194
tavsiya etiladi: VK3, VK3M, VK4, VK6, VK6M, VK8.
Rangli metall va qotishmalardan tayyorlanadigan simlarni qiryalashdagi
kirya asboblar tayyorlashda tabiiy va su’niy olmoslardan keng foydalaniladi.
Tabbiy olmoslar qisman tiniq bo‘ladi, ayrim vaqtlarda ko‘k, yashil,
qo‘ng‘ir yoki qora ranglarga bo‘yaladi. Katta qismlarni kiryalashda qisman
shaffof bo‘lgan olmoslar foydalaniladi, ya’ni
kiryalash kanalini tashqi
qismidagi nuqsonlarni aniqlash va ishlov berish sifatini aniqlash uchun qulay
bo‘lishi inobatga olinadi.
Olmosli kirya asboblar simlarni kiryalash materialiga qarab ikki tipga
ajratiladi.
M tipi 500
MPa gacha uzulishga qarshlik qiluvchi metall va
qotishmalarni (mis, oltin, kumush, platina)
sovuq xolatda qiryalashda
ko‘llaniladi.
T tipi 500
MPa va undan yuqori darajada uzulishga qarshlik
qiluvchi metall va qotishmalarni (po‘lat, latun, nikel, nixrom va x.k.) sovuq
xolatda qiryalashda ko‘llaniladi. Volframa, molibdena,
iridiya va ularni
qotishmalarnini issiq va yuqori issiq xolatlarda kiryalash maydonini diametri
0,5
mm gacha bo‘lganda
T tipi qo‘llaniladi.
Kirya asboblarni tayyorlashda tabiiy olmoslardan tashqari keng ko‘lamda
su’niy olmoslar qo‘llaniladi, bu olmoslar 4-6
mm diyamerli silindrik yoki aylana
shaklda qora yoki qora-kulrang rangda bo‘ladi. Kirya asboblarni kiryalash
maydonini diametri su’niy olmosdan tayyorlanib 0,1 dan 1,5
mm gacha bo‘ladi.
Su’niy olmosli kirya asboblarni chidamligi qattiq qotishmaga nisbatan bir necha
barobarga yuqori. Su’niy olmosli kirya asboblar tabiiy olmosli asboblarni
zahirasi bo‘lishi mumkin.
