muhim o ‘rin tutdi. Arizalaming oldindan
berilishi kelib tushish-
lam ing kutilmagan to ‘xtashining salbiy ta ’sirini kamaytiradi. Shu
bilan birga o ‘zib turish vaqtining haddan tashqari ko‘paytirilishi
m oddiy zaxiralarning o ‘sishiga olib keladi. Arizaiarni tuzishga
javobgar b o lg a n ishchilar materiallar keUb tushishining eng kam
o ‘zib turish vaqtini o ln a tish i zarur, bunda yetkazib beruvchining
imkoniyatlari va m ateriallar iste’molchisining talablari hisobga
olinadi.
Arizalar tahlili.
M ateriallam i ishlatishga
beriladigan arizalar
tah lili m oddiy tex n ik t a ’m in o t xizm ati to m o n id a n , boshqa
b o lin m alar mutaxassislari bilan birgalikda amalga oshiriladi. Tahlil
maqsadi — materiallaming har bir turi bo'yicha m inim al xarajat
lam i ta ’minlashdir. Tadqiqot uslublari b o lib funksional narxli
tahlil va narxni o ‘rnatish hisoblanadi.
Tahlil jarayonida quyidagi savollarga javob olinishi kerak:
A rzonroq m ateriallar ishlab chiqarish talablarini qoniqtira
oladimi?
Bu talablar asoslanganmi?
Boshqa turdagi m ateriallar belgilangan talablam i qoniqtira
oladimi?
Ishlab chiqarilayotgan m ahsulot
tuzilishini soddalashtirish
m umkinmi?
Yetkazib beruvchi iste’m olchi bilan birgalikda ishlab chiqa
rishda olingan natijalami tahlil qilishda qatnashib turib materiallarga
qo'yilgan narxlam i kamaytira oladimi?
T a ’m inot xizmati arizalarda ko'rsatilgan m ateriallam i boshqa-
larga alm ashtirishga haqqi y o ‘q. B o‘lim ishchilarining kelib
tushayotgan arizaiarni tahlil qilishi va buyurtm alar qiym atini
kam aytirishga olib kelishi m um kin b o lg a n m ateriallar xarid
qilishning variantlarini taklif qilishi kerak.
M oddiy-texnik ta ’m inot xizmatiga yetkazib beruvchilam ing
takliflari va raqobatchilaming narxlari aniq b o lad i.
Shu xizmat
ishchilari konstruktorlik va texnologik b o lim la r bilan birgalikda,
arzon va sifatli m ateriallam i q o llash asosida mahsulotlarni ishlab
chiqarish texnologiyalari va tuzilishlarini mustahkamlashtirishga
olib keladigan texnik va iqtisodiy qarorlar ishlab chiqarishi mumkin.
166
Yetkazib beruvchilarni tanlash. Yetkazib beruvchilami tanlashda
aso siy m e z o n la r b o ‘lib q u y id a g ila r h iso b la n a d i: y etk az ib
beruvchining ishonchlihgi, kerakli resurslami
aytilgan sifatda va
so‘ralgan m uddatga yetkaza b era olishi, m oddiy resurslam i
imkomyati boricha arzon narxlarda yetkazib berishi, yetkazib
beruvchi bilan iste’molchi o'rtasidagi masofa, yetkazib beruvchida
q o ‘shimcha quw atlarning mavjudligi va hokazo.
Y etkazib b e m v ch ilar va m a te ria llar h aq id a m a ’lu m o tlar
olishning asosiy manbalari b o ‘lib quyidagilar hisoblanadi:
shaxsan
sotuvchining o ‘zi bilan aloqalar; reklama nashriyotlari, kataloglar
va p ro sp ek tlard a beriladigan m ah su lo tn in g tu zilish i h aq id a
m a’lumotlar; korxonalarga tashriflar va m ahsulot yetkazib berish
am aliy o tin i o ‘rg an ish ;
b a n k lar, savdo u y u sh m alari, daviat
muassasalaridan olmadigan m a’lum otlar va hokazo.
Barcha manbalarni o ‘rganish natijasida m ustahkam nomga ega
bo'lgan yetkazib bem vchilar ro‘yxati tuziladi. Keyin m ateriallar
narxi va yetkazib berish m uddatlari nuqtayi nazaridan eng qulay
sharoitlam i takhf etayotganlari tanlab oUnadi.
Yirik buyurtm alarni
ikkita va undan ko‘p yetkazib bem vchilar o ‘rtasida b o lib berish
m aqsadga muvofiq b o ‘ladi, bu asosiy yetkazib bem vchining
raqobatdoshliligini tekshirish va kutilm agan hollardan o ‘zini
himoyalash imkonini beradi.
