Book · April 020 citations reads 71 author




Download 1,92 Mb.
Pdf ko'rish
bet45/65
Sana17.12.2023
Hajmi1,92 Mb.
#121731
1   ...   41   42   43   44   45   46   47   48   ...   65
Pigmentlar deb suvda, organik erituvchida va alifda erimaydigan, mayin qilib 
tuyilgan rangli kukunga aytiladi. Pigment bo‘yoqga rang beradi. Ular tadiiy, 
sunoiy, mineral va organik, metall pigmentlarga bo‘linadi. 
Tabiiy mineral pigmentlar tabiiy tog‘ jinslari (ruda, tuproq) maxsus 
uskunalarda mayin qilib tuyish orqali tayyorlanadi. Ularga tabiiy bo‘r (oq rangda), 
oxra (tarkibida 15% Fe
2
O
3
ko‘p bo‘lgan tuproq, sariq rangda), temir surigi 
(tarkibida 75-90 % Fe
2
O
3
bo‘lgan tuproq, to‘q qizil rangda), tabiiy mumiyo (och 
jigarrang) va grafit (qora rangda) lar kiradi. 
Sun’iy mineral pigmentlar mineral xom ashyoni ximiyaviy qayta ishlash 
orqali olinadi. Ularga quyidagilar kiradi: 

 Sink belilasi (ZnO) - metal xoldagi ruxni bug‘latish va oksidlash orqali 
olingan oq rangdagi pigment bo‘lib, ichki yuzalarni bo‘yashda ishlatiladigan 
bo‘yoqlar tayyorlashda qo‘llaniladi. 

 Titan belilasi (TiO
2
) - titan rudasidan olinadi. Rangi oq, ichki va tashqi 
yuzalarni bo‘yashda qo‘llaniladigan bo‘yoqlarga ishlatiladi. 

 Qo‘rg‘oshin belilasi (2 RVSO
3
.
RV(ON)
2
) - qo‘rg‘oshinni oksidlab 
olinadi, oq rangda, zaxarli, shuning uchun tashqi yuzalarni bo‘yashda qo‘llaniladi. 

 Litopan belilasi (ZnS

BaSO
4
) - rangi oq, atmosfera taosiriga chidamsiz, 
shuning uchun ichki ishlarda qo‘llaniladigan bo‘yoqlar tayyorlash qo‘llaniladi.

Ultramarin - ko‘k rangdagi pigment, moyli bo‘yoqlar tayyorlashda
qo‘llaniladi.

 Xrom oksidi (Sz
2
O
3
) - yashil rangdagi pigment, hamma bo‘yoqlar uchun
qo‘llaniladi. 


88 
Metall pigmetlar metall buyumlarning yuzalarini bo‘yashda va pardoz-
lashda ishlatiladi. Ularga alyuminiy uni va tillarang bronza kukunlari kiradi. 
Organik pigmentlar juda ham yaxshi bo‘yash xususiyatiga ega bo‘lib, 
ularni lazurlar deyiladi. Tannarxi yuqori, mineral pigmentlarga nisbatan yoruglik
nuriga chidamsiz.
To‘ldiruvchilar bo‘yoqlarga ishlatiladigan pigmentlarni tejash va bo‘yoq 
pardani mustahkamligini, o‘tga va kislotaga chidamliligini oshirish maqsadida 
qullaniladi. To‘ldiruvchi sifatida talpk, bo‘r, kaolin, andezit, diabaz, asbest uni 
singari kukunsimon moddalar ishlatiladi. 
Bog‘lovchi moddalar pigment zarralarini o‘zaro hamda bo‘yoq pardasi 
surkalgan yuza bilan bir-biriga yopishtirish uchun xizmat qiladi. Ular uch guruxga 
bo‘linadilar: moyli tarkiblar uchun, suvli tarkiblar uchun va emulpsiyalarga 
bo‘linadi. 
Suyultiruvchilar quyuq qorilgan bo‘yoqlarning qovushqoqligini kamaytirish 
uchun xizmat qiladi. Ularning eritgichlardan farqi suyultiruvchilarning tarkibida 
sifatli lok bo‘yoq parda hosil qilish uchun zarur bo‘lgan miqdor da parda hosil 
qilgich bo‘ladi. Suyultiruvchi sifatida alif va turli emulpsiyalar ishlatiladi. 

Download 1,92 Mb.
1   ...   41   42   43   44   45   46   47   48   ...   65




Download 1,92 Mb.
Pdf ko'rish

Bosh sahifa
Aloqalar

    Bosh sahifa



Book · April 020 citations reads 71 author

Download 1,92 Mb.
Pdf ko'rish