Hozirgi zam on axborot texnologiyalarining asosini quyidagi uchta
texnika yutug‘i tashkil etadi:
1. A xborotning m ashina o ‘qiydigan tu shunchalarda jam lash m u -
hitining paydo b o ‘lishi (m agnit, lentalar, kinofilm lar, m agnit disklar
vah.k.);
2. A xborotni yer sharining istalgan nuqtasiga vaqt va m asofa
b o ‘yicha m uhim cheklashlarsiz yetkazishini t a ’m inlovchi aloqa vosi-
talarining rivojlanishi, aholining aloqa vositalari b ilan keng qam rab
olinishi (radio
eshittirish, televidenie, m a ’lu m otlarn i uzatish tar-
m oqlari, v o ’ldosh aloqa, telefo n tarm o g ‘i va h.k.);
3. Axborotni kom pyuterlar yordam ida berilgan algoritm bo'yicha
avtom atlashtirilgan ishlab chiqish im k o n in i (saralash, tasniflash,
kerakli shaklda ifodalash, yaratish va h.) oshirish.
A xborot texnologiyalari, birin ch idan , axborotning sirkulatsiyasi
va
ishlov berish m ajrnui, ikkinchidan, bu jaray o n larning tasviridir.
A xborot texnologiyalari ta 'lim jaray o n id a m u h im o ‘rin tu tib,
quyidagi vazifalarni h al etishga yordam beradi:
- h a r bir odam ga xos noyob fazilatlardan iborat individual qo-
biliyatlarni o 'qitilayotgan o ‘quvchi va talabalarda ochish, saqlash va
rivojlantirish, ularda bilish qobiliyatlarini, o 'z in i- o ‘zi kam olotga
yetkazishga intilishni shakllantirish;
- voqea va h o d isa la rn i k om pleks o 'rg a n ish n i, an iq ,
tabiiy-
ilm iy.texnikaviy. ijtim oiy, g u m an ita r fa n la r va sa n 'a t orasidagi
o ‘zaro bog‘liqlikning cham barchasligini t a ’m inlash;
- o ’quv-tarbiya jarayonlarining m azm u n, shakl va m eto dlarini
doimiy tarzda va dinam ik ravishda yangilash.
T a ’lim tizim i nuqtai nazaridan axborot texnologiyalarining joriy
etilishi bilan birga yuzaga keladigan quyidagi m uam m olar m uhim dir:
1. Texnik m u am m o lar — b u lar t a ’lim tizim ida foydalaniladigan
elektron-hisoblash va m ikroprotsessor texnikasiga q o ‘yiladigan ta -
lablarni, ularni am alda qo 'llash
xususiyatlarini belgilaydi;
2. D astur m uam m olari - bular ta ’lim tizim ida foydalanish u ch un
dastur t a ’m inotining tarkibi va tu rlarini, ularning q o ‘llanish tarkibi
va xususiyatlarini belgilaydi;
3. Tayyorgarlik m u am m olari — bu lar o 'q itu v ch i va o'qu vch i,
pedagog va talabalarning axborot-kom m unikatsiya texnologiyalari
dan, shu jum ladan, hisoblash texnikasidan h a m foydalanish uquvi
bilan bog'liqdir.
Bugungi kunda t a ’lim ni axborotlashtirishda asosiy yo‘nalish tu r
li o ‘quv fanlari b o 'y ich a pedagogik dastur vositalarini yaratishdan
iborat b o ‘lib qoldi. A m m o m avjud va ishlab chiqilayotgan kom pyu-
te r texnikasi bazasidagi pedagogik dastu r vositalari
0 ‘qitish nuqtai
n azarid an ta ’lim sifatida m u h im siljishlarga olib kelishi m um kin.
Buning sabablaridan biri-kom pyuter texnologiyalari a n ’anaviy tash
kil etilgan
0 ‘qitish jarayonida joriy etila boshlanganligidir. U o ‘zining
aso siy m a z m u n i va m e to d la r i b o ‘y ic h a b u te x n o lo g iy a la rg a
yo‘naltirilm agan va ularga ehtiyoj sezm aydi.
T a ’lim texnologiyalari doim o axborotli b o 'lg an ,
chunki ular
k o ‘p xil axbo rotn i saqlash, uzatish, foydalanuvchilarga yetkazish
bilan bog'liq edi. K om pyuter texnikasi va kom m unikatsiya vositalari
paydo bo 'lish i bilan o 'q itish texnologiyalari tu b dan o'zgardi. T a ’lim
jarayonid a axborot texnologiyalarim am alga oshirilishi quyidagilar-
ning m avjud b o'lishin i taq o zo etadi:
- ta ’lim ning texnik vositalari sifatida kom pyuterlar va kom m un i
katsiya vositalari;
- t a ’lim jarayonini tashkil etish u c h u n unga m os tizim li va amaliy
d astu r t a ’m inoti;
- ta ’lim -tarbiya jarayonida yangi o'quv-texnika vositalarini tatbiq
etish b o 'y ic h a m os m eto d ik ishlanm alar.
Keyingi vaqtlarda «o‘qitishning k om pyuter texnologiyalari» tu -
shunchasi tarqalib, bun da kom py u terlar bazasida am alga oshirilgan
o ‘qitish texnologiyalari tushuniladi. Biroq axborot texnologiyalari
tush un chasi
0 ‘qitishning kom pyuter texnologiyalari tushunchasidan
kengroqdir, ch u n k i k o m p yuterlar axborot
texnologiyalari texnik
vositalarining tarkibiy qism idir.
Bugungi kunda tu rli o p tik xotirlovchi qurilm alar (videodisklar,
optik disklar) keng tarqaldi. U la rd a n foydalanish m atnli grafik ax
boro tni b ir vaqt da birgalikda yozish im konini beradi, shu bilan bir-
ga, u n i qayta tiklashda yuqori sifatli tasvir paydo b o ‘ladi. M agnit
yozuvdan farqli o 'la ro q , optik disklardagi yozuv istalgan sondagi
qayta tiklashlarda ham yom onlashm aydi. K om pyuterlar ishining das-
tu riy -m atem atik t a ’m in o ti yuqori texnologik ishlab chiqarish taraq -
qiyotining m u h im yo ‘nalishi b o 'lm o q d a.
Shuningdek, tex n ik va d astu rli axborot texnologiyalari h a m
m avjud b o ‘lib, ularga quyidagilar kiradi:
