O’zbekiston aloqa va axborotlashtirish agentligi




Download 6,22 Mb.
Pdf ko'rish
bet37/258
Sana17.05.2024
Hajmi6,22 Mb.
#239912
1   ...   33   34   35   36   37   38   39   40   ...   258
Bog'liq
elektronika

1 - qoida.
Kichik asosga ega 
boʻlgan sanoq tizimidan katta asosga 
ega 
boʻlgan sanoq tizimiga oʻtishda (1.1) ifodadan foydalaniladi. 
Misol: 
X
2
=1011
2
ikkilik sonini 
X
10 
oʻnlik soniga oʻzgartiring. 
Yechimi. (3.1) ga asosan
q
=2 uchun 
X
10
= 1·2

+ 1·2


0·2

+
1·2
0
=11 
ga ega 
boʻlamiz. 
2 - qoida.
Kichik asosga ega 
boʻlgan sanoq tizimidan katta asosga 
ega 
boʻlgan sanoq tizimiga oʻtish quyidagicha amalga oshiriladi: 
A) birlamchi signalning butun qismi yangi sanoq tizimi asosiga 
boʻlinadi; 
B) birlamchi signalning kasr qismi yangi sanoq tizimi asosiga 
koʻpaytiriladi. 
Misol: 25,12 
oʻnlik sonini ikkilik sanoq tizimiga oʻzgartiring. 
Yechimi.
1. Butun qismni 
oʻzgartiramiz: 
25:2 = 12 + 1 (
X
0
= 1) 
12:2 = 6 + 0 (
X
1
= 0) 
6:2 = 3 + 0 (
X
2
= 0) 
3:2 = 1 + 1 (
X
3
= 1) 
1:2 = 0 + 1 (
X
4
= 1) 
X
2
ikkilik sonining butun qismi 
boʻlinishining soʻnggi natijasidan 
yoziladi, ya’ni 25
10
=11001

koʻrinishida boʻladi. 
2. Kasr qismini 
oʻzgartiramiz: 
0,12·2 = 0 + 0,24 (
X
-1
= 0) 
0,24·2 = 0 + 0,48 (
X
-2
= 0) 
0,48·2 = 0 + 0,96 (
X
-3
= 0) 
0,96·2 = 1 + 0,92 (
X
-4
= 1) 
0,92·2 = 1 + 0,84 (
X
-5
= 1). 


48 
Aniqligi yuqori darajada 
boʻlgan natija olish uchun bu jarayonlar
k
– marta takrorlanadi. 5 ta qiymatgacha aniqlikda 
boʻlgan ikkilik sonini
kasr qismini yozish uchun 
koʻpaytirishning birinchi natijasidan olinadi
ya’ni 0,12
10
=0,0001
2
koʻrinishida boʻladi. 
3. 
Soʻnggi natija 25,12
10 
≈ 11001,0001
2
koʻrinishida boʻladi. 
Eslatma.
Ikkilik sanoq tizimidan sakkizlik yoki 
oʻn oltilik sanoq 
tizimiga 
oʻtish ancha sodda usulda amalga oishirilishi mumkin. 8=2
3

16=2
4
boʻlgani sababli, sakkizlik sanogʻida yozilgan sonning bir 
razryadini – uchta razryad, 
oʻn oltilik sanogʻida yozilgan bir razryadini -
t
oʻrtta razryad koʻrinishida va aksincha ifodalash mumkin. 
Misol: 
X
2
=101001
2
ni
X
8
ga 
oʻzgartiring. 
Yechimi. 11.1-javdalga mos ravishda 101
2
= 5
8
va 001
2
= 1
8
ga 
teng, shu sababli
X
8
= 51
8
boʻladi. 
Misol: 
X
2
=10100110
2
ni 
X
16
ga 
oʻzgartiring. 
Yechimi. 1.3-javdalga mos ravishda 1010
2
= A
16
va 0110
2
= 6
16
ga teng, shu sababli
x
16
= A6
16
boʻladi. 
Raqamli texnikada bit, bayt, s
oʻz kabi terminlar keng qoʻllaniladi. 
Ikkilik razryadni odatda, 
bit 
deb atashadi. Shunday qilib, 1001 soni 
4 bitli ikkilik soni, 101110011 soni esa, 9 bitli ikkilik soni hisoblanadi. 
Sonning chap chekkasidagi bit katta ryazryad (u katta vaznga ega), 
oʻng 
chekkadagi bit kichik razryad (u kichik vaznga ega) hisoblanadi. 16 
bitdan iborat 
boʻlgan ikkilik soni 1.33-rasmda keltirilgan. 

Download 6,22 Mb.
1   ...   33   34   35   36   37   38   39   40   ...   258




Download 6,22 Mb.
Pdf ko'rish

Bosh sahifa
Aloqalar

    Bosh sahifa



O’zbekiston aloqa va axborotlashtirish agentligi

Download 6,22 Mb.
Pdf ko'rish