• 1. Umumiy tushunchalar
  • Qayta tayyorlash va ularni malakasini oshirish instituti




    Download 6,3 Mb.
    Pdf ko'rish
    bet246/416
    Sana19.12.2023
    Hajmi6,3 Mb.
    #123984
    1   ...   242   243   244   245   246   247   248   249   ...   416
    Bog'liq
    Avtomobil transportlarida yuklarni tashish NiDiSYm

     
    Tayanch so‘z va iboralar: avtotransport saroyi, texnik tayyorgarlik 
    koeffitsienti, avtosaroydan foydalanish koeffitsienti, saroy quvvati, saroy tarkibi, yuk 
    ko‘taruvchanlik, yuk ko‘taruvchanlikdan foydalanish statik koeffitsienti, yuk 
    ko‘taruvchanlikdan foydalanish dinamik koeffitsienti, yukli qatnov masofasi, yuksiz 
    qatnov masofasi, nolinchi qatnov masofasi, yukli o‘rtacha qatnov masofasi, yuk 
    tashish o‘rtacha masofasi,ish vaqti, marshrut vaqti, ortish-tushirish vaqti, harakat 
    vaqti, texnik tezlik, ekspluatatsion tezlik 
    1. Umumiy tushunchalar 
    Transportda 
    tashish 
    jarayoni 
    o‘zaro bog‘liqva ketma-ketbajariluvchi 
    operatsiyalar (yuklarni tashishga tayyorlash, ortish,belgilangan manzilga etkazish, 
    tushirish, yuklarni egalariga topshirish, transport vositasininavbatdagitashishga 
    keltirish) yig‘indisidan iborat bo‘lib, uni transport vositasiorqali bajariladi. Transport 
    ishini rejalashtirish, hisoblash va tahlil qilishgamo‘ljallanganma’lum texnik-
    ekspluatatsion 
    ko‘rsatkichlar 
    yordamida 
    ular 
    ish 
    natijalari 
    va 
    ishlatishdarajalarinianiqlash mumkinbo‘ladi. Ularga quyidagilar kiradi: transport 
    vositasining marshrutdagi ish rejimi, harakat tezligi, yuk ko‘tarish qobiliyatidan 
    foydalanish darajasini belgilovchi koeffitsient, ma’lum masofadagi yo‘ldan unumli 
    (yoki ish bajarish uchun) foydalanish darajasini belgilovchi koeffitsient, transport 
    vositasigaortish-tushirish operatsiyasida turgan vaqti va boshqalar.
    Transport vositasidan foydalanishsamaradorligi yuqorida keltirilgan har bir 
    omil va ularning birgalikdagi ta’siri bilan baholanadi.
     
    2. Avtomobil saroyi va undan foydalanish 
    Avtotrasnport saroyi deyilganda uning ixtiyoridagi avtomobil (avtobus) lar, 
    tirkami va yarimtirkamalar tushuniladi. Ular o‘z navbatida turlari, markalari va 
    transport vositalari miqdorlari bilan xarakterlanib, tashish bilan bog‘liq ishlab 
    chiqarish dasturini to‘liq bajarishga qaratilgandirlar. Transport vositalari turlari va 
    modyllari, avtotransport saroyining oldiga qo‘yilgan vazifa hamda bajarilishi lozim 
    bo‘lgan ishlarga bog‘liqdir. 
    Transportvositalari miqdor ko‘rsatkichlari barcha avtotransportsaroylari uchun 
    umumiy bo‘lib, ular quyidagi elementlardaniboratdir: 


    463
    Ah - hisobdagi yoki inventar kitobida hisoblanib boriluvchi avtomobil 
    (avtobus)lar va tirkamalarning umumiy soni. 
    Hisobdagi avtomobillar o‘z texnik holatiga ko‘ra, ekspluatatsiya qilishga 
    tayyor (a
    et
    ) va kun davomida ta’mirda yo texnik xizmat ko‘rsatishda turuvchi 
    avtomobillarga (a
    tt
    ) bo‘linadi, ya’ni
    A
    h
    = a
    et
    + a
    tt
    [7] 
    Amalda ekspluatatsiyaga tayyor avtomobillar ba’zi bir sabablarga ko‘ra to‘la 
    ishlatilmaydi. Ularning bir qismi har xil sabablarga ko‘ra (a
    tt
    - ta’mirda 
    turuvchilardan tashqari): ekspluatatsion materiallar (yonilg‘i, moy, avtoshina, 
    akkumulyator) yo‘qligi, haydovchi (shofyor)lar yo‘qligi yoki betobligi, yo‘llardan 
    foydalanib bo‘lmasligi va h.k larga ko‘ra bekor turishlari mumkin. 
    Aytilganlarga ko‘ra, a
    et
    = a
    e
    + a
    bt
    Demak, saroy hisobidagi avtomobillar a
    h
    = a
    e
    + a
    tt
    + a
    bt
    iborat bo‘ladi. 
    Har bir saroydagi avtobus, avtomobil, tirkama hamda yarim tirkama ma’lum 
    davr (rejadagi yoki hisobiy) ichida ekspluatatsiyada, bekor turishda va ta’mirda 
    turishlarimumkin. Shuning uchun,saroydagi barcha avtomobil-kunlar o‘z navbatida 
    ak
    k
    =ak
    e
    + ak 
    bt
    + ak
    tt
    iborat bo‘ladi. 
    Avtomobil transporti saroyining ishga tayyorgarlik darajasini aniqlanishi 
    uchun, texnika jixatdan saroyning ishga tayyorgarlik koeffitsienti (

    t
    ) aniqlanishi 
    lozim. 
    Texnik tayyorgarlik koeffitsienti quyidagi formulalar orqali aniqlanadi: 
    A) bitta avtomobil uchun kalendar kunlardagisi 
    К
    ЭТ
    T
    К
    К


    [8] 
    B) avtomobil saroyidagi barcha avtomobillar uchun bir kunlik 
    Х
    ЭТ
    T
    A
    A


    [9] 
    V) avtomobil saroyidagi barcha avtomobillar uchun kalendar kunlardagisi 
    К
    ЭТ
    Т
    АК
    АК


    [10] 

    Download 6,3 Mb.
    1   ...   242   243   244   245   246   247   248   249   ...   416




    Download 6,3 Mb.
    Pdf ko'rish

    Bosh sahifa
    Aloqalar

        Bosh sahifa



    Qayta tayyorlash va ularni malakasini oshirish instituti

    Download 6,3 Mb.
    Pdf ko'rish