727
2.
Majburiy bo‘lmagan – bajarish yoki bajarmaslik mumkin bo‘lganlar,
masalan, osmaning turi: ressorli yoki pnevmatik.
3.
Tashishni alohida bir shartlari bilan bog‘lik bo‘lgan
talablar, masalan, atr
kelishuviga mos ravishda tez buziluvchi yuklarni tashish, dopog/adr kelishuviga mos
ravishda xavfli yuklarni tashish, mavjud tavsiyalarga mos ravishda og‘ir O‘lchamli va
yirik gabaritli yuklarni tashish.
Avtotransport vositalariga qo‘yilgan majburiy talablar gost va ost ga O‘xshab
maxsus me’yoriy hujjatlar bilan chegaralangan. Xalqaro tashuvlarni bajarish uchun
xalqaro talablarga mos bo‘lishi zarur.
1958-yilda qabul qilingan transport vositalarini
standartlash haqidagijeneva
kelishuvi, bmtning yaik qoidalari quyidagilarga aniqlik kiritgan: shartnoma
imzolaganhar bittadavlat, transport vositalarga bir xil talablarni qo‘yishi kerak:
atmosferaga
chiqadigan zararli moddalarga, shinalarga , rul boshqaruviga va
x.k.larga.
6.2. Transport vositalariga qo‘yiladigan og‘irlik – gabarit vakonstruktiv talablar
Transport vositalariningog‘irlik va gabarit parametrlari bo‘yichadirektiv
talablar.
BMT ning yaik direktivalariga asoslangan transport-ekspluatasiya chegaralash
tizimiyevropa va yer yuzining boshqa kontinentlarida magistral avtotransportlarga
nisbatan ishlab chiqilayotgan og‘irlik va gabarit parametrlari bo‘yicha talablarning
asosi hisoblanadi.
Bu tizim avtomagistral va avtoyo‘llarda harakat
xavfsizligi talablariga mos
ravishdatransport vositalarining uzunligi, eni va bo‘yini gabarit chegaralashni,
ergonomik xarakterdagi avtopoyezdlarning ichki parametrlarini qo‘shimcha
chegaralashni, avtopoyezdlarni dinamik gabaritlarini chegaralashniO‘z ichiga olgan.
Og‘irlik bo‘yicha chegaralashlarga O‘qlarga qo‘yiladigan
yuk chegaralashlari kiradi
va u yo‘l-transporti inshootlarining (ko‘priklar, yo‘ldagi yo‘l O‘tkazgichlar,
estakadalar va x.k) ko‘tarish imkoniyati bilan bog‘liq bo‘ladi.Transport vositalarining
umumiy og‘irligi bo‘yicha chegaralashlar ularning komponovkasi, O‘qlarning soni va
O‘lchamlariga bog‘liq.
BMT ning yaik direktivalari talablariga mos ravishda xalqaro tashuvlarda
ishlatiladigan avtotransport vositalariningO‘qlarga qo‘yiladiganog‘irlik chegaralari va
gabariti quyidagilar:
O‘qqa tushadigan og‘irlik
Yetakchi - 115
Yetaklanuvchi- 100
Ikkilangan yetakchi- 180
Uchlangan- 240
Avtomobilning to‘liq chegaraviy og‘irligi, tonnada
Qattiqssepkali2 O‘qli avtomobil- 18
Qattiqssepkali3 O‘qli avtomobil- 25
728
Qattiqssepkali4 O‘qli avtomobil- 30
4 mostli avtopoyezd - 36
5 va 6 O‘qli avtopoyezd- 40
4 O‘qli sedelli tyagach - 36
5 mostli sedelli tyagach- 40
6 va undan ortiq O‘qli sedel tyagachi- 41
2 mostli prisep- 18
Avtomobilning gabarit O‘lchamlari
Uzunligi
Qattiq- 12 m
Yarimtirkamalisedel tyagachlari- 16,5 m
Bitta tirkamali avtopoyezdlar - 18,75 m
balandligi- 4 m
eni - 2,55 -2,6 m
Yes davlatlarida gabarit chegaralashlarni qoidalarini
buzish katta moliyaviy
yoki moliyaviy -huquqiy xarakterdagi jarimalarga (16-jadval), ba’zi hollarda esa chet
elliklar uchun viza chegaralashlarga olib keladi.
