18
Kommuna
doimiy armiyani bekor
qildi. Burjua sudi ham bekor qilindi.
Cherkov davlatdan ajratildi. Rahbar
organlarning saylab qoʻyilishi haqidagi
dekret qabul qilindi. Kommunani tan
olmagan eski amaldorlarning hammasi
lavozimlaridan ozod qilindi.
Kommuna Fransiyaning davlat tuzi-
lishini qayta qurish rejasini ishlab chiq-
di va eʼlon qildi. Rejaga koʻra, Fransiya
Parij kommunasi tipidagi erkin kommu-
nalarni birlashtirgan respublika boʻlishi
lozim, shaharlar va eng kichik qishloq-
lar ham oʻzoʻzini boshqarishning toʻla
huquqiga ega boʻlishi
va bu huquqlar
qoʻshni kommunalarning shunday
huquqlari va mamlakat manfaatlari
bilangina chegaralanishi mumkin edi.
Barcha
urinishlarga qaramasdan,
fransuz va pruss armiyalari tomonidan
qurshab olingan Parij kommunasi
72 kunlik qizgʻin faoliyatidan soʻng
28may kuni quladi. Oʻn minglab ki
shilar oʻldirildi, qamaldi, surgun qilindi.
Umumiy hisobda Parij oʻzining 100
ming oʻgʻilqizidan ayrildi.
Parij kommunasidan keyin Fransiyada respublika
tuzumi uzilkesil oʻrnatildi. Monarxiyaga qaytish endi
mumkin emasdi: xalq va
burjuaziyaning katta qismi
biron-bir shakldagi monarxiyani boshqa xohlamasdi.
Shu sababli Fransiyada 1870yil 4sentyabrda eʼlon qi-
lingan Uchinchi respublika Ikkinchi jahon urushigacha
mavjud boʻldi.
1875-yilgi Fransiya konstitutsiyasining xarakteri
oxir-oqibatda mamlakatning iqtisodiy va ijtimoiy
hayotida yuz bergan oʻzgarishlar bilan belgilandi. Bu
oʻzgarishlar orasida yirik mashina sanoatiga oʻtishning
yakunlanganligi alohida ahamiyat kasb etib, u yangi
tarixiy davrning kirib kelayotganligidan darak berardi.
Fransiya imperatori
Napoleon III
Fransiya-Prussiya
urushi hamda Parij
kommunasining 72
kunlik faoliyati Yev
ropa tarixida qanday
oʻrin tutadi?
