318
bu yerda uchta kirishli jamlovchi qurilma
uchun
3
/
1
1
R
R
K
ТА
+
=
va
n
ta kirishli
jamlovchi qurilma uchun esa
n
R
R
K
ТА
1
/
1
+
=
.
Ayiruvchi – kuchaytirgich.
Chiqishida ikkita kirishdagi signal-
larning farqiga teng kuchlanish olish imkonini beruvchi qurilma sxemasi
10.27-rasmda keltirilgan.
Kirxgofning birinchi qonuniga binoan
0
0
1
=
+
I
I
, chunki
ideal
Okda
I
KIR
= 0.
R
U
U
I
/
1
1
−
=
;
КR
U
U
I
CHIQ
/
0
−
=
.
10.26-rasm.
Inverslamaydigan jamlovchi qurilma sxemasi.
Ideal OKda kirish potensiallari teng
//
/
U
U
=
. Inverslamaydigan
kirish potensiali
КR
R
KR
U
U
+
⋅
=
2
//
.
Bundan,
KR
U
U
R
U
U
CHIQ
−
=
−
//
//
1
319
yoki
CHIQ
U
K
U
KU
−
=
+
−
)
1
(
//
1
.
Demak, natijaviy
)
(
1
2
U
U
K
U
CHIQ
−
=
.
10.27-rasm.
Ayiruvchi-kuchaytirgich sxemasi.
10.28-rasm.
Pretsizion attenyuator.
Pretsizion attenyuator.
Attenyuator (
soʻndirgich) kuchlanishni
talab qilingan marta susaytirish uchun xizmat qiladi. Asosan yuqori
chastota
oʻlchov apparatlarida, masalan standart
signallar generatorlari
va komparatorlarda
qoʻllaniladi. Pretsizion (oʻta aniq) attenyuator
sxemasi 10.28-rasmda keltirilgan.
Ideal holda
//
/
U
U
=
. Shuning uchun
320
CHIQ
КIR
U
R
R
R
U
=
+
2
1
2
yoki
2
1
/
1
1
R
R
U
U
КIR
CHIQ
+
=
.
Impuls qurilmalarda generator ma’lum davomiylik va amplitudaga
ega
toʻgʻri toʻrtburchak shakldagi impulslar ishlab chiqaradi. Bu
impulslar raqamlarni aks ettirish va hisoblash qurilmalarida, axborotlarni
qayta ishlash va boshqa qurilmalar elementlarini boshqarish uchun
m
oʻljallangan. Ammo elementlar toʻgʻri
ishlashi uchun umumiy holda
toʻgʻri burchak shakldan farq qiluvchi shakldagi, ma’lum davomiylik va
amplitudaga ega
boʻlgan impulslar talab qilinadi.
Generator ishlab chiqarayotgan impulslarni passiv va aktiv
boʻlishi
mumkin
boʻlgan toʻrt qutbliliklar yordamida oʻzgartirish mumkin. Turli
t
oʻrt qutbliliklardan foydalanib differensiallash, integrallash, impulslarni
qisqartirish, amplituda hamda ishorani
oʻzgartirish kabi va boshqa
oʻzgartirishlarni amalga oshirish mumkin. Differensiallash va
integrallash amallari mos ravishda differensiallovchi va interallovchi
zanjirlar yordamida bajariladi.
Passiv integrallovchi va differensiallovchi
zanjirlar quyidagi
kamchiliklarga ega: ikkala matematik amal ma’lum xatoliklar bilan
amalga oshiriladi. Ularni korreksiyalash uchun chiqish signali
amplitudasini kuchli ravishda pasaytiruvchi, korreksiyalovchi
zanjirlar
kiritish zarur.
OK asosidagi aktiv differensiallovchi va integrallovchi qurilmalar
bu kamchiliklardan xoli. Ularni
oʻrganishga oʻtamiz.
