30
Agar blokning mazmunini ifoda etuvchi so`zlar blokka sig‗masa,
u holda
«izohlar»dan foydalaniladi. Izohlar chizmalarning bo`sh joyida keltiriladi va izoh
berilayotgan blok bilan chiziq orqali yoki shtrixli chiziq bilan ulanadi (2.2-rasm).
izohlar
izohlar
2.2-rasm. Blok-chizmaga izohlar qo‘yish
9
Uzoq joylashgan bloklarning bir-biri bilan bo`lgan oqimlar chizig‗i
uzilishi
mumkin. Bunday hollarda uzilish tugagan va boshlangan joyda harf, raqam yoki harf-
raqam ko`rinishdagi «Ulovchi» belgisi qo`yiladi (3.3-rasm).
2.3-rasm. Blok-chizmaga «Ulovchi» belgisini qo‘yilishi
10
9
R.Dadabayeva, Sh.Nasridinova, N.Shoaxmedova, L.Ibragimova, Sh.Ermatov. Axborot-kommunikatsion
texnologiyalar va tizimlar.-T.: ―Sano-standart‖ nashriyoti. O`quv qo`llanma. 2017. B. 256
10
R.Dadabayeva, Sh.Nasridinova, N.Shoaxmedova, L.Ibragimova, Sh.Ermatov. Axborot-kommunikatsion
texnologiyalar va tizimlar.-T.: ―Sano-standart‖ nashriyoti. O`quv qo`llanma. 2017. B. 257
А
9
А
9
5
31
«Ulovchi»ning nomi bo`lib qabul qilib oluvchi blokning nomeri (identifikator)
xizmat qiladi. Agar oqimlar chizig‗ining o`zaro bog‗lanishi ulovchilari turli betlarda
bo`lsa, u holda betlararo bog‗lovchi qo`llanilib, uning
ichiga bet va blokning
nomerlari kelitiriladi (3.4-rasm).
2.4-rasm. Blok-chizmaga betlararo bog‘lovchi belgisini qo‘yilishi
11
Blok-chizmalarning asosiy afzalligini, algoritmni tasvirlashning yaqqolligi bilan
izohlash hisoblanadi.
Masalani yechishning algoritmlarini blok-chizmalar asosida ifoda etib ularning
yaqqolligini ta‘minlash
borasida quyidagi texnik qoidalarni inobatga olish kerak
bo`ladi:
a) bloklarni gorizontal va vertikal holatda joylashtirish kerak;
b) bloklar orasidagi masofani shunday olish kerakki,
ularni ulab turuvchi
chizig‗lar etarli darajada kalta bo`lsin;
v) bloklarning geometrik o`lchami hisoblash jarayonini tavsiflashning hajmiga
to`g‗ri kelishi kerak. Shu bilan birgalikda blokning
uzunligi uning balandligiga
nisbatan v=1,5*a ko`rinishda bo`lishi kerak;
11
R.Dadabayeva,
Sh.Nasridinova,
N.Shoaxmedova,
L.Ibragimova,
Sh.Ermatov.
Axborot-kommunikatsion
texnologiyalar va tizimlar.-T.: ―Sano-standart‖ nashriyoti. O`quv qo`llanma. 2017. B. 257
001 bет
001 bет
002
16
002 bет
002 bет
002
16
32
g) blok-chizmalarda bloklarning joylashishi va guruhlarga ajratilishi shunday
bo`lishi kerakki, ularni ko`rib axborotlarni yaxshi qabul qilish ta‘minlanishi lozim.
Algoritmni qurish qoidalari GOST 19. 002-80 da (xalqaro standart ISO 2636-
73 ga mos keladi) qat'iy belgilab berilgan. GOST 19. 003 -80 (ISO 1028-73ga mos)
algoritm va dasturlar tuzimlarida qo‗llaniladigan simvollar ro‗yxatini, bu
simvollarning shakli va o‗lchamlarini, shuningdek
ular bilan tasvirlanadigan
funksiyalarni (amallarni) belgilaydi.
