II-guruh G‘arbiy Yevropa:
№
|
Mamlakat
Nomi
|
Poytaxti
|
Davlat tuzumi
|
Tabiiy resurslari
|
Iqtisodiyoti
|
Sanoati
|
Qishloq xo‘jaligi
|
1
|
|
|
|
|
|
|
2
|
|
|
|
|
|
|
3
|
|
|
|
|
|
|
4
|
|
|
|
|
|
|
5
|
|
|
|
|
|
|
III-guruh Janubiy Yevropa:
№
|
Mamlakat
Nomi
|
Poytaxti
|
Davlat tuzumi
|
Tabiiy resurslari
|
Iqtisodiyoti
|
Sanoati
|
Qishloq xo‘jaligi
|
1
|
|
|
|
|
|
|
2
|
|
|
|
|
|
|
3
|
|
|
|
|
|
|
4
|
|
|
|
|
|
|
5
|
|
|
|
|
|
|
IV-guruh Sharqiy Yevropa:
№
|
Mamlakat
Nomi
|
Poytaxti
|
Davlat tuzumi
|
Tabiiy resurslari
|
Iqtisodiyoti
|
Sanoati
|
Qishloq xo‘jaligi
|
1
|
|
|
|
|
|
|
2
|
|
|
|
|
|
|
3
|
|
|
|
|
|
|
4
|
|
|
|
|
|
|
5
|
|
|
|
|
|
|
III. Yangi mavzu bo`yicha o`qituvchining kirish so`zi.
(10 daqiqa);
Doskaga osiladi:
Bugungi darsda bilishimiz kerak bo`lgan ma`lumotlar:
1. Tashqi savdo aylanmasi
2. Yevropa va jahon xo‘jaligi
3. Fantalab tarmoqlar
4. GFR sanoat tarmoqlari: Elektroenergetika, rangli va qora metallurgiya,
mashinasozlik va metalga ishlov berish, kimyo sanoati.
5. Transport tarmoqlari: Quruqlik transpori, havo transporti, suv transporti
6. Tashqi savdo aylanmasi
7. Xalqaro bozor
8. Eng yirik kompaniyalar
9. Jahondagi eng yirik investor
10. Eksport-import.
Yuqoridagi atamalarning barchasiga o`qituvchi ma’lumot beradi.
IV. Mavzuni mustahkamlash uchun topshiriq.(10 daqiqa. 2 daqiqa tayyorlanishga, 2daqiqadan himoyaga.)
I-guruh: Blis o‘yin
№
|
Savollar
|
Yakka javob
|
To‘g‘ri javob
|
Sizning harakatingiz
|
1
|
GFRning tashqi savdo aylanmasi bo‘yicha jahondagi o‘rni
|
|
|
“Volksvagen”, “VMW”, “Orel”, “Ford-Verke” 2
|
2
|
Avtomobilsozlikning yirik markazlari
|
|
|
Leverkuzen, Kyoln, Darmagen, Frankfurt-Myan 3
|
3
|
Kimyo sanoatining yirik markazlari
|
|
|
60 % 4
|
4
|
Umumiy yuk aylanmasida avtomobil transportining ulushi
|
|
|
50% 5
|
5
|
Tashqi savdo aylanmasi
|
|
|
AQShdan keyin 2-o‘rinda1
| -
GFR elektroenergetika sanoatiga klaster tuzing va tuzgan klasteringizni izohlang.
