Z. R. Babayeva Sirdaryo viloyati Guliston shahridagi 11-sonli umumiy oʻrta taʼlim maktabining matematika fani oʻqituvchisi

95
10
A
B
C
D
F
O
11
A
B
C
D
3.
10-rasmda 
∆ACD=∆ABF
ekanini isbotlang.
4.
Agar 11-rasmda 
∠
CAB
=
∠
ABD
bo‘lsa, 
AD=BC
ekanini ko‘rsating.
5.
12-rasmda 
∆ABD=∆BCD 
bo‘lishini isbotlang.
6.
13-rasmda 
∆ABC=∆ADC
bo‘lishini isbotlang.
7.
Agar 
∆
ABC
 
va 
∆
PQR
 
da 
AB=PQ, AC=PR
va 
BC
=
QR
bo‘lsa, 
∆ABC
 
va 
∆PQR
teng bo‘ladimi?
6. Masalalar.
2.
Quyida keltirilgan uchburchaklar juftlaridan qaysilari o‘zaro teng bo‘ladi? Qaysi 
alomatga ko‘ra?
1.
Rasmda berilgan ma’lumotlar asosida uchburchaklarning turlarini aniqlang.
7
7
7
60°
65°
55°
5
5
4
95°
3)
1)
4)
2)
5)
6)
13
D
B
C
β
β
α
α
A
12
A
D
B
C
β
β
α
α

96
1
A
B
D
C
10
x
-?
Nazorat ishi ikki qismdan iborat bo‘ladi:
1) 93–94-betlardagi test savollariga o‘xshash 5 ta test;
2) Quyidagi masalalarga o‘xshash 3 ta masala (4-masala “a’lo” 
baho olmoqchi bo‘lgan o‘quvchilar uchun qo‘shimcha).
1.
1-rasmda berilgan ma’lumotlar bo‘yicha noma’lum kesmani 
toping.
3-nazorat ishi namunasi
16
A
D
B
C
E
15
A
D
B
C
E
F
α
α
17
58°
x
8. 
Agar 14-rasmda
 
BD=DC, AE=AF
bo‘lsa, barcha teng 
uchburchaklar juftlarini aniqlang va asoslang
.
9.
15-rasmda 
∆ABC=∆EFD
bo‘lishini isbotlang.
10.
16-rasmda 
AD=CE
ekanini isbotlang.
11.
17-rasmdagi ma’lumotlarga ko‘ra 
x
ni toping.
12.
 AE
 
va 
BD
kesmalar 
C
nuqtada kesishadi. Agar 
DC=DE, AB=BC
va 
∠
BAC
= 48° 
bo‘lsa, 
∠
CED
ni toping.
13.
ABC
uchburchak ichida 
D
nuqta olingan. Agar 
AC=AB
, 
CD=BD
va 
∠
BDA
= 120° 
bo‘lsa, 
∠
ADC
ni toping.
14.
Agar uchburchakning biror bissektrisasi uning balandligi ham bo‘lsa, bu uchburchak 
teng yonli uchburchak bo‘lishini isbotlang.
15. 
Agar uchburchakning biror balandligi uning bissektrisasi ham bo‘lsa, bu uchburchak
teng yonli uchburchak bo‘lishini isbotlang.
2.
AB 
va 
CD
kesmalar 
O 
nuqtada kesishadi. Agar 
∠
CAB=
∠
ABD
va 
AO=BO
bo‘lsa, 
∠
ACO 
=
∠
BDO
ekanini isbotlang.
3.
Teng yonli uchburchakning perimetri 18,4
 m
ga teng, asosi esa yon tomonidan 3,6 
m
ga qisqa. Bu uchburchakning tomonlarini toping.
4*.
Uchburchaklar tengligini ikki tomonlari va shu tomonlarining biriga tushirilgan medianalari 
tengligiga ko‘ra isbotlang.
14
A
D
B
C
E
F

97
“
GeoGebra”da amaliy topshiriqlar bajarish
• Kerakli komponentlar
• 
Yasashni boshlashdan oldin teng tomonli uchburchakning xossalarini esga oling.
• GeoGebra
da yangi oyna oching.
• GeoGebra
interfeysini 
Настройки
– 
Геометрия
ko‘rinishiga o‘tkazing.
• “GeoGebra” uskunalar panelidagi kerakli uskunalar
Окружность с центром через точку 
Eslatma.
Sichqonchani bir marta bosish orqali aylana markazini, ikkinchi 
marta bosish orqali aylana radiusini belgilang.
Показывать объект 
Eslatma.
Yashirin holatga o‘tkazish kerak bo‘lgan obyektni tanlang.
Угол
Eslatma. 
Uchta nuqtani soat strelkasiga qarshi yo‘nalishda belgilang 
va kerakli burchakni hosil qiling.
Teng tomonli uchburchak yasash algoritmi
1
AB
kesma yasang.
2
Markazi 
B
nuqtada bo‘lgan aylana chizing.
3
Markazi 
A
nuqtada bo‘lgan 
B
nuqtadan o‘tuvchi aylana 
chizing.
4
Ikkala aylana kesishish nuqtalarini belgilang.
5
ABC
ko‘pburchakni soat strelkasiga qarshi yo‘nalish bo‘ylab 
yasang.
6
Ikkala aylanani yashirin holatga o‘tkazing.

98
7
Uchburchakning ichki burchaklarini uning tomonlariga bosish 
orqali ko‘rsating.
Eslatma.
Sichqonchani soat strelkasi bo‘ylab harakatlantirish 
orqali uchburchakning ichki burchaklarini toping.
8
O‘zgarishlarni saqlang.
9
Перемещать
vositasidan foydalanib teng tomonli 
uchburchak to‘g‘ri yasalganini tekshiring.
Mustaqil bajarish uchun topshiriq
Teng yonli uchburchak yasash
Asosi va balandligi uzunligini sichqoncha bilan sudrab o‘zgartirish mumkin bo‘lgan
teng yonli uchburchak yasang.
Ushbu vazifani bajarish uchun sizga quyidagi vositalar kerak bo‘ladi:
Kesma yasash
Kesma yoki ikki nuqta o‘rtasini topish
Berilgan nuqta orqali to‘g‘ri chiziq yoki kesmaga 
perpendikulyar o‘tkazish
Tekislikda nuqta yasash
Ko‘pburchak yasash
Grafik obyektni sichqoncha bilan sudrab, dinamik 
ravishda o‘zgartirish

99
Bilim:
– 
parallel to‘g‘ri chiziqlarning ta’rifi va xossalari;
– ikki to‘g‘ri chiziqni kesuvchi bilan kesganda hosil bo‘ladigan burchaklarning 
turlarini bilish va ularni chizmada farqlay olish;
– 
ikki to‘g‘ri chiziqning parallellik alomatlari;
– 
berilgan teoremaga teskari bo‘lgan teoremani ifodalay olish.

Download 53,35 Mb.