Uy vazifasini bajarish uchun

Uy vazifasini bajarish uchun

tavsiyalar

3. Tabiiy sharoiti va tabiiy resurslari

4. Aholisi va mehnat resurslari

5. Xо‘jaligi, rivojlanishining asosiy xususiyatlari xo‘jalik tarmoqlarining rivojlanish omillari, sanoat tarmoqlarining rivojlanishi, qishloq xo‘jalik ixtisoslashuvi, transporti va tashqi iqtisodiy aloqalari

6. Iqtisodiy rayonlari

Geografik obektlar: Berlin, Frankfurt-Mayn, Shtutfart, Gamburg, Myunxen, Dyusseldorf, Kyoln, Duyusburg, Braunshvays, Gannover, Bremen, Magdeburg, Trir, Nyurnberg, Mangeym

O‘quvchilar egallash lozim bo‘lgan BKM elementlari

Bilimlar:

Germaniya2.

3. Tabiiy sharoiti va tabiiy resurslari haqida bilish;

4. Aholisi va mehnat resurslari haqida bilish;

5. Xо‘jaligi, rivojlanishining asosiy xususiyatlari xo‘jalik tarmoqlarining rivojlanish omillari, sanoat tarmoqlarining rivojlanishi, qishloq xo‘jalik ixtisoslashuvi, transporti va tashqi iqtisodiy aloqalari haqida bilish;

6. Iqtisodiy rayonlari haqida bilish;

• 
  Germaniya va O’zbekiston aloqalari haqida bilish;
  
• 
  Transport tarmoqlari t turlarini bilish;
  

1. Germaniyaning geografik o‘rni va chegaralarini aniqlay olish;

• 
  Tabiiy sharoiti va tabiiy resurslari haqida bilib olishi;
  
• 
  Aholisi va mehnat resurslari haqida ayta olishi;
  
• 
  Iqtisodiy rayonlarini xaritada ko‘rsata olishi;
  
• 
  Yozuvsiz xaritada transport tarmoqlari yonalishlarini tasvirlay olishi;
  
• 
  O’zbekiston va Germaniyaga reja asosida qiyosiy tavsif yoza olishi.
  

Dars avvalida salomlashib, o‘quvchilar davomati aniqlanadi. O‘quvchilar bugungi kun ob-havosi va atrof-muhitdagi tabiiy o‘zgarishlarga hamda mamlakatimizdagi yuz berayotgan iqtisodiy rivojlanishga sharh beradilar. O‘quvchilarning darsga tayyorgarligi nazorat qilinadi.

“BLIS” so‘rov orqali oldingi darsda o‘tilgan mavzu yuzasidan sinf o‘quvchilarning bilimini tekshirish.

“BLIS” so‘rov topshiriqlarining o‘ziga xos xususiyatlari:

• 
  Qisqa vaqtda nazoratni amalga oshirish
  
• 
  Barcha o‘quvchilarni qamrab olish
  
• 
  Nazorat materiallari tuzishning soddaligi
  
• 
  Natijalarni tekshirib chiqish qisqa vaqtni talab etishi
  
• 
  Vaqtning qat’iy belgilanganligi nazorat natijalarini realligini ta’minlaydi
  

“BLIS” so‘rov topshiriqlari:

8. 
   Yevropada IES larining asosiy qismi dengiz portlari va katta shaharlarda barpo etilgan.?
   

2. 
   Yevropada sanoat tarmoqlari ichida mashinasozlikdan keyin ikkinchi o'rinda kimyo sanoati turadi.
   
3. 
   “Wolkswagen”, “Mercedes-Benz” korxonalari GFRdami,?
   
4. 
   Mashinasozlik Yevropaning yetakchi sanoat tarmog'i hisoblanadi
   
5. 
   Yevropada jahonning yetakchi bank-moliya markazi London joylashgan
   
6. 
   Turizm mamlakat iqtisodiyotiga katta foyda keltiradi
   

9. Hozirgi vaqtda tug'ilishning nisbatan yuqori ko'rsatkichlari Bolgariya, Xorvatiya, Latviya, Litva, Ukraina, Ruminiya, Estoniya, Moldova, Vengriyada-mi?

10. Irlandiya, Luksemburg, Malta, Islandiya va Makedoniya mamlakatlariga o'rtacha tug'ilish darajasi xosdir.

So‘rovni o‘tkazish tartibi:

1.Har bir o‘quvchi ucchun individual nazorat topshiriqlari beriladi.

2. “BLIS” so‘rov topshiriqlari uchun javob varaqasi:

1	2	3	4	5	6	7	8	9	10

O‘zingiz to‘g‘ri deb hisoblagan to‘g‘ri javoblarni X belgisi bilan, noto‘gri deb hisoblagan javoblarringizni O belgisi bilan belgilang.

3. O‘quvchi quyidagi shaklda javoblarni belgilaydi:

1	2	3	4	5	6	7	8	9	10
X	X	X	X	X	O	O	O	O	O

4.Nazorat uchun belgilangan vaqt tugagach o‘qituvchi o‘quvchilarning javob varaqalarini tekshirib chiqadi va baholaydi.

Baholash mezonlari:

• 
  9-10 ta to‘g‘ri javob uchun “5” ball
  
• 
  7-8 ta to‘g‘ri javob uchun “4” ball
  
• 
  5-6 ta to‘g‘ri javob uchun “3” ball
  

Yangi mavzu bayonidan oldin “Aqliy hujum” metodi yordamida o‘quvchilarning Yevropa mamlakatlari transporti haqidagi bilimlari aniqlab olinadi.

“Aqliy hujum” metodi

• 
  Bevosita jamoa bo‘lib “fikrlar hujumi”ni olib borish. Bu uslubdan maqsad-mumkin qadar katta miqdordagi g‘oyalarni yig‘ilish, talaba (yoki o‘quvchi)larni ayni bir xil fikrlashdan holi qilish, ijodiy vazifalarni yechish jarayonida dastlab paydo bo‘lgan fikrlarni yengishdir.
  

• 
  Muammoli savol beriladi
  
• 
  Fikr va g‘oyalar bildiriladi va jamlab boriladi
  
• 
  Fikr va g‘oyalar guruhlanadi
  
• 
  Aniq va to‘g‘ri javoblar tanlab olinadi
  

2. Germaniya ochiq dengizga chiqa oladimi? (ha).

3. Germaniya 17 federal yerlardan (yo’q).

4. Shimolda tekislik, janubga tomon ko‘tarilib boradi. (ha).

5. Mamlakatning shimolida Shimoliy German pasttekisligi joylashgan (ha).

6. Markazida Bavariya yassi tog‘ligi va Alp (eng baland nuqtasi 2962 metr) tog‘lari joylashgan (yo’q).

7. Shimoliy German pasttekisligida temir rudasi, polimetall bor (yo’q).

8. Toshko‘mirning asosiy havzalari: Rur, Saar va Axen bo‘lib, G‘arbiy Yevropa mamlakatlari o‘rtasida 1–o‘rinda turadi (ha).

