12
Pedagogik
mahorat
asoslariga:
kasbiy
pedagogik
bilimlar,
insonparvarlikka yo‘nalganlik, pedagogik texnika,
kasbiy pedagogik
faoliyatni amalga oshirish tajribasi kiradi.
Mahoratning
shakllanish
bosqichlariga
esa
reproduktivlik
(boshlang‘ich), ijodiylik, ijodiy-tashabuskorlik kiradi.
Pedagogik mahorat darajalari keng qamrovli bo‘lib, musiqa fani
o‘qituvchisining ish darajasining davomi hisoblanadi.
O‘zbekiston
Respublikasida
ta'limni
demokratlashtirish,
individuallashtirish, mintaqaviy xususiyatlarni xisobga olish tamoyillari
asosida barcha o‘quv predmetlari qatori jumladan musiqa predmeti
bo‘yicha ham o‘qitish kontseptsiyasi ishlab chiqildi. Musiqa madaniyati
o‘quv predmeti o‘quvchilarning ma'naviy, badiiy va axloqiy madaniyatini
shakllantirishga, milliy g‘urur va vatanparvarlik tarbiyasini amalga
oshirishga,
ijodiy mahorat, nafosat va badiiy didni o‘stirishga, fikr
doirasini kengaytirishga, mustaqillik va tashabbuskorlikni tarbiyalashga
xizmat qiladi.
Ma’lumki, musiqa san'ati bolalar bog‘chalarida, bolalar musiqa va
san’at maktablari hamda o‘rta umumta’lim maktablarida, madaniyat uylari
va yoshlar ijodiy uylarida keng qo‘llanib kelinmoqda.
Musiqa madaniyati darsi o‘rta ta'lim maktablarida o‘qitiladigan
adabiyot, tasviriy san'at, jismoniy tarbiya, mehnat va boshqa fanlar bilan
uzviy bog‘lanadi. O‘quv rejada ko‘rsatilgan barcha o‘quv
fanllari qatori
musiqiy ta'limda ham DTSning joriy etilishi milliy musiqiy meros
manbalaridan to‘la qonli foydalanish imkonini beradi. Milliy musiqiy
meros san'ati yangi avlodni tarbiyalashda, ularning barkamol bo‘lib
yetishlarida o‘ziga xos va takrorlanmas manbaa bo‘lib xizmat qiladi.
Musiqa madaniyati o‘qituvchisi darslarni qiziqarli, mazmunli o‘tishi
bilan bir qatorda o‘quvchilarni ma'naviy, badiiy va shu bilan birga ahloqiy
madaniyatini shakitllantirish mahoratiga, shuningdek, milliy g‘ururi
hamda vatanparvarlik tarbiyasini amalga oshirishi
kabi ijodiy mahoratga
ham ega bo‘lishi kerak.
Musiqa
madaniyati
o‘qituvchisining
pedagogik
mahorat
darajalarning muhum jihatidan biri shundaki, u eng avval, ta'lim-tarbiya
sohasida orttirilgan tajribalarni o‘rganishi lozim. Bu albatta musiqiy ta’lim-
tarbiya sohasidagi ko‘pgina muammolarni hal etishda yaqindan yordam
beradi.
Musiqa o‘qituvchisi o‘quv va tarbiya ishlarini olib boorish bilan
chegaralanmasligi yoki faqatgina keng bilimga ega bo‘lib qolmasligi kerak.
U o‘zining fanini yaxshi va chuqur bilishi lozimdir. O‘quvchilarni musiqa
san'ati bilan tarbiyalashda esa alohida e’tibor qaratib, ularning
13
dunyoqarashi,
musiqa sohasida fikrlashi, tushunchasini boyitib borishi
muhim ahamiyatga egadir. O‘qituvchi musiqa kishi xissiyotini, ayniqsa
emotsional estetik xissiyotini faol rivojlantira olishini unutmasligi kerak.
Musiqa o‘qituvchisi mahoratli sozanda va yaxshi san'atkor bo‘lishi
lozimdir. U musiqa cholg‘usida yaxshi chalish malakasiga, qo‘shiqni
chiroyli va yoqimli kuylash ovozga ega bo‘lishi, notaga qarab yaxshi ijro
qilishi, o‘quvchilar
qobiliyati, bilim saviyasi, mahoratini bir-biridan ajrata
bilishi lozimdir. Musiqa o‘qituvchisining musiqa asbobida mahorat bilan
ijro etishining juda muhimligini quyidagicha alomatlarni belgilanadi.
Birinchidan: Jonli ijro etish - sinfda kayfiyatni yaxshilaydi.
Ikkinchidan: Jamoa bo‘lib (xor) ijro etayotganda istalgan jumla yoki
(takt) qismlarni takrorlash mumkin.
Uchinchidan: Musiqa asbobida ijro eta oladigan musiqa o‘qituvchisi
o‘z tarbiyalanuvchilariga musiqani qiziqarliligi va muhimligini amaliy
jihatdan ko‘rsatib beradi.
Musiqa o‘qituvchisi musiqa asbobini
mahoratli ijro etishi bilan
cheklanib qolmay yoqimli tovush, dirijyorlik hattiharakatlarini, musiqa
nazariyasini mukammal bilmog‘i va ijod qilishi mahoratiga ham ega
bo‘lishi lozimdir. O‘qituvchining shaxsiy namunasi va bilim darajasi
musiqa fanining taqdirini hal qiladi.
Xulosa
sifatida shuni aytish mumkimki, musiqa madaniyati darsida
o‘qituvchining mahorati har tomonlama yuksak darajada bo‘lishi o‘ta
muhim hisoblanadi. Uning asar haqidagi kirish so‘zi va dars mavzusini
tushuntirib berishi, o‘quvchilarni ajoyib va sehrli musiqa san’ati olamiga
olib kirib, badiiy hamda ma’naviy dunyoqarashini shakllantiradi.
