18
Arxipalagning maydoni 62 ming kv2 u asosiy g'arbiy Shpisbergen oroli
shimoliy sharqiy yer oroli va bir qancha kichikroq orollaridan iborat. Ularning
hammasi paydo bo'lishiga ko'ra materik orollari bo'lib kaynazoy erasining
ikkinchi yarimiga qadar Yevropaning Grelandiya bilan
tutashib turgan quruqlikdan
iboratdir. Shpisbergenning yer yuzasi burmalangan protozoy va quyi poleozoy
jinslardan tarkib topgan bu jinslarni ba'zi joylarda toko'mir davri mezazoy va
kaynazoy eralarining tarkibida toshko'mir zapaslari bo'lgan gorizontal yotqiziqlari
ko'mib yuborgan. Shpisbergen konlaridan toshko'mir
qazib olish XX asr
boshlaridan beri mavjud. Arxipalagning muzdan holi yerlarini tundra egallagan bu
yerda bo'yi 20 sm dan oshmaydigan pakana tol va qayinlar uchraydi. Yozda
bo'tako'z qutb ko'kparisi gazako't bark urib ochiladi katta maydonlarni torfzorlar
egallaydi. Arxipalag faunasining turlari kam lekin shunday bo'lsada
bu fauna
sostavida ba'zi bir qimmatli ov hayvonlari bor bular havo rang pesen qutb tulkisi
oq ayiq shimol bug'isi 20 yillar oxirida shpisbergenga muskus ho'kizi keltirilgan
edi u hozir qo'riqlanmoqda .
Shpisbergen Arktikaning yevropalik aholi yashovchi eng shimoliy
raoynlardan biri orol aholisi asosan ko'mir qazib olish
qisman esa ovchilik bilan
shug'ullanish uchun ko'chirib kelgan. Islandiya oroli atlantika okeanining shimoliy
qismida shimoliy qutb doirasi bilan 630 25 mm kenglik orasida Shpisbergendan
ancha janubi g'arbida joylashgan. Islandiyaning maydoni 103 ming km2 islandiya
oroli qirg'oqlari yaqinidan mayda orollar
bilan birgalikda islandiya
respublikasining teritoriyasini tashkil etadi.
Savol:
1.
Tabiiy geografik rayonlashtirish qanday amalga oshirilgan?
2.
Nima uchun geografik o'lkalar farqlanadi?