9. Germaniyaning maydoni-357 ming km² (ha).

10. Germaniyani shimoldan Boltiq va Shimoliy dengiz suvlari o'rab turmaydi (yoq).

1.1. Geografik o‘rni va chegaralari

1.2. Tabiiy sharoiti va tabiiy resurslari

1.3. Aholisi va mehnat resurslari

2.1. Xo‘jalik tarmoqlarining rivojlanish omillari

2.2. Sanoat tarmoqlarining rivojlanishi

2.3. Qishloq xo‘jalik ixtisoslashuvi

2.4. Transporti va tashqi iqtisodiy aloqalari

.

Germaniya rivojlangan mamlakatlar ichida AQSH va Yaponiyadan keyin 3-o’rinda turadi. Tashqi savdo aylanmasi bo’yicha AQSH dan keyinda turadi. Ko’rgazmali usulda bayon qilinadi. 2.3. “Germaniya” mavzusini ta’lim texnologiyalari asosida o’rganishga doir

Qishloq xо‘jaligini intensiv industriallashtirish XX asrning 50-60 yillarida amalga oshirildi va iqtisodiyotning kapital talab tarmog‘iga aylandi. GFRning haddan tashqari “О‘ta sanoatlashgan”iga qaramay keyingi yillarda YIM tarkibida moddiy ishlab chiqarish tarmoqlari va bandlar hissasining qisqarishi va xizmat kо‘rsatish sohalari ulushining kо‘payib borishi xosdir. GFR transport tizimining rivojlanganligi va transport turi jihatdan dunyoda oldingi о‘rinlardan birida turadi.

Relyefi jihatidan xilma–xil bo‘lib, shimolda tekislik, janubga tomon ko‘tarilib boradi. Mamlakatning shimolida Shimoliy German past tekisligi, mamlakat markazida O‘rta German tog‘lari (Shvab Albi, Frankon Albi, Reyn Slanetsli tog‘lari) janubda Bavariya yassi tog‘ligi va Alp (eng baland nuqtasi 2962 metr) tog‘lari joylashgan. Foydali qazilmalardan o‘rtacha balandlikdagi tog‘larda temir rudasi, polimetall, Shimoliy German pasttekisligida neft va tabiiy gaz (34 mlrd m³ ortiq) bor. G‘arbiy Yevropa mamlakatlari o‘rtasida toshko‘mir va qo‘ng‘ir ko‘mirga (1–o‘rinda turadi) boy. Toshko‘mirning asosiy havzalari: Rur, Saar va Axen bo‘lib, 2/3 qismi yuqori sifatli kokslanuvchi ko'mirdir.

GERMANIYA (GFR)

Maydoni-357 ming km²

Aholisi- 82,2 mln. kishi (2008 yil, iyul)

Poytaxti – Berlin (aholisi–3,5 mln kishi.

Mamlakatning Yevropa markazida joylashgan o'rni va iqtisodiy rivojlangan davlatlar orasida kenglik va meridional yo'nalishda transyevropa magistral yo'lining kesib o'tganligi katta qulayliklarni yaratadi. Germaniyaning dengiz bo'yi o'rni va qo'shni davlatlar yirik shahar portlariga yaqinligi (Rotterdam, Antperven va boshqalar) uning katta imkoniyatlaridan biridir.

Germaniyani shimoldan Boltiq va Shimoliy dengiz suvlari o'rab turadi. Ushbu dengizlarda uning Niderlandiya, Belgiya, Fransiyaning yirik portlaridan keyinda turuvchi Gamburg, Bremen, Vilgelmsxafen, Rostok kabi portlari joylashgan.

Germaniyaning bugungi chegaralari 1990 yil oktabr oyida ikki davlat–GFR va GDR qo‘shilishidan vujudga keldi. Yuridik jihatdan GDR yerlari va Berlin shahri GFR tarkibiga kirganligi rasmiylashtirilgan. Natijada, GFR hududi GDR qo‘shilishidan so‘ng 43% ga va aholisi 27% ko‘paydi.

Germaniya parlamentar respublika. Siyosiy – ma’muriy tuzilishi federatsiya shaklida bo‘lib, 16 federal yerlardan: Baden–Vyurtemberg, Bavariya, Berlin, Brandenburg, Bremen, Gamburg, Gessen, Meklenburg–Old Pomeraniya, Quyi Saksoniya, Reynland–Pfals, Shimoliy Reyn–Vestrfaliya, Saar, Saksoniya, Angalt, Tyuringiya va Shlezvig–Golshteyndan iborat. Yerlar okruglarga, tumanlarga va jamaolarga bo‘linadi.

Amaldagi Konstitusiyaga ko‘ra federativ respublika. Davlat boshlig‘i – federal prezident. Ijro etuvchi hukumatni federal kansler boshqaradi. Qonun chiqaruvchi hokimiyat parlament amalga oshiradi.

Foydali qazilmalardan o‘rtacha balandlikdagi tog‘larda temir rudasi, polimetall, Shimoliy German pasttekisligida neft va tabiiy gaz (34 mlrd m³ ortiq) bor. G‘arbiy Yevropa mamlakatlari o‘rtasida toshko‘mir va qo‘ng‘ir ko‘mirga (1–o‘rinda turadi) boy. Toshko‘mirning asosiy havzalari: Rur, Saar va Axen bo‘lib, 2/3 qismi yuqori sifatli kokslanuvchi ko'mirdir.

Mamlakatda rudali foydali qazilmalar o'rtacha balandlikdagi tog'larda, neft va tabiiy gaz esa Shimoliy Germaniya pasttekisligida topilgan. Germaniya G'arbiy Yevropa mamlakatlar orasida toshko'mir va qo'ng'ir ko'mir zahiralari bo'yicha birinchi o'rinda turadi. Toshko'mirning asosiy konlari Rur, Saar va Axensk hovzalarida joylashgan.

Mamlakatda topilgan qo'ng'ir ko'mir zaxiralarining katta qismi (80 mlrd.t.). Sharqiy Germaniyaning (Lauzis va O'rtagerman havzasi)da, G'arbiy Germaniyada esa Kyolndan g'arbdagi (Qo'yirreyn) havzalarida joylashgan. Qo'ng'ir ko'mir ochiq usulda qazib olinadi. Tabiiy gaz konlari esa (340 mlrd m³) mamlakatning shimolida joylashgan. Germaniya temir ruda zahiralariga ham ega, lekin uning sifati past. Shimoliy Germaniya pasttekisligida tosh tuzining katta zahiralari topilgan. Shuningdek oyna sanoati va qurilish materiallari ishlab chiqarishi uchun xom-ashyo resurslarining katta zaxiralarga ega.

