90
Bo`yoq bir jinsli yuzaga bir tekis qilib surtilganda shu yuzaning avvalgi
rangini ko`rinmaydigan holga keltirish xususiyati yoki
ular oq-qora rangli yuzaga
surtilganda undagi oq va qora joylar orasidagi farq yo`qolib, yuzaning hammasini
bir xil rangli qilib ko`rsata olish xususiyatlari shu bo`yoq va
emalning
berkituvchanligi deyiladi. Bo`yoqlarning berkituvchanligi 1 m
2
yuzaning
oldingi
rangini ko`rinmaydigan holga kelguncha bo`yash uchun sarf bo`lgan bo`yoqning
gramm hisobidagi miqdori bilan ifodalanadi. Bo`yoqlarning berkituvchanligi
shaxmat taxtasi kabi chizilgan oyna plastinkada aniqlanadi. Bunda qalinligi 2—2,5
mm bo`lgan, rangsiz oynadan kesib olingan 100—300 mm o`lchamli plastinkaning
bir tomoniga uzunligi 250 mm va eni 15 mm keladigan tasma shaklidagi uch yo`l
bo`yoq surtiladi. Plastinkaning
ikkinchi chet tomoni qora, o`rtasi esa oq rangga
bo`yaladi. Plastinkaning ikkinchi tomoniga sinalayotgan material cho`tka
bilan
yupqa qilib surtiladi. Oq qog`oz ustiga qo`yilgan plastinkaning sirti tasma shaklida,
uch yo`lli bo`yoq surtilgan ranglar ko`rinmay qolguncha bo`yash davom ettiriladi.
Agar birinchi qatlam berilgandan so`ng oq va qora yo`llar ko`rinsa, u holda qatlam
5 minut davomida quritiladi va ikkinchi qatlam bo`yoq beriladi va shunday yo`l
bilan bo`yash oq va qora yo`lli ranglar ko`rinmay qolguncha davom ettiriladi.
Shundan so`ng bo`yalgan oyna plastinka 50—60°C haroratda 10 minut davomida
quritiladi. Bo`yashdan oldin va bo`yalgandan keyin
plastinka tortiladi va uni
berkitish uchun sarf bo`lgan sinalayotgan bo`yoqning miqdori aniqlanadi.