II-guruh: Blis o‘yin
№
|
Savollar
|
Yakka javob
|
To‘g‘ri javob
|
Sizning harakatingiz
|
1
|
GFR energetikasi ko‘mirning hissa
|
|
|
Norvegiyadan keyin 2-o‘rinda 2
|
2
|
Alyuminiy eritish bo‘yicha Germaniyaning G‘arbiy Yevropadagi o‘rni
|
|
|
4 o‘rinda 4
|
3
|
Mashinasozlikning yirik markazlari
|
|
|
30 %
|
4
|
Kompyuter tashuvchi kemalar tonnaji bo‘yicha nechanchi o‘rinda
|
|
|
Yaponiya
|
5
|
Ishlab chiqarish jihozlarini eksport qilish bo‘yicha qaysi mamlakat bilan musabaqalashmoqda
|
|
|
Myunxen, Leysig, Berling, Gamburg 3
|
2. GFR metallurgiya sanoatiga klaster tuzing va uni izohlang.
III-guruh: Blis o‘yin
№
|
Savollar
|
Yakka javob
|
To‘g‘ri javob
|
Sizning harakatingiz
|
1
|
IESlar port shaharlarida qaysi yoqilg‘i hisobiga ishlamoqda
|
|
|
Energiya resurslari bilan ta’minlanganlik va xomashyo 2
|
2
|
Metallurgiya korxonalari joylashishining bosh omili
|
|
|
90 % 4
|
3
|
Samalyotsozlikning yirik markazlari
|
|
|
Ko‘mir 1
|
4
|
Eksportining necha foizini sanoat mahsulotlari tashkil qiladi
|
|
|
5 %
|
5
|
O‘zbekiston Respublikasining jami tovar aylanmasining necha foizi GFR hissasiga to‘g‘ri keladi
|
|
|
Myunxen, Aersburg, Gamburg, Bremen 3
|
3. GFR mashinasozlik va metalni qayta ishlash sanoatiga klaster tuzing va uni izohlang.
IV-guruh: Blis o‘yin
№
|
Savollar
|
Yakka javob
|
To‘g‘ri javob
|
Sizning harakatingiz
|
1
|
Neftning qayta ishlash korxonalarining asosiy markazlari qaerda joylashga
|
|
|
“Vaer”, “Hoechst”, “Vasf” 2
|
2
|
Kimyo sanoati konsernlarini belgilang
|
|
|
“Volksvagen”, “VMW”, “Orel”, “Ford-Verke” 3
|
3
|
Avtomobilsozlikning yirik korporatsiyalarini belgilang.
|
|
|
16 4
|
4
|
Germaniyadagi jami aeroportlar soni
|
|
|
Gamburg, Kyoln, Karlsrue, Shvedt 1
|
5
|
Oliy darajadagi avtomobillar uzunligi
|
|
|
11000
| -
GFR kimyo sanoatiga klaster tuzing va uni izohlang.
Rag’batlantirish.Dars yakunida guruhlar to`plagan davlatlarning bayroqlari sanaladi, g`olib guruh aniqlanadi va rag`batlantiriladi. Guruhlarga darsdagi ishtirokiga qarab “Eng bilimdon guruh”, “Eng faol guruh “, “Eng hamjihat guruh” unvonlari o`z egalariga topshiriladi.
Darsni yakunlash.
Uyga vazifa:Mavzuni “Insert” belgilaridan foydalanib o`qish.
Tarqatma material
-
Quyidagi jadvalni ko’rsatilgan namunadagidek to’ldiring.
№
|
Mamlakat
nomi
|
Poytaxti
|
Joylashagan o’rni
|
Davlat tuzumi
|
Tabiiy resurslari
|
1
|
GFR
|
Berlin
|
Evropa
|
Parlamentar Respublika
|
Ko’mir, tabiiy gaz, tosh tuzi, kaliy va mag-niy tuzlari
|
2
|
|
|
|
|
|
3
|
|
|
|
|
|
4
|
|
|
|
|
|
5
|
|
|
|
|
|
6
|
|
|
|
|
|
2.Tabiiy resurslar bilan yaxshi ta’minlangan davlatlarni yozing
X U L O S A
Germaniya Federativ respublikasi iqtisodiyotini hududiy rivojlanishining o’ziga xos xususiyatlari mavzusini yoritishda Germaniya Federativ respublikasining tarixi, tabiiy sharoiti va tabiiy resurslari, iqtisodiy geografik o’rni, aholisi va mehnat resurslari uning xo’jaligi, transporti va tashqi iqtisodiy aloqalarini o’rganib chiqdik.