Germaniya iqlim sharoiti aholi yashashi va xo'jalik yuritishi uchun qulaydir. Mamlakat mu'tadil zonada joylashgan. Qishning sovuqligi dengiz qirg'oqlaridan uzoqlashgan sari oshib boradi, lekin kuchli sovuq kunlar kamdan-kam bo'lib turadi. Yuqori Reyn va uning irmoqlari vodiylarida (Mozel, Nae, Mayn) issiqsevar o'simliklar yetishtiriladi.

Mamlakatdagi eng yirik daryolarga Reyn, Elba, Vezer, Ems (Shimoliy va Boltiq dengizi hovzasi) va Dunay (Qora dengiz havzasi) kabi daryolar kiradi.

XX asr 60-yillardan boshlab Germaniyadan iqtisodiy yuksalish natijasida ishchi kuchiga ehtiyoj kuchaydi va mamlakatga chet el ishchilari-“gastrabayterlar” taklif qilinishi oqibatida aholi soni tez o‘sdi. Germaniyadagi yuqori ish haqi, shinam va qulay hayot mehnat sharoiti tufayli Italiya, Sobiq Yugoslaviya Respublikalari, Gretsiya, Turkiya, Portugaliya va boshqa mamlakatlardan, 1980-yillarning oxiri va 1990-yillarning boshlarida esa sobiq SSSRdan (Ukraina, Rossiya, Boltiqbo‘yi davlatlari va boshqa), Polsha, Ruminiyadan immigrantlar ko‘plab kela boshladi va ularning soni 7 mln, kishidan ortib, mamlakat aholisining 8% dar ortig‘ini tashkil qiladi.

Germaniyada davlat tili-nemis tili hisoblanadi. Mamlakatning asosiy dini-xristian dini hisoblanadi. Mamlakatda taxminan 58 mln kishi e'tiqod qiluvchilardan 30 mln kishi protestantlar, qolgan 28 mlni kishi katoliklar sanaladi. Bundan tashqari mamlakatda islom diniga e'tiqod qiluvchilar ham bor.

Germaniya aholisining umumiy soni immigrant oqimlar hisobiga o'smoqda. (Turkiyadan, sobiq Yugoslaviya respublika laridan, Italiya, Portugaliya va boshqa mamlakatlardan). Mamlakatning birlashuviga qadar uning g'arbiy yerlarida 5 mln atrofida, sharqiy qismida esa-0,2 mln chet ellik immigrantlar bo'lgan. Hozirgi vaqtda ularning soni 7 mln kishiga yetadi.

Mamlakat aholisining 87 foizi shaharlarda yashaydi. Ko'pgina shaharlar aglomerasiyalar yadrosini hosil qilgan, 500 mingdan ortiq yashaydigan shaharlar: Berlin, Gamburg, Myunxen, Kyoln, Essen, Dyusseldorf, Frankfurt, Dortmund, Shtutgart, Gannover, Bremen, Duysburg, Lepsig, shuningdek, Drezden, Nyurenberg, Vuppertal, Kil va boshqa. Yirik, ko‘p yadroli shahar aglomeratsiyalari: Berlin (3,5 mlndan ortiq), Reyn-Rur, Reyn-Mayn, Shtutgart, Galle-Leypsig, Drezden shaharlari asosan Reyn daryosi va dengiz bo‘yicha joylashgan. Shaharlar qadimiy bo‘lib, miloddan oldin Rim kolonizatsiyasi davrida va o‘rta asrlarda dastlabki universitet shaharlari (Xaydelberg, Frayburg, keyinroq Morburg, Myunstr) shakllangan.

Davlat tuzumi. Germaniyaning hozirgi chegaralari 1990 yilning oktabrida ikkala GFR va GDR davlatlarining birlashuv yo'li bilan tashkil topdi. Natijada birlashuv jarayonidan keyin GFR hududi 47 foizga ko'paydi. Aholisi esa 27 foizga o'sdi.

GFR parlament respublika.

Davlat boshlig'i-prezident. Qonun chiqaruvchi hokimiyatni aholi to'rt yil muddatga saylaydigan bundestak yer hukumatlari a'zolaridan tayinlanadigan bundestrt (yer palatasi) amalga oshiradi. Ijro etuvchi hokimiyat federal kansler boshliq hukumatga tegishli.

Mamlakatda to'rtta yirik siyosiy partiya mavjud. Bularga: Xristian, Demokratik Ittifoq, Xristian Sosial Ittifoq, Erkin Demokratik Partiya va Germaniya Sosial-Demokratik Partiyasi faoliyat yuritmoqda. Bundan tashqari Germaniyada Yashillar va kommunistik partiyalar ham faoliyat yuritadi.

XX asr oxirgi yilligida sharqiy yerlarning qo‘shib olinishi oqibatida sanoat va qishloq xo‘jaligi ishlab chiqarishi orqaga ketdi. Sotsial muammolar (jumladan, ishsizlik) ko‘paydi. Chunki, 40 yil davomida bo‘lingan holda ijtimoiy-iqtisodiy va siyosiy rivojlanish (xo‘jalik tarkibi va hududiy tabaqalanish va xo‘jalik rivojlanish darajasidagi farqlar kuchaydi. Jumladan, 1994 yil sharqiy yerlarga 20% mamlakat aholisi to‘g‘ri kelgani holda, sanoat mahsulotlari ishlab chiqishining 4% ini berdi, xolos.

Sanoat tarkibida ishlov beruvchi sanoat hissasi juda yuqori (qazib beruvchi sanoat hissasi G‘arbiy yerlarda 2%, Sharqiy yerlarda 9%). Qazib beruvchi sanoatda temir rudasi, mis, uran qazib chiqarish, hatto ko‘mir qazib chiqarish amalda to‘xtab, nisbatan arzon xomashyo importi kuchaygan.

Germaniya iqtisodiyotida ilmtalab tarmoqlar roli tobora ortib bormoqda. GFR stanoklar, ishlab chiqarish jihozlari, avtomobillar va organik sintez kimyosi mahsulotlari eksporti bo‘yicha dunyoda oldingi o‘rinlarda turadi. Yirik sanoat kompaniyalari: “Daimler Benz”, “Volkswaswn”, “Siemens”, “Hoechst”, “Bayer” va boshqa transmilliy korporatsiyalardir. GFR milliy iqtisodiyotining sifat ko‘rsatkichlari-mehnat unumdorligi va ishlab chiqarishning kapital bilan ta’minlanganlik darajasi, ilmtalab tarmoqlar hissasining doimiy ortib borishi va boshqa jihatlarga ko‘ra dunyo xo‘jaligida yetakchi o‘rinlardan birida turadi.

