522
19-mavzu: O‘rtacha qatnov va o‘rtacha tashishuzunligi,
masofadan foydalanishkoeffitsienti
Reja
1
Avtomobil transportining umumiy masofasi
2
O‘rtacha
qatnov uzunligi
3
Avtomobil transporti ish vaqti vao‘rtacha harakatlanish tezligi
Avtomobil transportining umumiy masofasi, debuning ma’lum
vaqt ichida
yuradigan masofasiga aytilad:umumiy masofa foydali va foydasiz masofalardan
tashkil topadi.
Foydali
masofa yukli masofa deb,
foydasiz masofa yuksiz masofa deb aytiladi.
Nol masofa deb, avtokorxonadan birinchi yuk ortishpunktigacha va oxirgi yuk
tushirish punktidan avtokorxonagacha bo‘lgan masofaga aytiladi.
Yuksiz yurish masofasi deb, yuk tushirish punktidankeyingi yuk ortish
punktigacha bo‘lgan masofaga aytiladi.
Bir qatnovda umumiy masofa quyidagicha aniqlanadi.
Q = lyu + lb , km
Bunda: lyu – bir qatnovdagi yukli yurish masofasi, km;
Lb – bir qatnovda yuksiz yurish masofasi, km.
Bir ish kunida avtomobil transporti umumiy masofasi quyidagicha aniqlanadi:
Lu = lyu + lb + (ln1 + ln2 ), km
bunda: lyu – yukli yurish
masofasi;
Lb – yuksiz yurish masofasi;
Ln1 – avtokorxonadan birinchi ortish punktigacha bo‘lgan masofa;
Ln2 – oxirgi yuk tushirish punktidan avtokorxonagacha bo‘lgan masofa.
O‘rtacha qatnov uzunligi deb, qatnov davomida ortish punktidan tushirish
punktigacha bo‘lgan o‘rtacha masofasiga aytiladi. U
yukli masofaning bajarilgan
qatnovlar soniga nisbati bilan aniqlanadi.
Bunda: nq – bir ish kunidagi qatnovlar soni.
O‘rtacha yuk tashish uzunligi umumiy bajarilgan transport ishining tashilgan
yukning hajmiga nisbati bilan aniqlanadi va 1 tonna yukni o‘rtacha tashish masofasini
ko‘rsatadi, ya’ni;
Bunda: p – transport ishi, t. Km
Q – tashilgan
yukning hajmi, t.
Bir qatnovda lqu = ltu bo‘ladi, ya’ni quyidagi ikki holatda bir ish kunida bo‘ladi.
1-h o l a t. Bitta avtomobilda har xil yuk miqdori bir xil masofaga tashilganda:
2-h o l a t. Bitta avtomobilda bir xil yukni har xil masofaga tashilsa:
Bunda: qf – faktik tashilayotgan yuk miqdori, tonna;
523
Lqu – o‘rtacha qatnov uzunligi, km.
Quyidagi holatda, ya’ni turli yuk ko‘tarish qobiliyatidagi
avtomobillarda
yuklarni har xil masofaga yuk ko‘taruvchanlikdan turli darajada foydalanib tashilsa,
yuk bilan bosib o‘tgan masafaga teng bo‘lmaydi. Avtomobil transporti bosib
o‘tganmasofasidan foydalanish darajasi avtomobilning yuk bilan bosib o‘tgan
masofasini, umumiy masofaga nisbati bilan aniqlanadi.
Bu
masofadan foydalanish koeffitsienti deb aytiladi. Bir qatnov uchun: bir ish
kuni uchun:
Avtomobil transportining bosib o‘tgan masofadan foydalanish darajasining
oshishi bilan ish unumdorligi ham oshadi va natijada
yuklarni tashish tannarxi
kamayadi.
