169
12.2.-jadval
Elektr
motor
turi
Elektr
motori
markasi
Quvvat,
kVt
Aylanish
chastotasi,
min
-1
Stator
toki, A
KPD,
%
cos
I
i.t
,
I
nom
M
AV-042-4
0,03
1300
0,17
43
0,64
3
A
AOL11-4F3
0,12
1400
0,45
58
0,72
4
AOL12-4F3
0,18
1400
0,6
62
0,74
4
B
AOLS2-11-4F2
0,6
1300
1,8
66
0,76
7
AOLS2-21-4F2
1,3
1300
3,5
70
0,8
7
V
AOLS2-31-4F2
3
1350
7,3
76
0,82
7
AOLS2-32-4F2
4
1350
9,4
78
0,83
7
G
AOLS2-32-4F2
4
1350
9,4
78
0,83
7
AOS2-42-4F2
7,5
1300
15,8
80
0,9
7
D
AOS2-424F2
7,5
1300
15,8
80
0,9
7
Nasos stansiyalarini avtomatik boshqaruv tizimida qo`llanuvchi
kontrollerlar.
―Kontroller‖ so`zi ingliz tilidagi ―control‖ (boshqaruv ) so`zidan
olingan , lekin bu so`z rus tilida ―kontrol‖ – hisobga olish, tekshirish, nazorat
ma`nosini bildiradi. Avtomatlashtirish tizimlarida
datchiklardan olingan
axborotlardan foydalangan holda va uni ijro mexanizmiga uzatish orqali ma`lum
algoritmga ega bo`lgan fizik jarayonlarni boshqaruvchi qurilma kontroller deb
yuritiladi.
Birinchi kontrollerlar 60- va 70- yillarda avtomobil sanoatida yig`ish
liniyalarini avtomatlashtirish uchun qo`llanila boshlandi. Bu vaqtda komp`yuterlar
juda qimmat bo`lganligi uchun kontrollerlar qattiq mantiq asosida , ya`ni uskunaviy
dasturlash asosida qurilar edi, bu esa arzonga tushardi. Lekin bir texnologik
liniyadan ikkinchi liniyaga o`tkazish uchun boshqa
yangi kontrollerni ishlab
chiqishni talab qilardi. Shuning uchun ulardan so`ng yangi kontrollerlar ishlab
chiqildi va ularning ish algoritmi ni o`zgartirish rele sxemalariga ulash yordamida
engillashtirildi. Bunday kontrollerlar programmalashtirilgan logik kontrollerlar
(PLK) nomini oldi va bu termin hozirgi kungacha saqlanib kelmoqda. Hozirgi
kunga kelib yuqori darajadagi aniqlikda ishlovchi komp`yuter
dasturlari ishlab
chiqilganini hisobga olinsa , rele logikasi tiliga o`xshaydigan maxsus vizual
170
dasturlash tillari mavjud. Hozirda bu jarayon IEC* (MEK) 1131-3 xalqaro
staandarti yaratilishi bilan yakunlandi, keyinroq u MEK 61131-3 bilan nomlandi.
MEK 61131-3 standarti texnologik dasturlashning 5 xil tilini o`z
ichiga oladi,
bu esa kontrollerlar yordamida tizimlarni qurishda mutahassis dasturchilarni talab
etmaydi.
Katta quvvatli va arzon mikrokontrollerlarni ishlab chiqarilishi hisobiga
1972 yilda PLK bozori to`xtovsiz eksponensial ravishda o`sib bordi va 1978 yildan
1990 yilgacha 80 mln. dollardan 1 mlrd. Dollargacha oshdi va 2002 yilga kelib 1,4
mlrd.dollarni tashkil etdi. Hozirgi kunga kelib PLK dunyo bozori o`sishda davom
etyapti, lekin endi turli tizimli integratorlarni paydo bo`lishi ularni o`sishini
sekinlashtiridi.
PLK texnologik jarayonlarni avtomatlashtirishda
ishlab chiqarishning
barcha sferasida qo`llaniladi : masalan, avariya holatlarida himoya va signallash
tizimlarining barcha ko`rinishlarida, ma`lumotlarni yig`ish va arxivlash uchun,
medisina qarilmalarida,
robotlarni boshqarishda, aloqa tizimlarida, mahsulotlarni
tekshirishni avtomatlashtirish, sanoat, qishloq va suv xo`jaligi ob`ektlarini
avtomatlashtirishda .
Xozirgi kunda Rossiya bozorida chet el firmalarining kontrollerlari mavjud,
ulardan : Mitsubisi, ABB, Schneder Elektric, GE Fanic.
Shu bilan birga Rossiya
firmalarida ishlab chiqarilayotgan NIL AP, ―Tekon‖, ―Fastvel‖, DEP, ―Oven‖,
―Elemar‖, ―Emikon‖ va bosh. dunyo stardarti bilan ishlab chiqarilyapti.
