52
3.2-rasm. Yashin shakldagi elektr belgili ko’rinishi
Tok ta’sirida metallarni zarrachalari bo’g’lanib, teri yuzasini qoplab oladi. Lat yegan
qismini
yuzasi
g’adir-budir
bo’lib
qoladi.
Shu
holat
elektr
metallanishdebataladi.Buholatinsontanasiuchunxatarliemas,lekin ko’zni
metallanishi xavfli
bo’ladi.
3.3-rasm. Tok ta’sirida ter yuzasini elektr metallanishi
Yuqorida aytilgandan tashqari mehanik shikastlanishlar va elektroftalmiya ham elektr
jarohatlanishiga kiradi. Tok o’tishi vaqtida mushaklarni keskin qisqarishi natijasida terini, qon
tomirlarini va nervlarini yorilishiga, suyaklarni sinishiga va
tobiqlarni chiqishiga sabab
bo’ladi.Yoydan
chiqayotgan
ultra-binafsha
nurlari
natijasida
ko’zni
shamollashini
еlektroftalmiya deb aytiladi.
Elektr tokni ta’siri natijasida tirik to’qimalarni to’lqinlatib mushaklarni keskin
qisqartirishiga olib keladigan holat elektr zarb deb ataladi. Odamni tok urish xolati to’rt darajada
baholanadi:
I – darajada odam hushidan ketmagan holda yeqilib tushish, mushaklarni qisqartirishiga
olib keladi;
II – darajada odamning nafas olishi va yurak faoliyatiga ta’sir etilmagan
holda hushdan
ketish;
III – darajada nafas va yurak faoliyatiga ta’sir etilgan holda hushdan ketish;
IV – darajada elektr shok, qon aylanishi va nafas olish to’xtab, klinik o’limyuz beradi.
Klinik o’lim-bu odamni tirik va o’lim orasidagi holat, shu holatida
yurakni faoliyati va
nafas olishi to’xtaydi, insonda hech qanday hayot alomatlari sezilmaydi. Klinik holati 6-8 minut
davom etadi. Shu davrida hech qanday yordam bermagan taqdirda miyani hujayralari
parchalanib qaytarilmas-biologik o’limiga o’tib ketadi.
