2.10-rasm. “V alday ” tipidagi suv sathini o ic h a sh
qurilmasi va uning
qismlari: 1 —
metall qoplama; 2 —
qalqimaning yuki; 3 —
yum shoq tros; 4 —
muvozanatni saqlovchi yukr, 5 —
mahkamlagich; 6 —
tros g ‘altagi; 7 —
yozish
i|og‘ozi o ‘
rnatiladigan baraban\ 8
— g 'a lta k va baraban o'qi; 9 —
yordam chi
o'q\ 10 -
trubkacha\ 11 —
tishli g 'a lta k ; 12 —
soat mexanizmr, 13 —
peroli
karetka; 14 -
soatni quw atlashtirish mexanizmr, 15
—yukcha.
2.11-
rasm. 0 ‘ziyozar pufakli suv o ic h a sh posti:
1 —
energiya manbai; 2 —
bosim reduktori; 3 —
raqamli ko ‘rsatkich\
A —yozish qurilmasi; 5
—yozish lentasi', 6 —
motor; 1 — klapan;
8 —
muvozanatlovchi qurilma; 9 —
manometr; 10 -
xonacha;
11 —
g a z idishi; 12 —
poydevor; 13 —
rezina quvur.
35
Har bir gidrologik kuzatish postida suv sathini kuzatish bilan
birga suv yuzasining nishabligi ham o ic h a b boriladi. Nishablik
postlari asosiy kuzatish posti hududida joylashgan b o ‘lib,
yuqori va
quyi suv o ‘lchash reykalaridan iborat b o ia d i (2.12-rasm).
2.1.4. Nishablik suv o ‘lchaslt postlari
U
2.12-rasra. Suv yuzasi nishabligini aniqlash.
Nishablik postlarini tashkil etish uchun dastlab daryo uchast-
kasi m a’lum masofada ko‘zdan kechiriladi va bir xil nishablikdagi
uchastka tanlab olinadi.
Yuqori va quyi nishablik postlari orasidagi
masofa asosan ular
orasida suv sathining pasayish balandligi - Ah ga b o g iiq holda
belgilanadi.
Tekislik daryolarida Ah = 10-20 sm dan, tog‘ daryolarida esa
25-50 smdan kam boim asligi kerak. Nishablik (I)
quyidagi ifoda
bilan hisoblanadi:
bu yerda: Ah - suv sathining pasayish balandligi, m; L - har ikki
nishablik postlari
orasidagi masofa, m.
36
M aium ki, suv o ‘lchash postlarida daryolar, kanallar, k o ila r va
suv omborlarining suv sathi,
belgilangan muddatlarda, bir kunda
bir yoki ikki marta oichanadi.
Ushbu muddatlar orasida suv
sathining eng katta ko‘tarilishlari yoki
eng kichik qiymatlardagi
pasayishlari b o iish i mumkin. Suv sathining bunday qiymatlarini
aniqlash muhim ilmiy va amaliy ahamiyatga ega. Masalan,
daryolaming eng katta suv sathlariga b o g iiq holda suv
inshootlarining
loyiha hujjatlari tayyorlansa, eng kichik suv sathlari
esa ichimlik va sug‘oriladigan yerlar suv ta ’minotida muhim
ko'rsatkich hisoblanadi. Shu tufayli
suv sathining eng katta, y a’ni