• 
  Germaniya XIX asrdan boshlangan ilmiy va texnik bilimlarga asoslangan jahon andozalaridagi kimyo, optik fizika, metallurgiya, mashinasozlik va boshqa sohalarda amalga oshirilayotgan ilmiy-tadqiqot an’analariga egadir;
  
• 
  Ilmiy-tadqiqotlardagi yutuq va marralar tufayli Germaniya kompaniyalari raqobatda ustunlik qilishiga, sanoat firmalari YEI va boshqa Yeropa mamlakatlarini birgalikda olganda ham ko‘p patent va litsenziyalarga egaligi (ammo Amerika va Yaponiya firmalaridan orqada);
  
• 
  YAIMda ilmiy-tadqiqot va tajriba-konstruktorlik ishlariga harajatlar (3% atrofida) ko‘lami jihatdan dunyodagi beshlikka kirishi (Yaponiya singari urushdan keyingi yillarda o‘zida ilmiy-tadqiqotlarga ko‘p mablag‘ sarflamay, xorij bozorlaridan texnologiyalarning katta qismi sotib olingan), keyingi yillikda davlavt fundamental tadqiqotlar, YEI doirasida davlatlararo ilmiy-tadqiqot, kichik biznesda ilmiy-tadqiqot, kichik biznesda ilmiy-tadqiqot va tajriba-konstruktorlik ishlariga sarflanadigan mablag‘larning katta qismini o‘z zimmasiga oldi va mamlakat ichki salohiyatini kuchaytirmoqda. Bu esa xalqaro bozorda nemis tovarlarining yuqori raqobatbardoshligini ta’minlamoqda;
  
• 
  GFR uchun yuqori intellektual “inson kapital” xos bo‘lib, bu aholining ma’lumot darajasi, kasbiy-malakaviy tarkibi, ijtimoiy tarkibi, salomatlik juda tez o‘zlashtirishi va o‘ta ijrochilik mahorati bilan ajralib turishi;
  
• 
  ITI sharoitida mehnatning intelluktuallashuvi va ishchi-xodimlarning mutaxassisligi, ma’lumotiga bo‘lgan talabning kuchayishi (yuqori malakali ishchilar hissasi dunyo bo‘yicha yuqori bo‘lib, 50% ni tashkil qiladi), o‘rta va oliy ta’lim, sog‘liqni saqlash, kasbiy ta’limga e’tiborning ortib borishi;
  
• 
  Germaniya urushdan keyingi neoliberalizm konsepsiyasi “sotsial bozor xo‘jaligi” fashistik totalitar iqtisodiyotning muqobil sifatida shakllandi. Bu konsepsiya iqtisodiyot vaziri, so‘ngra federal kansler L.Erxard tomonidan amalga oshirildi. Bu konsepsiya asosida “Freyburg maktabi” olimlari-V.Oyken va V.Repkening “ordoliberalizm”, qaysiki erkin bozor iqtisodiyoti tarafdorlari va A.Myuller-Armak va boshqalarning “sotsial bozor iqtisodiyoti” ta’limotlari yotadi va bu ta’limotlarning mamlakat ichki iqtisodiy siyosatiga asos qilib olinishi;
  
• 
  Ishlab chiqarish vositalariga xususiy mulkchilik, erkin raqobat va erkin narxlar asosida ishlab chiqarish resurslarida oqilona foydalanish negizida aholi ehtiyojlarini to‘laroq qondirish;
  
• 
  Davlatning iqtisodiyotdagi faol roli, qaysiki fuqarolarning iqtisodiy erkinligini ta’minlash, pul muomalasini tashkillash va ma’sulligini olish, iqtisodiy inqirozlarga qarshi kurashish, sotsial adolatni, raqobat uchun teng sharoitni ta’minlash va iqtisodiyotdagi monopolizmga yo‘l qo‘ymaslik tamoyillaridir.
  Kurash - sport turi, belgilangan qoidaga muvofiq ikki sportchining yakkama-yakka olishuvi. Kurashish sanʼati koʻp xalqlarda qadim zamonlardan buyon maʼlum. K. ayniqsa Yunonistonda keng tarqalib, qad. olimpiada musobaqalaridan doimiy oʻrin olib kelgan.
  
  

• 
  Mamlakatning intustriallashuvi va keyinroq (boshqa Yevropa mamlakatlariga nisbatan, ya’ni 1871 yil, Germaniya birlashgandan so‘ng boshlandi va XX asr boshlarida asosiy iqtisodiy ko‘rsatkichlar bo‘yicha Angliyadan o‘tib ketdi (ayniqsa, kimyo va elektrotexnika sohasida).
  Ángliya (ingl. England) - Buyuk Britaniya va Shimoliy Irlandiya Qoʻshma Qirolligining eng katta qismi. Angliya Buyuk Britaniya katta orolining janubi-gʻarbini egallagan.
  Germaniya iqtisodiyoti uchun “o‘ta industrlashuv” xos bo‘lib, milliy iqtisodiyotda sanoatning hissasi 39% atrofida.
  
• 
  Ikkinchi jahon urushidan keyin GFR ikkita bo‘lingan holda sanoatda tarkibiy o‘zgarishlarni amalga oshirdi. Ishlov beruvchi sanoatda-kimyo va neft-kimyo, mashinasozlik va metallni qayta ishlash, elektro-texnika, avtomobilsozlik, aniq mexanika va optika, aholiga keng iste’mol tovarlari ishlab chiqarish, xalqaro bozor va xalqaro mehnat taqsimoti jarayonlariga moslashdi.
  
• 
  Investitsiya yo‘nalishlari o‘zgardi va 80% kapital qo‘yilmalar modernizatsiyalash va jihozlarni yangilashga, 20%i quvvatlarni kengaytirishga qaratildi.
  
• 
  Germaniya tovarlari yuqori raqobatbardoshliligining asosi mahsulotlarning doimiy yangilanishidir. Natijada, yetakchi sanoat konsernlarining ilmiy-tadqiqotlar asosidagi doimiy yangi mahsulotlari (tibbiyot texnikasi, dori-darmon va boshqa) xalqaro bozorda asosiy o‘rin egallasa, an’anaviy eksport tarmoqlari ham bir qator texnik yutuqlar ta’sirida yetakchilikka ega bo‘lmoqdaki, bu tashqi iqtisodiy aloqalarda ustunlikka ega bo‘lmoqdaki, bu tashqi iqtisodiy aloqalarda ustunlikka olib kelmoqda.
  

Kichik biznes (10 kishidan 500 kishigacha) barcha firmalarining 99,8% ini tashkil qiladi. Bunga 2/3 qismi shogirdlar o‘rni to‘g‘ri keladi. Kichik biznesga YAIM 46%, sanoat mahsuloti ishlab chiqarishning 50%, yalpi investitsiyaning 44%, tovarlar eksportining 40% to‘g‘ri keladi. xizmat ko‘rsatish sohalarida 35% kichik firmalar faoliyat ko‘rsatadi. Davlat tomonidan kichik biznesni qo‘llab-quvvatlash va rag‘batlantirishning (hatto innovatsion sohalarda ham) butun boshli tizimi yaratilgan.

