|
Umumiy mahsulot – jalb qilingan barcha ishlab chiqarish omillaridanBog'liq IQTISODIYOT NAZARIYASIUmumiy mahsulot – jalb qilingan barcha ishlab chiqarish omillaridan
foydalanish evaziga olingan mahsulotning mutlaq hajmi.
Odatda korxona yoki
yakka tartibdagi ishlab chiqaruvchining faoliyati eng avvalo uning umumiy mahsuloti
orqali baholanadi. Misol uchun, «A» korxonada 1 oy davomida barcha mavjud
resurslardan foydalangan holda 100 birlik mahsulot yaratildi, deb faraz qilaylik. Bu
o’rinda 100 birlik hajmdagi umumiy mahsulot uni yaratishga sarflangan resurslar
to’g’risida ma’lumot bera olmaydi. Biz faqat ushbu korxona faoliyatini boshqa bir
korxona faoliyati natijasiga taqqoslab, baholashimiz mumkin. Masalan, xuddi shu
turdagi mahsulotni ishlab chiqaruvchi «V» korxonada bir oy davomida 80 birlik
mahsulot ishlab chiqarilgan, deylik. U holda, «A» korxonada «V» korxonaga
nisbatan 1,25 baravar ko’p umumiy mahsulot ishlab chiqarilgan, deb xulosa chiqarish
mumkin. Biroq, bu mahsulot nima evaziga, qanday sarflar hisobiga yaratilganligini
ayta olmaymiz. Buning uchun bizga ushbu mahsulotni ishlab chiqarish uchun
sarflangan omillar to’g’risida ham ma’lumot kerak bo’ladi. Bu ma’lumotlardan
foydalangan holda o’rtacha mahsulotni hisoblash mumkin.
O’rtacha mahsulot – jalb qilingan barcha ishlab chiqarish omillarining bir
birligiga to’g’ri keladigan mahsulot hajmi:
)
,
(
'
Ê
I
Ì
Ì
O
.
Aytaylik, 100 birlik mahsulot 10 birlik ishchi kuchi, 8 birlik kapital va 15 birlik
tabiiy resurslarni sarflash evaziga yaratilgan. U holda har qaysi omilning bir birligiga
to’g’ri keladigan mahsulot hajmini hisoblaymiz:
1) ishchi kuchi omili birligiga to’g’ri keladigan o’rtacha mahsulot:
10
10
100
'
I
Ì
O
birlikka teng.
2) kapital omili birligiga to’g’ri keladigan o’rtacha mahsulot:
5
,
12
8
100
'
Ê
Ì
O
birlikka teng.
3) tabiiy resurs omili birligiga to’g’ri keladigan o’rtacha mahsulot:
7
,
6
15
100
'
Å
Ì
O
birlikka teng.
Ishlab chiqarish
|
| |
