• Elektr avtotebranish sistemasi
  • Mexanik va elektromagnit tebranishlarning qiyosiy xarakteristikasi




    Download 1,36 Mb.
    Pdf ko'rish
    bet21/51
    Sana13.05.2024
    Hajmi1,36 Mb.
    #228484
    1   ...   17   18   19   20   21   22   23   24   ...   51
    Elektr avtotebranish sistemasi:
    Hozirgi zamon texnikasida elektr 
    avtotebranish sistemalari keng tarqalgan. Misol tariqasida sinusoidal elektr
    tebranishlar avtogeneratorini ko'raylik. Bunday generatorlar doimiy tok
    energiyasini har xil chastotali o'zgaruvchan tok energiyasiga aylantirib
    beradi. 
    1.
     
    Generatorning 
    elektr 
    sxemasi.
    Sinusoidal 
    elektr 
    tebranishlar 
    avtogeneratorlarining sxemalari ko'p bo'lishiga qaramay, ularning ishlash 
    prinsipi bir xil. 
    Quyidagi 2.4-rasmda soddalashtirilgan sxemasi keltirigan avtogeneratorda
    «klapan» rolini tranzsitor bajaradi. Sxemadan ko'rinadiki, tebranish
    konturi doimiy tok manbayiga transistor bilan ketma-ket ravishda ulanadi. 
    Tranzistorning emitter o'tishi
    𝐿
    𝑏
    g'altak orqali tebranish konturi bilan
    induktiv bog'langan. Bu g'altak
     
    teskari bog'lanish g'altagi
    deyiladi. 
    Generatorni ulab, elektron ossillograf yordamida tebranish konturida 
    elektr tebranishlari hosil bo'lganini osongina ko'rish mumkin (2.5-rasm). 
    2.
     
    Avtogeneratorning ishlash prinsipi.
    Avtogeneratorning ishlashini 
    quyidagicha tushuntirish mumkin. Zanjir ulanganda tranzistor orqali 
    𝑖
    tok 
    impulsi o'tib, tebranish konturining
     
    𝐶
    𝑘
    kondensatorini zaryadlaydi, natijada 
    konturda
    𝜈 =
    1
    2𝜋√𝐿 𝐶 
    chastotali erkin elektr tebranishlar yuzaga keladi. Agar kontur 
    izolatsiyalangan bo'lganda edi, konturga berilgan 
    2.4- rasm 2.5- rasm


    2.6- rasm 
    Energiyaning qaytarib bo'lmaydigan ichki energiyaga aylanishi tufayli, undagi 
    tebranishlar so'nar edi. Ammo kontur
     
    𝐿
    𝑏
    teskari bog'lanish orqali tranzistorning 
    emitter o'tishi bilan bog'langan. Shuning uchun kontur g'altagidan oquvchi
     
    𝑖
     
    tokning o'zgaruvchi magnit maydoni teskari bog'lanish g'altagida
    (transformatorning ikkilamchi o'ramidagi singari) 
    𝑈
    𝑒
    o'zgaruvchi kuchlanish 
    induksiyalaydi (2.6-rasm). Bu kuchlanish ta'sirida emitter o'tishning elektr 
    maydoni goh kuchayadi, goh susayadi, tranzistor esa goh ochiladi, goh
    berkiladi.
    Tranzistor ochiq bo'lgan vaqt oralig'ida undan davomiyligi 
    tranzistorning ish rejimiga bog'liq bo'lgan tok impulslari o'tadi (2.6-b 
    rasmda konturdagi tebranishlarning yarim davri ichida davom etuvchi
    tok impulslari ko'rsatildi). Tranzistordan o'tuvchi tok impulslarining
    chastotasi konturdagi tebranishlar chastotasi bilan bir xil va ular konturga 
    undagi kondensator zaryadlanayotgan momentlarda yetib keladi (2.6
    -b
    rasm). Shuning uchun tranzistordan o'tuvchi tok impulslari kondensatorni
    qo'shimcha zaryadlaydi va kontur energiyasini to'ldiradi. 2.6
    -d
    rasmdagi
    shtrixlangan yuzlar har tebranish davrida konturga beriladigan
    energiyaga proporsionaldir. Manbadan konturga beriladigan energiya 


    undagi energiya sarfini kompensatsiyalaydi, shuning uchun konturdagi 
    tebranishlar so'nmaydi.
    2.7- rasm 

    Download 1,36 Mb.
    1   ...   17   18   19   20   21   22   23   24   ...   51




    Download 1,36 Mb.
    Pdf ko'rish

    Bosh sahifa
    Aloqalar

        Bosh sahifa



    Mexanik va elektromagnit tebranishlarning qiyosiy xarakteristikasi

    Download 1,36 Mb.
    Pdf ko'rish