O’zbekiston aloqa va axborotlashtirish agentligi




Download 6,22 Mb.
Pdf ko'rish
bet215/258
Sana17.05.2024
Hajmi6,22 Mb.
#239912
1   ...   211   212   213   214   215   216   217   218   ...   258
Bog'liq
elektronika

Raqamli-analog 
oʻzgartirgich
(
AROʻ) va raqamlm analog 
oʻzgartirgislarraqamli kattalikni unga proporsioanl boʻlgan elektr tok 
yoki kuchlanish 
koʻrinishidagi analog kattalikka oʻzgartirish uchun 
qoʻllaniladi. 
AR
Oʻlarni tuzishning turli usullari mavjud boʻlib, amaliyotda 
maxsus kuchaytirgich va rezistorlarda bajarilgan sxema keng 
qoʻllaniladi. AROʻ vazifasini OKda bajarilgan jamlovchi kuchaytirgich 
bajarishi mumkin (10.41-rasm). Kirishlar soni 
oʻzgartirilayotgan ikkilik 
kodning razryadlari soni bilan aniqlanadi. K
1
-K
4
kalitlardan har biri 
ochiq yoki berk holatda 
boʻlish mumkin. Soddalik uchun K
4
K
3
K
2
K
1
ikkilik kirish s
oʻziga ega boʻlgan toʻrtrazryadli RAOʻni koʻrib 
chiqamiz. 
Mos razryadlardagi qarshilik qiymatlari 2 martaga farq qiladi. Bu 
holda, mazkur 
RAOʻ sxemasi 0 dan 15 gacha boʻlgan natural qator 
sonlarini ikkilik sanoq tizimdan 
oʻnlik sanoq tizimga oʻzgartiradi. 
Bunday 
oʻzgartirish mexanizmini koʻrib chiqamiz. 
Jamlagich tomonidan bajarilayotgan amal, kirishdagi 
rezistorlarning berilgan harshiliklari uchun quyidagi ifoda yordamida 
keltiriladi: 
0
0
1
2
3
4
=
+
+
+
+
I
I
I
I
I
. (10.24) 
10.41-rasm.
OKda bajarilgan jamlovchi modda 
RAOʻ sifatida. 


337 
Bundan,
0
8
4
2
R
U
R
E
R
E
R
E
R
E
CHIQ

=
+
+
+
. (10.25) 
Jamlagich kirishiga 
x
i
=0001 
boʻlgan ikkilik signal berilgan boʻlsin. 
Bu holat K
1
kalit ulangan, K
4
, K

va K
2
kalitlar esa uzilgan 
boʻlsa sodir 
boʻladi. 10.41-rasmdan koʻrinib turibdi-ki, bu holda, kirishdagi tok faqat 
I
1
tokdan iborat 
boʻladi. U holda, (10.25) formulaga asosan chiqishdagi 
kuchlanish 
8
1
0
R
R
Е
U
CHIQ

=
ga teng 
boʻladi. 
Agar K
1
va K
2
kalitlar ulansa, kolgan kalitlar esa uzilganicha qolsa, 
u holda,, kirishlarga 
x
i
=0011 
boʻlgan ikkilik signal berilgan boʻladi. 
Unga quyidagi chiqish signali mos keladi 
8
3
4
1
8
1
0
0
R
R
Е
R
R
Е
U
CHIQ

=





 +

=

Va nihoyat, agar kirishga 
x
i
=1111 signal berilgan 
boʻlsa (barcha 
kalitlar ulangan), u holda chiqishda quyidagiga teng 
boʻlgan signal hosil 
boʻladi 
8
15
1
2
1
4
1
8
1
0
0
R
R
Е
R
R
Е
U
CHIQ

=






+
+
+

=

E, R
0
va R lar mos tanlansa,
1
8
1
0
=
R
R
Е
tenglik hosil 
boʻladi. 
Demak, 
RAOʻ kirishidagi ikkilik sanogʻidagi bir uning chiqishida 
oʻnlik sanogʻidagi birga, ikki - ikkiga, ..., 15 esa, 15 ga mos keladi. 
RAOʻ registorlariga barharorlik va nominal aniqligi boʻyicha 
jiddiy talablar 
qoʻyiladi. Ayniqsa AROʻ keng temperatura intervalida 
ishlaganda. Bir hil va proporsional qarshilikli rezistorlarni texnologik 
jihatdan rezistorli matritsali mikrosxemalar 
koʻrinishida yasash qulay. 
Shuning uchun rezistorli matritsali modifikatsiyalangan 
AROʻ keng 
tarqalgan variant 
boʻlib hisoblanadi. U ikki marotaba koʻp sonli 
rezistorlardan tuzilgan 
boʻlib, ular atigi ikki nominalga R va 2R teng 
boʻladi. Raqamli kodni boshqa usullarda kuchlanish va tokka 
oʻzgartiruvchi AROʻlar ham mavjud. 
10.42-rasmda keltirilgan 
AROʻ sxemasi, ikki marta integrallovchi 
yuqori aniqlikdagi 
AROʻ deb ataladi. 


338 
a) 
b) 

Download 6,22 Mb.
1   ...   211   212   213   214   215   216   217   218   ...   258




Download 6,22 Mb.
Pdf ko'rish

Bosh sahifa
Aloqalar

    Bosh sahifa



O’zbekiston aloqa va axborotlashtirish agentligi

Download 6,22 Mb.
Pdf ko'rish