Ayni vaqtda GFR iqtisodiyoti uchun yirik ishlab chiqarish va sertarmoq konsernlarning uyg‘unlashuvi xosdir. Yirik firma va konsernlar ko‘p bo‘lmasa-da, Germaniya iqtisodiyoti siymosi sifatida xo‘jalikning barqarorligi, ishonchliligi va samaradorligi kafolatidir. Germaniya iqtisodiyotida ishlab chiqarish konsentariyasi va kapital markazlashuvining yuqori darajasi xos bo‘lib, zamonaviy tarmoqlar, bank, moliya-kredit institutlari, sug‘urta kompaniyalari ichki bozorda yetakchi o‘rin tutishidan tashqari xalqaro ko‘lamda ham mustahkam pozitsiyaga ega.

Hozirgi Germaniya dunyoda eng rivojlangan mamlakatlardan biridir. Mamlakat sanoat ishlab chiqarishi va yalpi ichki mahsulot hajmi bo'yicha faqat AQSH, Yaponiya va Xitoydan keyinda turadi.

Germaniya sanoati Yevropa va jahon bozorida yuqori sifatli mahsulotlar ishlab chiqarishga ixtisoslashuvida muhim rol o'ynaydi.

Hozirgi Germaniya xo'jaligining tarmoq va hududiy tarkibi rivojlanishida GFR va GDR davlatlarining qirq yillik bo'linishi salbiy ta'sir ko'rsatdi. Mamlakat birlashuvidan keyin Sharqiy yerlarda xo'jalikni rivojlantirish muammolari sezilarli kuchaydi, sanoat va qishloq xo'jaligi ishlab chiqarish pasayishi ro'y berdi. Shuningdek ijtimoiy muammolar vujudga keldi. (shu jumladan ishsizlik). GFRda xo'jalikni rivojlantirish darajasiga ko'ra hududiy nomutanosibliklar kuchaydi. Shunday qilib 1994 yilda Germaniya aholisi 20 foiz aholisi yashovchi sharqiy yerlarda sanoat mahsulotlari ishlab chiqarish bor yo'g'i 4 foizni tashkil etdi.

Hozirgi vaqtda mamlakatda fan-talab tarmoqlar hissasi oshib bormoqda. Germaniya stanoklar va boshqa ishlab chiqarish jihozlari avtomobillar, organik ximiya mahsulotlari eksport qilish bo'yicha dunyoda oldingi o'rinlardan birini egallaydi. GFR dagi barcha yirik sanoat kompaniyalari transmilliy korporasiyalar hisoblanadi. (Daimler-Benz, Volkswagen, Siemens, Hoechst, Bayer).

Energetika sanoati o'zining yoqilg'iga bo'lgan ehtiyojining yarmidan ortig'ini import hisobiga ta'minlaydi. Germaniya yoqilg'i-energetika balansida neft va tabiiy gaz muhim rol o'ynaydi. Ko'mir hissasi esa 30 foizni tashkil etadi. Neft mamlakatga neft quvurlari va tankerlar orqali Shimoliy dengiz, Rossiyadan, Afrika mamlakatlari (Nigeriya, Liviya) va Fors qo'ltig'i mamlakatlaridan tashib keltiriladi. Neftni qayta ishlash zavodlari mamlakat bo'ylab bir tekis joylashgan bo'lib, uning Gamburg, Kyoln, Karlsrue, Ingolshtadt, Shvedt kabi yirik markazlari ishlab turibdi.

Gaz sanoati Niderlandiyadan, Shimoliy dengizdagi Norvegiyaga qarashli konlardan, Rossiyadan va mahalliy konlardan qazib olinadigan tabiiy gazlarga tayanadi. 1950 yillarga kelib mamlakatda toshko'mir qazib chiqarish 152 mln tonnaga yetkazilgan edi. O'sha davrlarda toshko'mir sanoati energetik sanoatining asosini tashkil etgan edi. So'nggi yillarda ushbu sanoatda toshko'mir qazib olish qisqarib bormoqda. Natijada Germaniya eng ko'p ko'mirni eksport qiluvchi mamlakatlardan eng ko'p ko'mirni import qiluvchi mamlakatga aylandi. (Jahon bozorida ko'mir Germaniya ko'miriga nisbatan 3-4 marta arzon). 1994 yilda mamlakatda ko'mir qazib chiqarish 57,6 mln tonnagacha kamaydi. Germaniyaga ko'mirning katta qismi AQShdan, Polsha, JAR va hatto Avstraliyadan tashib keltiriladi. G'arbiy Germaniya birlashuviga qadar qo'ng'ir ko'mir qazib chiqarish bo'yicha G'arbiy Yevropada birinchi, Sharqiy Germaniyada esa dunyoda oldingi o'rinlarni egallagan. (Hozirgi vaqtda 250 mln tonnadan ortiq ko'mir qazib chiqarilmoqda).

GFRda asosan elektroenergiya issiqlik elektrstansiyalarda ishlab chiqariladi. Mamlakatda issiqlik elektrstansiyalar Rur va Saar havzalari va port shaharlarida ko'mirga tayanib, ishlamoqda shimolda esa tabiiy gazga, neftni qayta ishlash markazlarida esa mazutga tayanib ishlaydi. AESlarda esa elektroenergiyaning 30 foizi ishlab chiqarilmoqda. GESlar asosan mamlakatning janubida qurilgan. (tog' daryolarida).

Qora metallurgiya sanoati-Germaniyaning eng muhim ixtisoslashgan tarmog'idir.

Mamlakat cho'yan, po'lat quyish va prokat ishlab chiqarish bo'yicha G'arbiy Yevropada yetakchi o'rinda va dunyoda beshinchi o'rinda turadi. Quyiladigan po'latning deyarli hammasi kislorod-konvertor va elektrpo'lat quyish usuli orqali ishlab chiqariladi. Asosiy metallurgiya zavodlari Rur va Quyi Reynda joylashgan. Saar rayoni, Quyi Saksoniya va Bremenda to'liq siklda ishlovchi zavodlar ishlab turibdi.

Rangli metallurgiya- asosan import va ikkilamchi xomashyo asosida ishlaydi. Rangli metallurgiya korxonalarining joylashuvida energiya resurslari bilan yetarli ta'minlanganligi va xom-ashyoni tashib keltirishning qulayligi bosh omil hisoblanadi.

Germaniya alyuminiy quyish bo'yicha G'arbiy Yevropada faqat Norvegiyadan keyinda turadi. Asosiy korxonalar Shimoliy Reyn-Vestfaliy. (Essen, Norf, Fyorde), shuningdek Gamburg va Bavariya (Tyoging) yerlari hududlarda joylashgan.

