|
Oʻzbekiston Respublikasi Oliy ta’lim, fan va innovatsiyalar vazirligi
Pdf ko'rish
|
| bet | 172/188 | | Sana | 30.11.2023 | | Hajmi | 8,15 Mb. | | #108303 |
Bog'liq Mash texdan maruzalar TURSUNOV2sist
= ∆
n).
Ikkala yoyilma yordamida ishlov berilgan zagotovkalar partiyasidagi
oʻlchamlarning yigʻindi yoyilish maydoni (2.18) tenglamaga asosan yoyilmalar
diametrlarining farqiga teng qiymat boʻyicha kengayadi. Ishlov berishning umumiy
xatoligini hisoblashda sistematik xatoliklar ularning ishoralarini hisobga olgan holda
algebraik qoʻshiladi. Buning natijasida xatoliklarning yigʻindisi kattalashmasdan,
balki kamayib ham qolishi mumkin, chunki har xil ishorali xatoliklar bir-birini
kompensatsiyalaydi. Masalan, keskichning qizishi bilan uning uzayishi
yoʻnilayotgan val diametrining kamayishiga olib keladi, lekin keskichning yeyilishi
natijasida (val diametrining kattalashishiga olib keladigan omil) valning diametri
kattalashishi mumkin. Bu ikkala muntazam xatoliklar oʻzaro bir-birini
kompensatsiyalab, muntazam xatoliklar yigʻindisini kam oʻzgartirishi va valning
diametri deyarli oʻzgarmasligi ham mumkin. Muntazam xatoliklar bilan tasodifiy
xatoliklar (2.18) formula boʻyicha arifmetik qoʻshiladi. Amalda taqsimlanishning
ayrim tashkil etuvchilarining Gauss qonuniga boʻysunmasligini eʼtiborga olish
uchun (aniqlikni kafolatlash) tasodifiy xatoliklarning yigʻindisi quyidagi formula
bilan aniqlanadi:
bu yerda ω
o
, ω
2
, ω
n
— tasodifiy xatoliklarning yoyilish maydonlari.
Oʻrnatish xatoligiga bogʻliq bo’lgan oʻlchamlarning yoyilishi.
Avtomatik ravishda oʻlcham olish usuli bilan ishlov berish uchun
zagotovkani dastgohga oʻrnatishda oʻlchamning erishiladigan aniqligi
zagotovkaning oʻlchov bazasining kesuvchi asbobga nisbatan holatiga bogʻliq.
Zagotovka oʻlchov bazasi holatining oʻzgarishi oʻlchamlar yoyilishini ω
U
keltirib
chiqaradigan ∆
oʻr
oʻrnatish xatoligining paydo boʻlishiga sabab boʻladi. ω
U
qiymati
bazalash ∆
|
| |
