665
Kabina va salonni isitish moslamalari doimo soz holatda bo‘lishi shart;
Kabina va salonga ishlatilgan gazlar kirmasligi lozim;
Avtomobil dvigateli tizimlaridan suv, moy, antifriz, yonilg‘i
oqmasligi kerak;
Karter ventelyasiyasidan
chiqadigan gazlar kapot
osti
bo‘shlig‘ida
yig‘`ilmasligi shart;
Ishlatilgan gazlardagi zararli moddalar miqdori standartlarda ko‘rsatilgan
me’yordan oshmasligi kerak;
Avtomobillar g‘ildiraklari, ularning qulf xalqalari texnik soz va qayrilgan joylari
bo‘lmasligi kerak. Avtomobil transporti doimiy soz holatda bo‘lishi, elektr jihozlariga
yaxshi mahkamlangan bo‘lishi kerak. Akkumlyator batareyalari, klemmolari va elektr
tarmoq simlari mahkam ulangan bo‘lishi, harakat vaqtida battareyalar siljimasligi
kerak.
Har bir avtomobilda g‘ildirak ostiga qo‘yish uchun 2 ta tayanch damkrat uchun
taglik, tibbiy aptechka, avariyali to‘xtash belgisi va o‘t o‘chirgich bilan ta’minlanishi
lozim.
Odam tashish uchun mo‘ljallangan yuk avtomobili va avtobuslar 2 ta o‘t
o‘chirgich bilan jihozlanadi.
Uzoq yo‘nalishga jo‘nab ketadigan (1 kecha kunduzdan ortiq davom etadigan)
yuk avtomobillari va avtobuslar qo‘shimcha ravishda belkurak, metall eshakchalar,
shatak
moslamasi, g‘ildiraklarini qulf halqasi uchun saqlash vipkasi, qishki paytda
esa, g‘ildiraklarning sirpanishini oldini olish uchun zanjirlar bilan ta’minlanishi
lozim.
Chiqindi gazlarni chiqarib yuborish uchun ovoz pasaytirgich tizimi texnik soz
holatda bo‘lishi shart.
Gaz ballonli avtomobillarga nisbatan qo‘shimcha talablar
Gaz ballonli avtomobillarning texnik holati ularni tayyorlagan zavodlar va gaz
ballonli avtomobillarni ishlatish qoidalariga javob berish lozim. Gaz yonilg‘isi bilan
ta’minlash tizimi gazning kabinaga va salonga kirishini va atmosferaga
chiqishini
oldini olishi va texnik soz holatda bo‘lishi shart. Gaz ballonlari 949-73
raqamli davlat standartiga javob berishi qizil, rangga bo‘yalishi
va gaz nomi yozib
qo‘yilishi lozim.
Ballonlarda quyidagi kamchiliklari bol`gan avtomobillardan foydalanish
ta’qiqlanadi.
Pasport ma’limoti bo‘lmagan;
Sinov muddati o‘tgan;
Shikast yetgan joyi bo‘lgan;
Gaz o‘tkazgichi va jumraklari nosoz;
Bo‘yalishi va yozuvlari talabga mos emas.
Gaz ballonlar avtomobillarga puxta joylashtirilishi va rezba joylarida o‘yiqlar
bo‘lishi ta’qiqlanadi.
666
Avtomobillarni siqilgan tabiiy gazda, yoki, suyo‘ltirilgan neft gazida ishlash
uchun qayta jihozlash, gaz ballonlarni tayyorlovchi zavodlarning texnik hujjatlariga
muvofiq amalga oshiriladi. Qayta jihozlangan avtomobillarga mos keladigan raqam
berilib, zavod yo‘riqnomasi talablari va quyidagi qoidalarga
muvofiq foydalanish
zarur:
Qayta jihozlangan joylarini yuvish
Yonilg‘i baki va quvurlardan benzinni to‘qish
Simlar asboblarning qisqichlariga nisbatan bo‘ralmasligi;
Motor bo‘limidagi past bosimli gaz datchigiga, elektr – magnit benzin
klapaniga va elektr uskunalar boshqa elementlariga boradigan simlar, dvigatelning
qizigan qismlariga tegmasligi lozim.
