177
6.4. Kiryalash uchun jihozlar
Kiryalash jihozini tasniflanishi
Kiryalash jihozlari qarshlik ko‘rsatuvchi mahsulotlarning yo‘nalishiga
qarab aylanali yoki to‘g‘ri harakatlanadigan mashinalarga bo‘linadi.
Birinchi turdagi mashinalar mahsulotlarni baraban yoki g‘altaklarda qabul
qilishni amalga oshiradi, ular barabanli kiryalash mashinalari deb ham ataladi va
asosan simlarni kiryalashda ishlatiladi.
Kiryalash mashinalari quyidagi xususiyatlari asosida guruhlarga bo‘linadi:
:
•
cho‘ziluvchi simni diametri;
•
kiryalash soni (ko‘p marta va bir marta);
•
ishlash qonun qoidasi (sirg‘almasdan, surilish bilan);
•
barabanning aylanish kinematikasi (alohida yurutuvchi va guruhli
yurutuvchi).
Guruhlar ichida kiryalash mashinalari barabanlarini tortish turiga qarab,
ya’ni yo‘naltiruvchi silindrlardan foydalanish, kiryalash
jarayonida simlarning
joylashishi, kiryalashda moylashning agregat holati, kiryalash harorati, o‘rash
qurilmasining turi, avtomatlashtirish va mexanizatsiyalash darajasi va boshqa
xususiyatlari bo‘linadi.
Kiryalash mashinalarini qisqacha markalashda
uzatilgan simning
o‘lchamlari diapazonini, kiryalashni soni va yakuniy foydalanladigan
barabanining diametrini belgilash odat tusiga kirgan.
Alohida qalin kiryalash mashinalar diametri 6
mm dan ortiq bo‘lgan
simlarni kiryalash uchun, qalin kiryalash mashinalar diametri 3,0-6,0
mm
oraliqdagi simlarni kiryalash uchun, 1,8-3,0 mm oralig‘ida o‘rtacha kiyalash,
0,8-1,8 mm oralig‘ida yupqa kiryalash, 0,5-0,8 mm oralig‘ida juda yupqa
kiryalash, 0,1-0,5 mm orlaig‘ida eng nozik, 0,1 mm kichik bo‘lganda mikronli
kiryalash uchun mo‘ljallangan.
Kiryalash mashinalari mahsulotlarni kiryalashni soniga va usuliga ko‘ra
178
odatdagi turdagi bir kiryalash
va qarama-qarshi tortiladigan,
surilish bilan bir
nechatali qiryalash mashinalari va sirg‘almaslik bilan tortish qurilmalarini
sinxronlashtirmasdan simni yig‘ish, surilish va sirg‘almaslik bilan bir nechatali
qiryalash, simni to‘plamas xolati bilan
qarama-qarshi tortish va tortish qurilmalarini sinxronlash bilan,
halqali va
to‘g‘ri aniq ko‘p martali kiryalash mashinalariga bo‘linadi.
Sim ishlab chiqarish uchun kiryalash uskunalar quydagilarni ta’minlash
kerak: yuqori unumdorligi va sim sifati, optimal yagona va umumiy siqish,
barcha barabanlar dvigatellariga nominal yuklash, sexda yuk oqimi to‘g‘ri
taqsimlash, eng kam sonda termik ishlov berish.
Prutlarni cho‘zish (kalibirlash) uchun mo‘ljalangan kiryalash stanlar
ko‘pincha cho‘ziladigan material (mahsulot) ning to‘g‘ri chiziqli harakatiga ega
bo‘lgan stanlari deb ataladi.
Cho‘ziluvchan metallning oxirgi uchini
saqlab turish mexanizmi va
kiryalash jarayonida mahsulotning harakatlanish usuliga qarab, mahsulotlarning
to‘g‘ri chiziqli harakatiga ega bo‘lgan stanlarda uzatilishni aravachali (bir yoki
bir necha) va uzluksiz zanjirli stanlar turlarga ajrtish mumkin.
Bir vaqtning o‘zida cho‘zuvchi prutlar soniga ko‘ra bir va ko‘p zagotovkali
stanlar mavjud.
Cho‘zilayotgan mahsulot turiga qarab quvurlar va prutlarni kiryalash
uchun stanlar, bir tomonlama harakatlanuvchi bo‘lgan stanlar (qaytish
yo‘nalishi bo‘sh) va ikki taraflama harakatlanuvchi (ikki yo‘nalishda
kiryalovchi) stanlarga ajraladi. Ayrim xollarda bir joyga ikki noma’lum
yo‘nalishda ishlovchi stanlar joylashtiriladi, unda bunday stanlar ikki qatorli
stanlar deb ataladi.
Prutni oxigi uchini kiryalashga tayrlash stanni o‘zida
yoki tashqarida
amalga oshirilishi mumkin.
To‘g‘ri harakatlanadigan stanlarning muhim
xusuiyati stanning tortish kuchi hisoblanadi.
Kiryalashda kombinatsiyalashgan kalibrlab kiryalash stanlaridan ham
foydalaniladi, ya’ni faqqat kiryalashdan tashqari, cho‘zilgan
mahsulotni
179
moslashtirish, kesish va silliqlash o‘tkaziladi.
