O„zbekiston respublikasi oliy va o„rta maxsus ta‟lim vazirligi toshkent davlat iqtisodiyot universiteti

Download 2,24 Mb. Pdf ko'rish
bet	16/104
Sana	14.12.2023
Hajmi	2,24 Mb.
	#118227

1 ... 12 13 14 15 16 17 18 19 ... 104

Bog'liq
Informatika fanini uqitish metodikasi

Texnik vositalar – bu ma‘lumotlarni kiritish, qayta ishlash va chiqarish uchun
foydalanishi mumkin bo‗lgan quroldir. Kompyuterlarning turlari:

Mini kompyuterlar (MiniComputer);

Portativ kompyuterlar (Notebook);

Shaxsiy kompyuterlar (Personal Computer);

Server kompyuterlar (Servers);

Super kompyuterlar (Super Computer).
Kompyuter
(ingl. computer hisoblagich, lotincha computo hisoblan-
moqdaman) – elektron shaklga ega turli ma‘lumotlarni qabul qilish, yig‗ish,
saqlash, ularga ishlov berish, axborot uzatish, hisoblash kabi imkoniyatlarga ega
bo‗lgan qurilma.
Mini kompyuterlar – o‗lchami va bajaradigan amallar hajmi jihatidan juda
kichik hisoblanadi. Bunday kompyuterlar cho‗ntak kompyuterlari deb ataladi.
Portativ kompyuterlar (noutbuklar) – bunday turdagi kompyuter-larning ekrani
va asosiy bloki birlashgan bo‗lib mobil foydalanishga juda qulaydir.
Super kompyuterlar – juda katta tezlikni talab qiladigan va katta hajmdagi
masalalarni yechish uchun mo‗ljallangan tizimdir. Bu kompyuter tizimlari 1
sekundda o‗n trillion amal bajaradi.
Kompyuter asosan apparat va dasturiy qismlardan tashkil topgan. Ushbu ikki
qismlar kompyuterda ma‘lumotlar jarayonini amalga oshiradi. O‗lchamlari va
funksional imkoniyatlari bo‗yicha EHMlarni quyidagicha bo‗lish mumkin: o„ta katta
(super EHM), katta, kichkina, o„ta kichkina (mikro EHM). Tarixan birinchi bo‗lib
katta EHM paydo bo‗lgan, ularning element bazasi elektron lampalardan juda yuqori
darajali integratsiyali integral sxemalargacha bo‗lgan yo‗lni bosib o‗tdi. Katta EHM
unumdorligi bir qator masalalarni yechish uchun etarli bo‗lmay qoldi: meteoholatni
oldindan aytib berish, murakkab mudofaa komplekslarini boshqarish, ekologiya
tizimlarini modellashtirish. Bu super EHMlarni ishlab chiqish va yaratish uchun
shart-sharoit yaratib berdi, ular hozirda ham jadal rivojlanayotgan eng kuchli
hisoblash tizimidir.
70-yillarda kichkina EHM larni paydo bo‗lishi, bir tomondan, elektronli
element baza sohasidagi taraqqiyot bilan, ikkinchi tomondan esa – bir qator ilovalar
uchun katta EHMlarni resurslarini ortiqchaligi bilan bog‗langandir. Kichkina EHMlar
ko‗pincha texnologik jarayonlarni boshqarish uchun ishlatiladi. Ular juda ixchamdir
va katta EHMga nisbatan sezilarli darajada arzonroqdir. Element bazasi va
arxitektura yechimi sohasidagi kelgusidagi muvaffaqiyatlar supermini EHM paydo

24
bo‗lishiga olib keldi – bu arxitekturasi, o‗lchamlari va narxi bo‗yicha kichkina EHM
sinfiga kirib, lekin unumdorligi bo‗yicha katta EHMga tenglashadigan hisoblash
mashinasidir. Kompyuterning apparat qismlari shunday qismlarki ularning ma‘lum
bir og‗irligi bor va ularni qo‗l bilan ushlab bo‗ladi. Apparat atamasi kompyuterning
ichki va tashqi tarkibiy qismlarini qamrab oladi. Shuningdek, bir yoki bir nechta
tarkibiy qismlar o‗zaro aloqaga ega bo‗ladi. Bir qancha ma‘lumot jarayonlari davri
amalga oshiruvchi apparat qismlari mavjud. Kiritish buyruqlarni bajaradigan
apparatlar, kiritish moslamalari, moslamalar deyiladi.
Qayta ishlash jarayonlarida foydalaniladigan apparatlar qayta ishlash
moslamalari hisoblanadi va joriy buyruqlarni bajaradigan apparatlar natija
moslamalari deb ataladi. Ushbu kategoriyalar har birining turli hil moslamalari,
brendlari va sifatlari bor. Ichki, tashqi portlar va aloqalar kompyuter turli
moslamalarini kompyuterning ona platasi bilan aloqasaini o‗rnatishda foydalaniladi.

Download 2,24 Mb.

1 ... 12 13 14 15 16 17 18 19 ... 104

Download 2,24 Mb.

Pdf ko'rish