165
a) b) c)
d) e)
f) j)
4.11-rasm.
Triggerlarning
oʻzaro almashinuv sxemalari:
a–RS
dan T ga; b–D dan T ga; c–JKdan T ga;
d–EI ruhsat kirishiga ega
boʻlgan T trigger;
e–JK
dan D ga; f–RST dan D ga; j–RST dan JK ga.
166
4.4. Registrlar
Registr kombinatsion turdagi
raqamli qurilma boʻlib, koʻp razryad-
li ikkilik sonlar koʻrinishidagi ma’lumotlarni eslab qolish va vaqtincha
xotirada saqlash uchun ishlatiladi. Registr ikkilik razryad sonlarga teng
miqdordagi triggerlar majmuasidan tiborat. Trigger esa, xotira
elementi
boʻlib, ularga qoʻshimcha ulanayotgan elementlarning vazifasidan kelib
chiqqan holda, boshqa maxsus funksiyalarni amalga oshirish imkonini
beradi. Masalan, agar registrda bir triggyerdagi ma’lumot keyingisiga
uzatilsa, u holda, registr siljitish funksiyasini bajaradi, demak, bunday
registr
siljitish registri
deb ataladi. Chapga va o
ʻngga siljituvchi
registrlar mavjud. Siljitish registrlari ma’lumotni ketma-ket qabul qiladi.
Agar bit koʻrinishidagi ma’lumotlar guruhi ketma-ketligini takt
impulslari komandasiga koʻra siljitish registrlari
kirishlariga berilsa, u
holda, registrni bir nechta siljitish amallari bilan yuklash mumkin. Huddi
shunday usulda registrdagi ma’lumotlarni undan chiqarib yuborish
mumkin.
Parallel yoki ketma-ket ravishda ma’lumot kiritish mumkin
boʻlgan siljitish registrlari mavjud. Demak, huddi shunday parallel yoki
ketma-ket ravishda ma’lumotni chiqarish ham mumkin. Yuqorida aytib
o
ʻtilganidek, universal registrlar ham mavjud boʻlib, ular ma’lumotlarni
chapga va o
ʻnga siljitadilar.
Toʻgʻri va teskari kod tartibida ma’lumot chiqaruvchi
registrlar
ham mavjud. Toʻgʻri kodda ma’lumot chiqaruvchi registrlar turli vaqt
masshtabida ishlaydigan yozuv qurilmalarni muvofiqlashtirishda
qoʻllaniladi. Masalan, diskka ma’lumot yozish qurilmasi bilan printerni
muvofiqlashtirish uchun qoʻllash mumkin. Bu vaqtda registrga
ma’lumotni ancha katta
tezlikda kiritish, printyerdan esa ma’lumotni
ancha past tezlikda olish mumkin. Teskari kodda ma’lumot chiqaruvchi
registr – mikroprocessor XQlarida ishlatilishi mumkin.
Mustaqil tanlovga ega boʻlgan triggerlar asosidagi registrlar
alohida guruhni tashkil etadi. Bunday registrda har bir trigger turli
manbalardan ma’
lumot olib, mustaqil ravishda oʻz
vazifasini bajarishi
mumkin. Masalan, registrning bir necha bitlarida mos ravishda
ma’lumotlar saqlanishi mumkin, boshqa bitlari esa boshqaruv
maqsadl
arida qoʻllanilishi mumkin.
