Navoiy davlat pedagogika instituti fizika-texnologiya fakulteti fizik praktikum fanidan

1. Puasson tenglamasini keltirib chiqaring va fizik mohiyatini izohlang. 
2. O’zgarmas hajmdagi va o’zgarmas bosimdagi issiqlik sig’imlarining 
umumiylik va o’ziga xos xususiyatlari mohiyatini tushuntiring. 
3. Ishchi formulani keltirib chiqaring va mohiyatini izohlang. 
4. Adiabatik jarayon deb nimaga aytiladi? 
5. Adiabata ko’rsatgichi nima va u qanday parametrlarga bog’liq? 
6. Ishni bajarish tartibini tushuntiring. 
7. Tajriba natijasidda olingan natijalarni tahlil qiling. 
8. Ishga xulosa qiling. 

 
O‘ZBEKISTON RESPUBLIKASI
OLIY TA‘LIM, FAN VA INNOVATSIYALAR VAZIRLIGI 
 
NAVOIY DAVLAT PEDAGOGIKA INSTITUTI
FIZIKA-TEXNOLOGIYA FAKULTETI 
 
FIZIK PRAKTIKUM FANIDAN 
LABORATORIYA ISHI №13 
 
MAVZU: GAZLARNING SOLISHTIRMA ISSIQLIK SIG’IMLARI 
NISBATINI ANIQLASH.
 
 
 
 

LABORATORIYA ISHI№13 
GAZLARNING SOLISHTIRMA ISSIQLIK SIG’IMLARI NISBATINI 
ANIQLASH 
 
Ishning maqsadi: Gazlarning solishtirma issiqlik sig’imlari nisbatini 
aniqlashni tajribada o’rganish. 
Kerakli jihozlar: katta shisha idish, manometr, nasos. 
Nazariy qism 
Gazlarning o’zgarmas bosimdagi С
р
solishtirma issiqlik sig’imining 
o’zgarmas hajmdagi С
v
solishtirma issiqlik sig’imiga nisbatini adiabatik 
jarayonlarda aniqlash mumkin. 
v
р
С
С


ni aniqlash uchun, 12-20 litrli katta 
shisha A idishning og’zini uch joyidan teshilgan va bu teshiklarga n
1
, n
2
va n
3
naychalar o’tkazilgan tiqin bilan berkitamiz (10.1-rasm). n
3
naychaning jo’mragi 
bor naycha, A idishni manometrga ulaydi, n
2
naychaning jo’mragi bor, bu nay 
nasosga ulanadi (10.1-rasm). 
10.1-rasm. Tajriba qurilmasining tuzilish sxemasi 

n
1
jo’mrak yopiq holda n
2
jumrakni ochib, A idishga manometrdagi suyuqlik 
ustunlarining farqi 5-8 sm bo’lganga qadar V nasos bilan havo damlanadi. So’ngra, 
n
2
jo’mrak yopib qo’yiladi. Bunda damlangan havoning zichlanishi natijasida A 
idishdagi havoning harorati va binobarin manometrning chap tarmog’ida suyuqlik 
ko’tariladi. Bir ozdan so’ng esa idishdagi havo bilan tashqi havoning harorati yana 
tenglashadi va manometrdagi suyuqlik ustuni bir oz pasayib, tarmoqlardagi 
suyuqlik sathlari farqi h
1
bo’ladi. Buni yozib olamiz. So’ngra n
1
jo’mrakni ochib, A 
idishdagi havoni butunlay chiqib bo’lmasdan jo’mrakni yana tez yopamiz. Bunda 
A idishdagi havo birdaniga kengayishi natijasida harorati pasayib, bir oz vaqt 
o’tgandan keyin harorati yana tashqaridagi havo harorati bilan tenglashadi. 
Natija manometr naychalaridagi suyuqlik ustunining farqi h
2
mm bo’lib 
qoladi. Bunda, h
2
>h
1
. Endi quyidagicha mulohazalarni yuritamiz: 
A idishga havo damlangan vaqtda havoning hajmi V, bosim р, harorat T 
bo’lsin; 
n

Download 2,89 Mb.