Mashinasozligi va metallni qayta ishlash sanoati- Germaniyadagi eng rivojlangan sanoat tarmoqlaridan biri hisoblanadi. Mamlakat mashinasozlik sanoatiga jami sanoat mahsulotlari va eksportning yarmiga yaqini to'g'ri keladi. Shu bilan birga jami mashinasozlik mahsuloti eksport hajmida 40 foizni tashkil etadi. Mamlakatda mashinasozlikning Myunxen, Nyurnberg, Erlangen bilan Mangeym, Berlin, Leypsig, Gamburg kabi yirik markazlari shakllangan. Mamlakat federal yerlar orasida Baden-Vyurtenberg va Shimoliy Reyn-Vestfaliyada umumiy mashinasozlik ishlab chiqarishi rivojlangan. Elektrotexnika tarmoqlarining rivojlanishida Bavariya yetakchilik qiladi. Shuningdek mamlakatda mashinasozlikning Myunxen (Siemens konserni), Berlin, Shtutgard, Kyoln, Gamburg, Frankfurt-Mayn kabi yirik markazlari ishlab turibdi. Germaniya avtomobil ishlab chiqarish bo'yicha jahonda Yaponiya va AQShdan keyinda turadi. Avtomobillarni «Folksvagen», «Mersedes Bens», «BMV», «Ford Verke», «Opel» firmalari ishlab chiqaradi. Mamlakatda mashinasozlikning Volfsburg, Shtutggart, Kyoln, Ryusselsxaym, Myunxen kabi yirik markazlari shakllangan.

Mamlakatda dengiz kemasozligining asosiy markazlari Kil, Gamburg, Bremen, Emden, Rostok daryo kemasozligining markazi Duysburg hisoblanadi.

Germaniyada optika-mexanika sanoati korxonalari Boden-Vyurtemberg va Tyuringiya yerlarida joylashgan. Aerokosmik sanoatning yirik markazlari-Myunxen, Augsburg, Gamburg va Bremenda joylashgan.

Qishloq xо‘jaligini intensiv industrlashtirish XX asrning 50 - 60 – yillarida amalga oshirildi va iqtisodiyotning kapital talab tarmog‘iga aylandi. Mexanizatsiyalashuv darajasi jihatidan iqtisodiy rivojlangan mamlakatlar о‘rtasida birinchi о‘rinda turadi. 80-yillardan boshlab intensiv omillar ta’sirining yanada kuchayishi va iqtisodiyotda texnik resurslarni tejash yо‘nalishiga о‘tildi:

• 
  traktor va don о‘rish kombaynlari quvvatining ortishi tufayli fermerlar tomonidan bunday texnikalarni sotib olish kamaydi;
  
• 
  universel agregatlardan foydalanish kо‘paydi. Qishloq xо‘jaligi mashinalari mikroprotsesslar bilan jihozlandi;
  
• 
  mineral о‘g‘itlar, о‘sish stimulyatorlari, о‘simliklarni himoya qilish vositalaridan foydalanishning ortishi tabiiy sharoitlarga bog‘liq bо‘lmagan holda yuqori hosil olish imkonini beradi. Fermer xо‘jaliklarida tobora yuqori samarali vositalardan foydalanish asosida asosida 1 ga yerga “yukni” ozaytirish hisobiga tabiat va insonga kamroq zarar yetkazishga harakat qilish jarayoni boshlandi;
  
• 
  chorvachilik va ziroatchilik tarmoqlarida о‘simliklarni himoya qilishda biologik usullardan-organik о‘g‘itlardan va gen muhandisligi yutuqlaridan foydalanish kuchaydi;
  
• 
  bu jarayonlar qishloq xо‘jaligi ishlab chiqarishining yuqori samarali bо‘lishidan tashqari, atrof-muhitga texnogen ta’sirini ham kamaytirdi;
  
• 
  GFR qishloq xо‘jaligi uchun ishlab chiqarish va kapital konsentratsiyasi, avvalo:
  
• 
  fermer xо‘jaliklar umumiy sonining (mayda xо‘jaliklar hisobiga) qisqarishi;
  
• 
  о‘rtacha fermer xо‘jaliklarining yiriklashuvi;
  
• 
  fermer xо‘jaliklarini tashkil qilishda zarur kapital minimal hajmining ortishi bilan harakterlanadi.
  

GFR qishloq xо‘jaligi ishlab chiqarishida chorvachilik yetakchi soha (60% qishloq xо‘jaligi mahsulotlari qiymati tо‘g‘ri keladi) bо‘lib, dehqonchilik, chorvachilik manfaatlari (yem-hashak yetishtirish) asosida rivojlangan. Chorvachilikda yirik shoxli hayvonlar va chо‘chqachilik ustuvor tarmoq. Chorvachilik deyarli mamlakatning barcha federal yerlarida rivojlangan bо‘lsada, hududlar bо‘yicha bir xil emas. Sut chorvachiligi Reyn va Nekkara vodiylarida, Shimoli-G‘arb, Bavariyaning tog‘li yaylovlarida, chо‘chqachilik shimoliy rayonlar, Quyi Saksoniya janubida, qо‘ychilik janubiy tog‘li rayonlarda rivojlangan.

Ekin maydonlari GFR hududining 35% ini tashkil qiladi. Donli ekinlar g‘arbiy yerlarda haydaladigan yerlarning 3/5 qismidan kо‘prog‘ini, sharqiy yerlarda esa ½ qismini tashkil qiladi. Asosan donli ekinlardan bug‘doy, roj, arpa, tariq yetishtiriladi. Texnika ekinlaridan qand-lavlagi, yem-xashak ekinlari, ildiz mevalar kо‘p ekiladi. Ayrim arpa sortlari pivo sanoati uchun maxsus ekiladi. Bavariyada xmel yetishtiriladi (pivo uchun). Kо‘plab kartoshka va sabzavot yetishtiriladi. Reyn vodiysi va uning irmoqlarida uzumchilik-bog‘dorchilik va tamakichilik rivojlangan. Chorvachilik uchun yem (AQShdan) import qilinadi. Oziq-ovqat uchun don bilan о‘zini tо‘la ta’minlaydi.

GFR hududining 1/3 qismi о‘rmonlar bilan qoplangan (10,7 mln ga). Har yili 30-40 mln m³ yog‘och tayyorlanadi va ichki ehtiyojlarning 2/3 qismini qoplaydi. Ayni vaqtda yog‘och eksport qiluvchi mamlakat hamdir. Shimoliy va Boltiq dengizlari, Grenlandiya oroli atrofidan baliq ovlanadi.

Germaniya qishloq xo'jaligida o'z hududining 50 foizidan foydalanadi. Biroq ushbu tarmoqning mamlakat yalpi ichki mahsulotlar hissasida faqat 1 foizni tashkil etadi. (mahsulot qiymati bo'yicha)mamlakat qishloq xo'jaligida ishlab chiqarilgan jami mahsulotning 60 foizini chorvachilik sohasi beradi. Mamlakat chorvachiligining yetakchi sohalari yirik qoramolchilik va cho'chqachilik sohalari hisoblanadi.

