–rasm. Ochiq konda elektr qurilmalarni zaminlash sxemasi

251
Agar bu elektr qurilmalar joylashgan yerning solishtirma 
qarshiligi 200 Om/m dan katta bo‘lsa, ular 4 Om dan ortiq bo‘lmagan 
qarshilikka ega bo‘lgan himoyaviy zaminlash tizimining asosiy zamin-
lash qurilmasiga ulanishi kerak. Asosiy zaminlash qurilmalaridan 
elektr qurilmalarigacha o‘tkaziladigan zaminlash tarmoqlarining uzun-
ligi 2 km dan oshmasligi lozim.
Agar elektr qurilmalar joylashgan yerning solishtirma qarshiligi 
200 Om/m dan kam bo‘lsa, ular qo‘shimcha mahalliy zaminlash 
qurilmalariga ulanishlari kerak. Mahalliy zaminlash qurilmalarining 
qarshiliklari me’yorlanmaydi.
Zaminlash qurilmalari uchun o‘lchamlari 50x50, 60x60 qalinligi
4 mm, uzunligi 3 m dan kam bo‘lmagan po‘lat ugolniklar, diametri
30 mm va uzunligi 3 m dan kam bo‘lmagan po‘lat quvurlar, 
ko‘ndalang kesim yuzasi 50 mm
2
va uzunligi 3 m dan kam bo‘lmagan 
po‘lat sterjenlar, ko‘ndalang kesim yuzasi 100 mm
2
dan kam 
bo‘lmagan po‘lat polosalar qo‘llaniladi. Zaminlash qurilmalari yerning 
muzlaydigan qatlamidan chuqurroqda o‘rnatilishi kerak. Zaminlash 
tarmoqlari uchun quyidagi simlar qo‘llaniladi: 
– ko‘ndalang kesim yuzasi 28 mm
2
dan kam bo‘lmagan bir tolali 
po‘lat sim; 
– ko‘ndalang kesim yuzasi 35 mm
2
dan kam bo‘lmagan ko‘p 
tolali po‘lat sim; 
– ko‘ndalang kesim yuzasi 35 mm
2
dan kam bo‘lmagan ko‘p 
tolali alyumin sim; 
– ko‘ndalang kesim yuzasi 35 mm
2
dan kam bo‘lmagan aralash 
po‘lat–alyumin sim; 
Uzluksiz himoyaviy zaminlash tizimi ochiq kon korxonalarida 
quyidagicha o‘tkaziladi (10.19–rasm). BPP dagi tashqi zaminlash 
konturidan havo liniyalarining tayanchlarida ilgaklarga o‘rnatiladigan 
himoyaviy zaminlash tarmoqlari o‘tkaziladi. Zaminlash tarmog‘i bilan 
havo liniyasi simlari orasidagi masofa 0,8 m dan kam bo‘lmasligi 
kerak. Shu bilan birga zaminlash tarmog‘ining eng pastki nuqtasidan 
yergacha bo‘lgan masofa 4,5 m dan kam bo‘lmasligi kerak. Agar 
zaminlash tarmog‘i temir yoki avtomobil yo‘llar ustidan o‘tadigan 
bo‘lsa, harakatlanuvchi transport vositasi tomonidan uzib yuborilmas-
ligini hisobga olinadigan balandlikka o‘rnatiladi. Buning iloji bo‘lmasa 
shunaqa joylarda zaminlash tarmog‘ini yer ostidan muhofazalovchi 

252
quvur ichida o‘tkazishga ruxsat etiladi. Tayanchlardan tushiriladigan 
qismlari 1,8 m dan kam bo‘lmagan balandlikdan boshlab mexanik 
shikastlanishlardan muhofazalangan bo‘lishi kerak. Bu himoyaviy 
zaminlash tarmog‘iga barcha elektr qurilmalarning metall qobiqlari 
ulanadi. Shuningdek metall qobiqlar yana mahalliy zaminlash qurilma-
lariga ham ulanadi. Buning uchun po‘lat, mis, alyumin, po‘lat–alyumin 
sim dumaloq yoki ugolok po‘lat o‘tkazgichlar qo‘llanilishi mumkin. 
Harakatlanuvchi mashina va mexanizmlarning metall qobiqlari 
himoyaviy zaminlash tarmog‘iga elektr energiya bilan ta’minlanuvchi 
egiluvchan kabelning to‘rtinchi simi vositasida ulanadi. Simning bir 
uchi mashinaning qobig‘iga, ikkinchi uchi elektr qurilmaning 
qobig‘iga ulanadi. Ulanishlar payvandlash yoki boltli birikma orqali 
amalga oshiriladi. 

Download 7,14 Mb.