570
27-mavzu:
Avtomobillarda yuk tashishni rejalashtirishda iqtisodiy-
matematik usullar va EHM ni qo‘llash
Reja
1.
Yuk tashishni rejalashtirishdaiqtisodiy-matematik usullar va ehmqo‘llash
samaradorligi
2.
Yuk jo‘natuvchi va yuk qabulqiluvchilarni optimal biriktirish usuli
3.
Minimal yuksiz yurish masofasigaqarab ratsional harakatyo‘nalishini aniqlash
Yuk tashishni rejalashtirishdaiqtisodiy-matematik usullar va ehmqo‘llash
samaradorligi
Yuk tashishni tashkil qilishda iqtisodiy-matematik usullar va ehmni qo‘llash
muhim rol o‘ynaydi.
Iqtisodiy-matematik usullar va ehmni qo‘llashda transport masalalarining
optimal variantlari hal qilinib, mehnat xarajatlari kamayishi, sifat ko‘rsatkichlarining
oshishi va iqtisodiy samaradorlikning ma’lum darajaga yuksalishi kuzatiladi.
Iqtisodiy-matematik usullar va ehmni qo‘llash natijasida mayda avtotransport
korxonalarining yiriklashuviga, markazlashgan tarzda tashishlarning
joriy etilishiga
erishiladi.
Avtomobil transportida iqtisodiy-matematik usullar va ehm 1960-yillardan
boshlanib qo‘llanilmoqda. Hozirgi kunda quyidagi masalalar har tomonlama hal
qilinmoqda.
1.
Tonna-kilometrda
transport
ishini
qisqartirishi
maqsadida
yuk
jo‘natuvchilarni yuk qabul qiluvchilar bilan biriktirish.
2. Nol masofalarini kamaytirish maqsadida avtotransport korxonalariga
buyurtmachi tashkilotlarni biriktirish.
3. Yuksiz yurish masofasini kamaytirish hisobiga yalpi
yuk tashishda ratsional
yuk tashish yo‘nalishlarini rejalashtirish;
4. Umumiy yurish masofasini qisqartirish uchun kichik hajmdagi yuklarni
tashishda tarqatuvchi va yig‘uvchi optimal yo‘nalishlarni rejalashtirish.
5. Yuk ortish-tushirish va kutish vaqtlarini qisqartirish uchun avtomobil
transporti va ortish-tushirish mexanizmlarini yo‘nalishlarga taqsimlash.
6. Umumiy masofani kamaytirish uchun qurilishlarda
soat grafigi asosida
smena-sutka yuk tashish rejasini hisoblash.
7. Umumiy masofani qisqartirish uchun qisqa masofani va yo‘nalish vaqtini
aniqlash.
Yuk tashishni rejalashtirish masalalarini qo‘lda va elektron hisoblash
mashinalarida bajarish mumkin. Elektron hisoblash mashinalari yordamida ko‘p
mehnat talab qiladigan yoki odam umuman yecha olmaydigan
murakkab masalalar
ham hal qilinadi.
571
Avtomobillarni yo‘nalishlarga taqsimlash va yuk tashishni rejalashtirishda
chiziqli dasturlash usuli keng qo‘llaniladi. Bu usuldan foydalanib,
quyidagi asosiy
masalalar yechiladi.
1. Optimal qatnovlar sonini aniqlash.
2. Mavjud avtomobil transporti va yuk ortish-tushirish mexanizmlaridan
foydalanish optimal variantini aniqlash.
3. Bir turdagi yuklarni qabul qiluvchilarni jo‘natuvchilar bilan eng qisqa
o‘rtacha tashish masofasiga qarab biriktirishning optimal variantini aniqlash.
4. Avtotransport korxonalarini buyurtmachi tashkilotlar
bilan eng qisqa nol
masofaga qarab biriktirish.
5. Avtomobil transportini eng qisqa yuksiz yurish masofasiga qarab ishlash
yo‘nalishlarini belgilash.
Chiziqli dasturlash masalalari grafik hamda variantlarni yaxshilash orqali hal
qilinadi.