Germaniyada ekin maydonlar mamlakat maydonining 35 foizini tashkil etadi. Qishloq xo'jaligi ekin maydonlariga nisbatan yem-xashak ekin maydonlar katta maydonlarni egallaydi. Shunga qaramay mamlakatda yem-xashak ekinlar katta miqdorda chetdan import qilinadi.

Donli ekinlar mamlakat g'arbiy yerlarida haydaladigan yerlarning qismini, sharqda esa qismini egallaydi.

Qishloq xo'jaligida bug'doy asosiy oziq-ovqat ekini hisoblanadi, lekin Germaniya javdar, suli, arpa yetishtirishda Yevropada alohida ajralib turadi.

Pivo ishlab chiqarish uchun arpaning bir qancha sortlari yetishtiriladi. Germaniya o'zini donli oziq-ovqat ekinlari bilan to'la ta'minlaydi.

Bovariyada katta maydonlarda xmel yetishtiriladi. Bundan tashqari mamlakatda kartoshkachilik va qand lavlagi yetishtirish muhim o'rin tutadi. Reyn daryosi va uning irmoqlari bo'ylab (mamlakatning g'arbiy rayonlarida) uzumchilik va bog'dorchilik yo'lga qo'yilgan.

Transport tarmoqlari. Germaniya transporti yo'llarining zichligi bo'yicha dunyoda oldingi o'rinlardan birini egallaydi. Mamlakatning asosiy transport turini temir yo'llar tashkil etadi. Temir yo'llarning umumiy uzunligi 44 ming km atrofida bo'lib, shundan jami temir yo'llarning qismi elektrlashtirilgan.

Jami tashiladigan yuk aylanmasida avtomobil transportining hissasi 60 foizni, temir yo'l transportiga 20 foiz, daryo transportiga 15 foiz to'g'ri keladi. Yo'lovchi tashish aylanmasida esa avtomobil transportining hissasi yanada yuqori ya'ni 90 foizni tashkil etadi.

Germaniyada ichki suv yo'llarining uzunligi 7 ming km atrofida. Mamlakatning Reyn daryosidagi xalqaro magistral suv yo'lida ko'plab yirik portlar joylashgan bo'lib, unda yillik yuk aylanmasi 50 mln tonna bo'lgan dunyodagi eng yirik daryo porti-Duysburg joylashgan.

Germaniya kemalarda konteynerlarda yuk tashish tonnaji bo'yicha dunyoda AQSH, Panama va Tayvandan so'ng 4-chi o'rinda turadi. Germaniya dengiz portlari yuk aylanmasi hajmiga ko'ra Yevropa mamlakatlarining yirik portlaridan keyinda turadi. Mamlakatda Gamburg, Vilgelmsxafen, shuningdek Bremen, Emden, Rostok kabi yirik portlar ishlab turibdi.

Germaniyada jami 16 ta xalqaro aeraportlar bo'lib, shu bilan birgalikda Frankfurt aeroporti yuk aylanmasi bo'yicha Yevropada birinchi, yo'lovchi tashish hajmi bo'yicha uchinchi o'rinni egallaydi.

Makroiqtisodiy rayonda qora va rangli metallurgiya, mashinasozlik va metallni qayta ishlash, elektrotexnika va elektronika, kimyo, neft-kimyo, yengil (tо‘qimachilik va tikuvchilik) va oziq-ovqat sanoati, intensiv sut-gо‘sht chorvachiligi va dehqonchilik rivojlangan.

GFRni tarixiy-iqtisodiy rivojlanish xususiyatlari, hududlarning ijtimoiy-iqtisodiy rivojlanganlik darajasi, ichki bozor va xalqaro xо‘jalik tizimiga tortilganlik bо‘yicha 5 ta: Shimoliy, G‘arbiy, Janubi-G‘arbiy, Sharqiy va Janubiy iqtisodiy rayonlarga ajratish mumkin.

Qishloq xо‘jaligida uzumchilik, bog‘dorchilik, sabzavotchilik, tamakichilik rivojlangan bо‘lib, mamlakatning boshqa sanoat rayonlarini ushbu mahsulotlar bilan ta’minlaydi.

Iqtisodiy rayondagi Berlin-mamlakat poytaxti, yirik sanoat, madaniyat, moliya markazi va transport tuguni. Mashinasozlik, metallni qayta ishlash, elektrotexnika va elektronika, kimyo, yengil va oziq-ovqat sanoati rivojlanib bormoqda. Iqtisodiy rayon xо‘jalik tarkibi jiddiy о‘zgarmoqda. Zamonaviy ishlab chiqarish tizimlari va xizmatlar yuzasiga kelmoqda. Potsdam, Brandenburg, Shvedt, Magdeburg, Galle, Drezden, Erfurt, Gera, Yena, Veymar va boshqa shaharlar nafaqat sanoat markazlari, balki nemis adabiyoti, san’ati va yodgorliklari shaharlari hamdir. Qishloq xо‘jaligida donli ekinlar (bug‘doy), qand – lavlagi, kartoshka-sabzavot-bog‘dorchilik, sut-gо‘sht chorvachiligi va chо‘chqachilik yetakchi о‘rin tutadi.

Sut chorvachiligi, chо‘chqachilik, tekislik va daryo vodiylarida bug‘doy, arpa, kartoshka, qand-lavlagi, sabzavotchilik, tamakichilik, xmel yetishtirish va uzumchilik rivojlangan.

GFRda tashqi iqtisodiy aloqalarga alohida ahamiyat qaratiladi. Asosiy tashqi savdo sheriklari YEI mamlakatlari, AQSH va Yaponiyadir. Shuningdek, nemis firmalari Janubi-Sharqiy Osiyo mamlakatlari, Lotin Amerikasi, Janubiy Amerika mamlakatlari, Markaziy va Sharqiy Yevropa, Rossiya, Ukraina, Boliqbo‘yi mamlakatlari iqtisodiy hayotida o‘z faoliyatini kengaytirmoqda.

Tashqi savdo GFR iqtisodiyotining barqaror rivojlanib borayotgan sohasi, iqtisodiy o‘sish stimulyatori sifatida YAIMda hissasi (12%) yuqori bo‘lishiga olib keladi. Chunonchi, keyingi yillarda YAIM eksport va importning (xizmatlar bilan) hissasi mos ravishda 26,6 va 24,9%ni (joriy narxlar) tashkil qildi. Germaniya tashqi savdo balansi ijobiy saldoga egadir.

