PTSKK
generatorla
ri
-
Xesh-
|
funksiyalar
|
|
Asimmeteik
|
algoritmlar
|
|
Elektron imzo
|
|
Kriptoprotok
|
ollar
|
|
Blokli
|
shifrlash
|
|
Oqimli
|
shifrlash
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
-
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Kalit generatsiyasi
|
uchun dastlabki
|
qiymat hosil qilish
|
|
Ochiq va yopiq
|
kalit uchun
|
daslabki qiymat
|
berish
|
|
Tasadifiy parametr
|
K hosil qilish
|
|
Tasodifiy parametr
|
hosil qilish
|
|
Seans kalitini hosil
|
qilish
|
|
Gamma ketma-
|
ketlikni yaratish
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
1.1. Rasm. Psevdotasodifiy sonlar ketma-ketligi generatorlarini qo‘llash sohalari
Fizik hodisalarning o‘zgarish majmuiga asoslangan generatorlar orqali ishlab chiqilgan ketma-ketlik haqiqiy tasodifiy bo‘lib, bu ketma-ketlikni bir martagina ishlab chiqilib, uni keyinchalik biror bir usul yoki vosita bilan xuddi shunday tarzda takrorlanishini boshqarish murakkab hisoblanadi. Shu sababli ma‘lumotlarni shifrlash jarayonida bevosita fizik generatorlar bilan ishlab chiqilgan ketma-ketlikni kalitlar gammasi sifatida qo‘llash maqsadga muvofiq emas. Chunki, deshifrlash jarayonida qo‘llaniladigan fizik generatorning aynan shifrlash jarayonida qo‘llanilgan ketma-ketlikni ishlab chiqishi kafolatlanmaydi.
15
Noma‘lum parametrga (kalitga) bog‘liq bo‘lgan matematik model asosida psevdotasodifiy ketma-ketlik ishlab chiquvchi dasturiy generatorlar hosil qilgan psevdotasodifiy ketma-ketlikni, nomalum parametr qiymatini bilgan holda, xuddi shu matematik model va uning dasturiy ta‘minoti asosida ketma-ketlikning qayta takrorlanishini boshqarish mumkin. Bunday holat, ma‘lumotlarni shifrlash
jarayonida bevosita dasturiy generatorlar bilan ishlab chiqilgan psevdotasodifiy ketma-ketlikni kalitlar gammasi sifatida qo‘llash maqsadga muvofiqligini anglatadi va deshifrlash jarayonida qo‘llaniladigan dasturiy generatorning aynan shifrlash jarayonida qo‘llanilgan psevdotasodifiy ketma-ketlikni ishlab chiqishi kafolatlanadi.
Ko‘rsatilgan amaliy masalalarni yechishda xaqiqiy tasodifiy ketma-ketliklar ishlab chiquvchi tasodifiy fizik xodisalarga asoslangan generatorlar oldindan kalitlar bloklari majmuini yaratishda, generatorlarning boshlang‘ich parametrlari qiymatlarini o‘rnatishda va boshqa shu kabi masalalarni yechishda samarali natijalar beradi.
Yetarli katta davr uzunligiga ega va tasodifiylik darajasi yuqori bo‘lgan
ketma-ketliklar hosil qiluvchi dasturiy PTSKK generatorini amalda qo‘lanishlari
samarali va qulay bo‘lib, kriptografik vositalarda keng qo‘llaniladi. Mavjud dasturiy generatorlar va ular asosidagi uzluksiz shifrlash tizimlari ma‘lum bir yondashuvlar asosida yaratilgan.
Algoritmlarni kriptobardoshliligini yetarli darajada taminlanganligini
kafolatlash yoki isbotlash asoslari nuqtai - nazaridan mavjud PTSKK generatorlari asosan uchta yo‘nalishga ajratish mumkin:
Tizimli-nazariy yondashuv asosida qurilgan PTSKK generatorlar;
Murakkablikka asoslangan PTSKK generatorlar;
Kombinasiyalash yondoshuvi asosida qurilgan PTSKK generatorlar. Tizimli-nazariy yondashuv asosida yaratilgan PTSKK generatorlarini
yaratilish asoslariga ko‘ra:
16
baytlar va bitlar bloklarining o‘rnini bog‘liqsiz almashtirishga asoslangan generatorlarga ajratish mumkin.
Murakkablikka asoslangan PTSKK generatorlarini yaratilish asosiga ko‘ra:
asoslangan;
Kombinasiyalash yondoshuvi asosida qurilgan PTSKK generatorlarini
yaratilish asoslariga ko‘ra:
mumkin.
| 