|
Avtomatik boshqarish, avtomatik rostlashBog'liq RAQAMLI TEXNIKAGA
11.2. Avtomatik boshqarish, avtomatik rostlash,
avtomatik nazorat (ABT,ART, AKT) tizimlari haqkida
tushuncha. Avtomatlashtirilgan tizimlarning ko`rinishlari
Ishlab chiqarish jarayonlarini avtomatlashtirish hozirgi davrdagi texnika
taraqqiyotining asosiy yo`nalishlaridan biri bo`lib, ishlab chiqarish
samaradorligini tinimsiz oshirish va mahsulot sifatini yuqoriga ko`taradigan
asosiy omil hisoblanadi.
Avtomatlashtirish-
texnologik
jarayonlarni
odamning
bevosita
ishtirokisiz boshqarishda kontrol o`lchov asboblari, rostlagichlar va boshqa
texnikaviy qurilmalarni qo`llash demakdir.
Odamning texnologik jarayonda ishtirok etish darajasiga ko`ra
avtomatlashtirilgan tizimlar quyidagi turlarga bo`linadi:-avtomatik kontrol;-
avtomatik rostlash;-avtomatik boshqarish.
Avtomatik nazorat texnologik jarayonning hozirgi holati xaqida aperativ
ma’lumot olish va uni qayta ishlash uchun hizmat qiladi. Avtomatik nazorat
o`z navbatida avtomatik signalizatsiya, avtomatik o`lchash, avtomatik
saralash va avtomatik axborotni yig‘ishga ajratiladi.
Avtomatik signalizatsiya xizmatchilarni, texnologik jarayon ko`rsat-
kichlari chegaraviy qiymatlarga ko`rsatkichlarga yaqinlashganlik haqida
axborot beradi. Avtomatik o`lchash texnologik jarayonni asosiy ko`rsat-
kichlarini maxsus asboblarga uzatib berishga xizmat qiladi. Avtomatik
saralash maxsulotni og‘irlik o`lchamlari, rangi va boshqa fiziko-mexanikaviy
xususiyatlariga qarab ajratishga xizmat qiladi. Avtomatik axborotni yig‘ish
texnologik jarayon o`tishi, maxsulotni sifati, soni va boshqa ko`rsatkichlari
xaqida ma’lumot yig‘ishda xizmat qiladi. Avtomatik himoya nonormal va
halokat holatlarida qo`llaniladi. Bu holda himoya vositalari jarayonni
98
to`xtatib yoki avtomatik ravishda ushbu holatlarni chetlashtirishga xizmat
qiladi.
Avtomatik rostlashda texnologik jarayonning berilgan parameterlarini
avtomatik ravishda rostlagichlar yordamida saqlanadi. Bunda odam
avtomatik rostlash tizimining ishini kuzatib turadi.
Texnologik operatsiyalarni berilgan ketma-ketlikda avtomatik ravishda
amalga oshirish va boshqarish ob’ektiga ma’lum ketma-ketlikda ta’sir
kursatish avtomatik boshqarish deb yuritiladi.
Ishlab chiqarishdagi texnologik jarayonlarni avtomatlashtirishning
holati uch davr bilan bog`liq.
Birinchi davrda ayrim texnologik jarayonlar avtomatlashtiriladi. Bu
xolda shkalalari yaxshi kurinadigan yirik asboblar ishlatiladi. Bu asbob-
larning korpusida o`lchov asbobi, rostlagich va zadatchik joylashadi.
Ikkinchi davr-ishlab chiqarishdagi ayrim texnologik jarayonlarning
kompleks avtomatlashtirish davri. Bunda boshqarish alohida shitga
o`rnatilgan asboblar bo`yicha olib boriladi. Kichik hajmdagi ikkilamchi
asboblar barpo etiladi.
Uchinchi davr - batamom to`liq avtomatlashtirish davri. Bunda agregat
va sexlar to`la avtomatlashtiriladi. Bu bosqichda boshqarish yagona
dispetcherlik
punktida
markazlashtiriladi.
Korxonaning
to`liq
avtomatlashtirilishi uning avtomat- zavodga aylanishi demakdir.
ABS lari asosan ikki xil ko`rinishda ega: birinchi turga boshqaruvchi va
boshqariluvchi qismlar o`zaro ketma-ket bog`langan va bir-biriga ochiq
zanjir bo`yicha o`zaro ta’sir ko`rsatadigan avtomatik boshqarish tizimlari
kiradi.
Ochik zanjirli ABS larida ob’ektlarning ishga tushishi, ishlashi va
to`xtashi ma’lum vaqt (davr) oraligida oldindan berilgan programmasi asosan
o`tadi, ob’ektdagi texnologik protsesslar undagi miqdor va sifat
uzgarishlariga bog`liq bo`lmaydi.
Bunday tizimlarga misol sifatida asinxron elektr yuritmaning ishga tushi-
shi, ma’lum vaqt oraligida boshqarilmaydigan rejimda ishlashi (o`z holicha)
va ish davri tamom bo`lgach tutashdan iborat programmaga muvofiq
ishlashini ko`rsatish mumkin. Avtomatik manipulyatorlar va texnologik oqim
liniyalar ham oldindan belgilangan programmaga muvofiq ishlaydi.
|
| |