Simlarning himoya qoplamasi shikastlanmagan bo‘lishi;
Ballonlarda, o‘tkazish quvurlari va jumraklarni o‘rnatish chog‘ida quyidagi
talablarga rioya qilish lozim.
- gaz ballonlari davlat texnika nazorati quyidagi talablarga mos bo‘lishi;
Zichlikni ta’minlash uchun konusli rezbalarga qo‘rg‘oshin gleti,
bo‘yog‘i, yoki, suyuq oyna surtilishi;
O‘tkazish moslamalari va jumraklar konusli
rezbalarni mahkamlashda
kuch 450-500 n (45-50 kgs)ni tashkil etishi va maxsus dinamometrik burash
asboblaridan foydalanish;
O‘tkazish moslamalari va jo‘mraklarni montaj qilinmaganda, ballon
uning bo‘ralib ketishiga to‘sqinlik qiladigan maxsus mahkamlash qurilmasiga
o‘rnatilishi kerak;
Ballonlar puxta mahkamlanishi lozim;
Siqilgan tabiiy gaz va suyo‘ltirilgan neft gazi uchun ballonlar quyidagi
muddatlarda tekshirishdan o‘tkazilishi lozim.
Uglerodli po‘latdan tayyorlangan, siqilgan gaz uchun mo‘ljallangan
ballonlar
davlat texnika nazorati tashkilotlari nazoratchilari tomonidan, uch yilda bir marta
ligerlangan po‘latdan tayyorlangan, gaz ballonlari esa, 5 yilda 1 marta, suyo‘ltirilgan
neft gazi uchun ballanlar esa 2 yilda 1 marta sinaladi.
Ballonlarni tekshirishdan o‘tkazish va gaz ballonli avtomobil yonilg‘i tizimini
sinash bo‘yicha maxsus o‘qitilgan xodimlar tomonidan, davlat texnika nazorati
organlari tomonidan yozma ruxsat olgandan so‘ng, bosim ostida ishlaydigan idishlar
xavfsiz foydalanish qoidalariga asosan amalga oshirish mumkin. Gaz ballonlarini
tekshirishdan o‘tklazish va gaz ballonli avtomobillarning yonilg‘i tizimini sinash
uchun xonalar
va ularning jihozlanishi, “gaz ballonlarini va gaz ballonli
avtomobillarning yonilg‘i ta’minlash tizimini tekshirish va sinovdan o‘tkazish”
to‘g‘risidagi nizomga mos kelishi zarur. Gaz ballonli avtomobillar ballonlarini va
yonilg‘i ta’minlash tuzilishini tekshiruvdan va sinovdan o‘tkazishda belgilangan
texnologik jarayonga qat’iy rioya qilinishi zarur.
667
Gaz ballonlar siqilgan gaz bilan to‘ldirilayotganda, xonada begona qishilarning
bo‘lishi qat’iy man etiladi. Shuningdek, avtomobillar gaz bilan to‘ldirish uhun
kiritilganida ham yo‘lovchi va haydovchilar avtomobil salonida bo‘lishi va gaz
qo‘yish shaobchalarida cheqish, ochiq olovdan foydalanish, hamda, gaz ta’minlash
tizimida, sozlash ishlarini olib borish qat’iy ravishda man etiladi.sinovdan o‘tkazish
uchun
olib kelingan gaz ballonlari, shovqinni yo‘tadigan maxsus qurilma orqali
gazdan bo‘shatilishi, gaz bilan to‘ldirilayotganda boshqarish pulti oldida begona
qishilarning bol`ishi ham mumkin emas.