Yevropa dunyoning iqtisodiy jixatdan eng rivojlangan regionlaridan biridir.Shuning uchun ham uning hududida dunyo miqyosida iqtisodiy jihatdan eng rivojlangan ko’pgina mamlakatlarning joylashganligi bejiz emas. Rivojlangan “yettilik mamlakatlari” qatoridayеtakchi o’rinlarda turuvchi, Yevropadagi eng rivojlangan davlatlar ichida o’zining ulkan iqtisodiy salohiyati va rivojlanganlik darajasi bilan Germaniya Federativ Respublikasi keskin ajralib turadi.Uning ijtimoiy-iqtisodiy va siyosiy rivojlanishida uning iqtisodiy va siyosiy-geografik holatining o’ziga xos xususiyatlari muhim ahamiyatga ega. Yevropaning markazida, iqtisodiy jixatdan yuksak rivojlangan davlatlarga yaqin, transyevropa bosh yo’lining kenglik va uzunlikdagi kesishganyеrida joylashganligi Germaniyaga katta foyda keltirmoqda. Muhim afzalliklaridan yana biri- Germaniyaning dengiz yaqinada joylashganligi va qo’shni mamlakatlarning yirik port shaharlariga yaqinligi bilan bog’langandir.
GFR o’zining tabiiy boyliklarga boyligi bilan ham boshqa davlatlardan ajralib turadi. G’arbiy Yevropa davlatlari o’rtasida o’zining toshko’miri va qo’ng’ir ko’miri bilan ajralib turadi.
Germaniyaning Yevropa va jahon xo’jaligidagi muhim ahamiyatini uning sifatli mahsulot chiqarishga qaratilgan sanoati belgilaydi. Germaniya energetikasi o’z ehtiyojlarining yarmidan ko’pini import hisobiga qondiradi. Neft va gaz asosiy ahamiyatga ega. Bundan tashqari qora va rangli metallurgiya mahsulotlari ham chet eldan eksport qilib olinadi va u ikkilamchi xomashyoda ishlaydi. Mashinasozlik va metallga ishlov berish sanoatining eng rivojlangan tarmoqlaridan biridir. Mamlakat sanoat mahsulotlari va eksportining yarmiga yaqin qismi mashinasozlikka to’g’ri keladi.
Transport yo’llarining zichligi bo’yicha Germaniya jahondagi oldingi o’rinlarda turadi. Buyеrda transportning barcha turlari rivojlangan.Ayniqsa temir yo’l transporti bilan havo transportining ahamiyati yuqori.Temir yo’llarining uzunligi, 16 ta aeroportlarning mavjudligi tashqi iqtisodiy aloqarning yaxshi shakllanishiga olib keladi. Germaniya tashqi savdoning umumiy hajmi bo’yicha AQSH dan keyin ikkinchi o’rinda turadi. Tashqi savdo aylanmasining 50 foizi va olib chiqilayotgan sarmoyaning asosiy qismi shu davlatga to’g’ri keladi. Bu ham o’z navbatida GFR ning iqtisodini yanada jadal rivojlanayotganini ko’rsatib beradi. Xalqaro bozorda GFR yuqori sifatli mahsulotlar bilan ta’minlovchi davlat sifatida tan olingan. Mamlakat YaMM yuqoriligi ham mamlakatning rivojlanish darajasini yuqoriligini ko’rsatadi ya’ni YaMM 3.089 trlnni tashkil qilsa, aholi jon boshiga taqsimlanganda 39442 ming AQSH dollorani tashkil qiladi.
Xulosa so’ngida shuni ta’kidlash mumkinki, Germaniya iqtisodiyoti mana shunday boshqarilsa hamda mavjud tabiiy resurslardan oqilona foydalanilsa kelajakda bundan ham yuqori istiqbollarga erishishi mumkin.
|
