126
1953
-yil 5-mart kuni I. Stalin vafot etdi. Ho-
kimiyatni boshqa shaxsga oʻtkazishning
legitim yoʻli boʻlmaganligi sababli uni egallash uchun
kurash avj oldi. Hokimiyatga
rasman diktatorning eng
yaqinlaridan iborat kollektiv rahbariyat keldi. Ammo ular
oʻrtasida hokimiyat, ayni paytda jamiyatdagi oʻzgarishlar
yoʻnalishini tanlash uchun kurash avj oldi. Bu kurashda
Nikita Xrushchyov gʻolib chiqdi.
Shu yili yangi iqtisodiy dastur eʼlon qilinib, u sovet dav-
lati tarixida birinchi marta yengil sanoatning xalq isteʼmoli
mollari ishlab chiqarishdagi ustuvorligini belgiladi. Ijtimoiy
sohalarga yoʻnaltirilgan iqtisod xalq isteʼmol
buyumlari
ishlab chiqarishning koʻpayishida, uyjoylar qurilishida,
maoshlarning oshishida juda tez namoyon boʻldi. Yangi
iqtisodiy dasturning boshqa bir bandi oziqovqat muammosini hal qilish, qishloq xoʻja-
ligini uzoq davom etgan inqiroz holatidan olib chiqishga qaratildi. Mamlakatda siyosiy
islohotlar ham boshlandi.
1956-yil fevralda KPSS XX syezdida N. Xrushchyov “Shaxs-
ga sigʻinish va uning oqibatlari toʻgʻrisida” degan mavzuda nutq soʻzladi. Bu nutq sovet
totalitar tuzumining xarakterini, Stalin va uning sheriklari amalga oshirgan jinoyatlar
koʻlamini anglash jarayonini boshlab berdi. Jamiyatda, oʻta ochiq boʻlmasada, bu mu-
ammolar keng miqyosda muhokama qilina boshlandi. Ayni paytda XX syezd xalqaro
kommunistik harakatning inqirozini boshlab berdi va sotsialistik tizim oxirigacha bu inqi-
rozdan chiqa olmadi. Diktatorning oʻlimidan soʻng davlat boshqaruvi tizimini
desentra
lizatsiyalash, ommaning faolligini ragʻbatlantirish, baʼzi boshqaruv funksiyalariga ularni
jalb qilish sari yoʻl tutildi. Ittifoqdosh respublikalarning vakolatlari ham biroz kengaydi.
Ilgari Ittifoq vazirliklari ixtiyorida boʻlgan koʻplab korxonalar
respublikalar vazirliklari
ixtiyoriga oʻtkazildi. Bu tadbirlar kishilarda qandaydir tarixiy,
olamshumul voqealarga
daxldorlik hissini paydo qildi. Bular ommaning gʻayratshijoati va tashabbuskorligini avj
oldirdi.
