O‘quv mashg‘ulotining texnologik xaritasi
Faoliyat
bosqichlari:
Faoliyat mazmuni
T
a’lim beruvchi
Ta’lim oluvchi
I. Kirish bosqichi
(5 daqiqa).
1.1.
Salomlashadi,
davomatni
aniqlaydi.
1.2. Mavzuning nomi, maqsadi va rejasi
bilan tanishtiradi.
1.3.
O’quv mashg’ulotida o’quv ishlarini
baholash mezonlari bilan tanishtiradi.
Salomlashadilar
Tanishadilar.
Diqqat qiladilar.
Savollar
beradilar.
II. Asosiy
bosqich
(65 daqiqa).
2.1.Tayanch
bilimlar
b
o’yicha
o
‘quvchilarning ishlarini kuzatib turadi.
2.2. O‘quvchilarga “Aqliy hujum”
usulidan foydalanib “Yangi turdagi
matolarga ishlov berishning o`ziga xos
xususiyatlari
haqida so’zlab bering?”
savoli bilan murojaat qiladi. Reja
asosida ma’ruza qiladi.
2.3. O‘quvchilarni
guruhlarga tayanch
bilimlardan foydalangan holda bajarish
uchun topshiriq varaqalarini tarqatadi.
2.4. Guruhlarda ishlash qoidasini
eslatadi, yo’naltiradi, tushuntiradi.
2.5.Olingan
bilimlarni
aniqlash
maqsadida tezkor-
so’rov o’tkazadi.
Berilgan
topshiriq ustida
ishlaydilar.
Javob beradilar.
Tinglaydilar,
yozib oladilar.
Guruhga
bo’linadi.
Diqqat qiladilar.
Topshiriqni
bajaradilar.
Savollarga javob
beradilar.
III. Yakuniy
bosqich
(10 daqiqa)
3.1.
Mavzuni umumlashtiradi, umumiy
xulosalar
qiladi,
yakun
yasaydi,
savollarga javob beradi.
3.2. O‘quvchilar ishini baholaydi, o’quv
mashg’ulotining
maqsadga erishish
darajasini tahlil qiladi.
3.3 Mustaqil ish uchun vazifa beradi.
Mavzuga doir savollarga javob yozish
uchun turli xil tarqatmalar tarqatilib
yuboriladi.
Diqqat qiladilar.
Savol beradilar.
Vazifani yozib
oladilar.
Fan o‘qituvchisi: M.Raysaliyeva
MAVZU: YANGI TURDAGI
MATOLARGA ISHOV BERISH
HUSUSIYATLARI.
Reja:
3.
Yangi mato turlari.
4.
Yangi turdagi matolarga ishlov berish.
5.
Yangi turdagi matolarga ishlov berishning o`ziga xos xususiyatlari.
Tayanch iboralar: manjetli, manjetsiz, bukish haqqi, chok haqqi
Gazlam a tejamliroq ishlatilishi uchun m a’lum qoidalarga rioya qilish kerak.
Masalan, guli bir tomonga qaragan yoki tukli
gazlam alarni bichish uchun
moMjallangan b o ‘rlam a tayyorlayotganda, andozalarni shunday joylashtirish
kerakki, kiyim tikilgandan keyin ham uning bo6laklaridagi gullar yoki tuklar
bir tom
onga qaragan bo‘lsin. Kiyimdagi sim m etrik joylashgan bo6laklarning gullari bir xil
joyga to 6g6ri kelishi kerak. B obrik, baxm al, yarim baxm al, chiyduxoba kabi gazlam
alardan tikilgan kiyimlar barcha bo6laklarining tuki yuqoriga yo'nalgan bo‘lishi
kerak, aks holda kiyimning ko6p ishqalanadigan joylari yaltirab qoladi. Gazlamaning
tuki uzun bo‘lib, aniq bir tom onga taralgan bo‘lsa, uni kiyim tayyor bo6lganda tuklar
pastga qarb turadigan qilib bichish kerak. Gulsiz sidirg6a gazlamalarni bichishga m
o6ljallangan bo6rlama tayyorlash uchun, andozalarni qaram a-qarshi joylashtirsa ham
bo‘ladi. Agar bichiladigan gazlama уоN-уоN yoki katak bo‘lsa, tikilayotganda
yo‘llari yoki kataklarini to 6g‘ri keltirish u ch u n b o ‘laklar m oM jaldagidan k attaro
q qilib bo‘rlanadi. Bunda ЬоNак bichiladigan gazlama qaysi usulda to ‘shalishini,
qaysi b o ‘lak tayyor kiyim ning qaysi yerida 101 qanday turishini hisobga olish kerak.
