissasi shuncha ko‘p boiad i. Bunga
fiziologik nuqtayi nazardan qaralsa, ishlab chiqarish jarayonini boshqarish
ildcita asosiy shaklga boiinadi: birinchisida masofadan turib boshqarish,
ya’ni ishchidan tez va faol harakatlanishni talab qilsa, ikkinchisi esa
kam hollarda harakatlanishni taqozo etadi. Boshqarishning birinchi
shakiida ishchi faqat bir operatsiyaga emas, balki boshqa jarayonlarga
ham e’tiborini qaratishi talab etiladi, ikkinchi shaklda esa ishchi harakat
qilishga tayyor b o iib turadi, lekin uning tezligi kamroq boiadi.
I.
Aqliy mehnat shakli
(Intellektual mehnat shakli) Bu mehnat shakli
alohida bir kasb b o iib , unga ham moddiy ishlab chiqrishga aloqador
sifatida qaralmoqda. Masalan: texniklar, muhandislar, dispetcherlar,
konstruktorlar, operatorlar, ishlab chiqarishga aloqasi boim agan olimlar,
vrachlar, o‘qituvchilar, artistlar, rassomlar, yozuvchilar va boshqalar.
Aqliy mehnat shundan iboratki, unda turli qismdagi m a’lumotlaming
tahlil qilinishi - inson xotirasi va e’tiborining susayishiga olib keladi.
Bunday mehnat shakiida jismoniy harakat juda katta ahamiyat kasb
etmaydi va oqibatda bir kunlik quvvat sarfi 10 - 11,7 MJ yoki 2000 -
2400 kkal ni tashkil etadi. Aqliy mehnat uchun «gipokeneziya» xarakterli
hisoblanib, bu nafaqat inson faoliyatining salmoqli darajada pasayishiga,
25

o‘z navbatida, inson organizmining buzilishiga va haddan ziyod his-
hayajonga berilishiga olib keladi.
Gipokeneziya
- ishlab chiqarishdagi noxush omillardan hisoblanadi.
Shuning uchun aqliy mehnat faoliyati bilan shug‘ul]anuvchi kishilarda
yurak xastaligining kelib chiqish darajasi yuqori hisoblanadi.

Download 9,03 Mb.

1 ... 7 8 9 10 11 12 13 14 ... 168

Download 9,03 Mb.

Pdf ko'rish