GFRning tashqi savdo tovar tarkibida tayyor sanoat mahsulotlari hissasi (tovar aylanmasi qiymatining 90?n ortig‘i) yuqori. Germaniya eksportining tovar tarkibi XX asrning 60-yillarida shakllangan bo‘lib, hozirga qadar barqaror rivojlanib kelmoqda. Eksportda investitsion sanoat torvarlari, mashina va jihozlar (56%), sanoat xom ashyolari va yarim fabrikalar (22,4% dan ortiq), keng sanoat iste’mol tovarlari, importda tayyor sanoat mahsulotlari (70%) va yarim fabrikatar (10%), xomashyo (5%), ya’ni avtomobillar, ko‘tarma transport vositalari, elektrotexnika jihozlari, neft, tabiiy gaz, ko‘mir, rangli metallar, propan, mineral xom ashyo, to‘qimachilik mahsulotlari, kiyim-kechak asosiy o‘rin tutadi.

GFR yoqilg‘i resurslariga bo‘lgan ehtiyojining (neftning – 98%, tabiiy gazning – 80%, toshko‘mirning – 20% va qo‘ng‘ir ko‘mirning -2%) katta qismini va ayni vaqtda yuqori texnologik tovarlarni import hisobiga qondiradi. Germaniya dunyodagi eng yirik kapital eksport qiluvchi mamlakat. Germaniya kompaniya va firmalari kapital eksport qilish bo‘yicha Iqtisodiy hamkorlik va rivojlanish tashkilotining (IHRT) reytingida uchinchi o‘rinda turadi va sobiq SSSR hududidagi postsotsialistik davlatlar bozorlarini intensiv o‘zlashtirmoqda. Qo‘shma korxonalar va nemis firmalarining “qiz” korxonalari-filiallari barpo etilmoqda. Ayniqsa, Chexiya, Vengriya, Rossiya bilan aloqalar intensiv rivojlanib bormoqda.

Germaniya bilan O‘zbekiston o‘rtasidagi diplomatik munosabatlar 1992 yildan boshlandi. 1993 yil Berlin shahrida O‘zbekiston elchixonasi ochildi. 1993 yildan Germaniya va O‘zbekiston o‘rtasida texnik va madaniy sohalar bo‘yicha hamkorlik dasturlari amalga oshirilmoqda. 2006 yil O‘zbekiston va Germaniya o‘rtasida tashqi savdo aylanmasi 324,0 mln AQSH dollarga yetdi.

Germaniya O‘zbekistonda paxta tolasi, mis va undan yasalgan buyumlar, rangli metallar oladi, turli xizmatlardan foydalanadi. O‘z navbatida Germaniya O‘zbekistonga asbob-uskunalar, oziq-ovqat mahsulotlari (baliq konservalari, qand-shakar, un), kimyo sanoati mahsulotlari, qora metall, transport va aloqa vositalari, tibbiyot va farmatsevtika mahsulotlari va boshqalarni) eksport qiladi hamda turli xizmatlar ko‘rsatadi.

Germaniyaning 40 dan ortiq firma va kompaniyalari (“Daymler Bens”, Simens”, “Lyufganza”, “BASF”, “Salamander”, “Alkatel”, “Tissen” va boshqa) ishtirokida “Landtexnik-Toshkent”, “Chirkom”, “Grasso”, “Tosh-Virt”, “Intermed Ekasan”, “O‘zsalaman”, “O‘z-Vinkler” kabi o‘nlab qo‘shma korxonalar barpo etildi.

Germaniya–O‘zbekiston o‘rtasida ilmiy-texnik hamkorlik yuqori texnologiyalar, oziq-ovqat, yo‘l texnikasi, biotexnika, aloqa, tibbiyot va farmatsevtika, qog‘oz ishlab chiqarish, elektrotexnika va elektronika, ekologik sof ishlab chiqarish kabi sohalarda kengayib bormoqda.

Mamlakat organik ximiya mahsulotlarni eksport qilish bo'yicha dunyoda birinchi o'rinni egallaydi. Stanoklar va boshqa ishlab chiqarish jihozlari eksporti bo'yicha dunyoda birinchi o'rin uchun kuchli raqobat olib bormoqda. Germaniya avtomobillar va kemalar ishlab chiqarish bo'yicha dunyoda 3-chi o'rinni egallaydi. Shu bilan bir vaqtda Germaniya mikroelektronika va kompyuterlar, aerokosmik texnikalar ishlab chiqarish va eksport qilish bo'yicha AQSH va Yaponiyadan keyinda turadi.

Mamlakat import tarkibida tayyor mahsulotlar hissasi yuqori, biroq xom-ashyo va yoqilg'i hissasi ham ancha yuqori. Hozirgi Germaniya uchun Rossiya neft va tabiiy gaz yetkazib beruvchi asosiy mamlakatdir, Germaniya esa Rossiya uchun mashina va jihozlar, temir yo'l vagonlari, ximikatlar va oziq-ovqat mollari yetkazib beradi.

Mavzuni mustahkamlash uchun savollar

1.Germaniyaning qanday foydali qazilmalari bor?

2. Germaniyada ishlab chiqariladigan mashhur avtomobillar markalarini ayting?

3.Siz yashaydigan joy bilan Germaniya joylashgan hududning qanday oxshashligi va farqi bor?

4. Germaniyaga chegaradosh mamlakatlarni nomini ayting?

5.Germaniya bilan O‘zbekiston o‘rtasidagi diplomatik munosabatlar qachon boshlandi? (1992 yildan)

6. Berlin shahrida O‘zbekiston elchixonasi qachon ochildi? (1993 yil)

7. Germaniya O‘zbekistondan nima oladi? (paxta tolasi, mis va undan yasalgan buyumlar, rangli metallar oladi, turli xizmatlardan foydalanadi)

8. Germaniya O‘zbekistonni nima bilan ta’minlaydi? (asbob-uskunalar, oziq-ovqat mahsulotlari (baliq konservalari, qand-shakar, un), kimyo sanoati mahsulotlari, qora metall, transport va aloqa vositalari, tibbiyot va farmatsevtika mahsulotlari va boshqalar)

9. Germaniya bilan O‘zbekiston qo‘shma korxonalarini ayting? (“Landtexnik-Toshkent”, “Chirkom”, “Grasso”, “Tosh-Virt”, “Intermed Ekasan”, “O‘zsalaman”, “O‘z-Vinkler” kabi)

10. Germaniyaning eksport bo’yicha dunyoda tutgan o’rnining ayting? Mamlakat organik ximiya mahsulotlarni eksport qilish bo'yicha dunyoda birinchi o'rinni egallaydi. Stanoklar va boshqa ishlab chiqarish jihozlari eksporti bo'yicha dunyoda birinchi o'rin uchun kuchli raqobat olib bormoqda. Germaniya avtomobillar va kemalar ishlab chiqarish bo'yicha dunyoda 3-chi o'rinni egallaydi. Shu bilan bir vaqtda Germaniya mikroelektronika va kompyuterlar, aerokosmik texnikalar ishlab chiqarish va eksport qilish bo'yicha AQSH va Yaponiyadan keyinda turadi.