Shunda kiyim bo‘laklarining ham m a tom onini barobar kengaytirm ay, balki bir tom
onini kengaytirilib bo‘rlash kifoya. Koketka old bo‘lagining bort tom oni kengaytirib
bichilsa, adipning qaytarma tashqari chekkasiga qaragan tom oni, yoqaning yuqori va
pastki qirqim tom onlari kengaytiribroq bo‘rlanadi. Andozalarni gazlamaning tanda
va arqog‘i yo‘nalishiga m oslab joylashtirishning nihoyatda katta aham iyati bor,
chunki gazlama o ‘rish yo‘nalishida kam cho‘ziladigan bo‘ladi. A ndozalar b o ‘rlam
a ustiga qanchalik zich joylashsa, bichish jarayonida gazlam alardan shunchalik kam
chiqindi chiqadi. Shuning uchun andozalarni yaxshilab
zich joylashtirish
gazlamalarni tejashdagi asosiy omillardan hisoblanadi. G azlam a sidirg‘a bo‘lsa,
chiqindi kam roq, guldor yoki tukli bo‘lsa, ko‘proq chiqadi, chunki tukli yoki guldor
gazlam alar uchun andozalar joylashtirishda kengaytirib bo‘rlash kabi qator shartlarni
hisobga olish kerak. Andozalarni zichroq joylashtirish uchun, oldin katta bo‘laklami
qo‘yib, ular orasiga mayda bo‘laklar joylashtiriladi. Mayda bo‘laklar ko‘proq bo‘lishi
uchun ba’zi bo‘laklarga (ostki yoqa, adip va boshqalarga) uloq beriladi. Chiqindi
kamroq bo‘lishi gazlamaning enlik-ensizligiga, shuningdek, to ‘shama qanday usulda
to ‘shalganiga ham bog‘liq bo‘ladi. Tikishbop konstruksiyali kiyimning bo‘laklari
keyingi ish jarayonida qo‘shim cha qirqish, tekislash talab
etilmaydigan qilib aniq
bichilgan bo‘lishi kerak. Buning uchun andozalarni jo y la sh tirg a n d a , y en g lar
qiy am asi, old qism b ilan ort qismning yelka qirqimi, old yoqa o‘mizi bilan boshqa
boNaklar orasida 0,5 sm oraliq qoldirilishi kerak. Tanda ipiga nisbatan bo‘laklar yo‘l
qo‘yilishi mumkin bo‘lgan chetga chiqishi eng kam b o iis h i kerak (chetga chiqish
um um an b o ‘lm agani yaxshi). Andozalar joylashtirilayotganda kiyim astarida hech
qanday uloq bo‘lishiga yo‘l qo‘yilmaydi. Kiyim avrasi old qismi va ort qismi b o
‘laklarining andozalari o ‘rish iplari bo‘ylab nihoyatda aniq bo‘lishi kerak.
NAZORAT SAVOLLARI
1. Bort qotirm asini tayyorlash usullarini tushuntiring.
2. Bort qotirm asi detallari nom ini aytib bering.
3. Bort qotirm asini old bo ‘lakka ulash usullarini tushuntiring.
4. Bort qotirm asini old ЬоNакка ulash usullarining afzalligi va kamchiligi nim adan
iborat?
5. Adipga ishlov berish usullarini tushuntiring.
6. Adipni old b o ‘lakka ulash usullarini tushuntiring.
Foydalanilgan adabiyotlar:
A.T.Turaxonova «Tikuvchilik texnologiyasi asoslari».
S.Toshpulatov, X.X.Komilova, S.Nishanova, D.Rasulova “Xalq iste’moli
buyumlarini modellashtirish va loyihalash” Sharq nashriyoti 2007 yil.
