p*r  Tushuvchi jismning og`irligi p

mgh
1 
- mgh
2
 = F
ишк
 (h
1
+h
2
): F
ишк
=mg
2
1
2
1
h
h
h
h


(6) 
Harakat tekis tezlanuvchan bo`lgani uchun:
t
а


0

; h=
2
2
at
 (7). 
 
t
h
1
2


; 
t
h
2
2
1


 (8). 
Bo`lib, (6), (7), (8) formulalarni (2) ga qo’yib quyidagini hosil qilamiz: 
J=mr
2
 (g
2
t
2
)
1
)
(
2
1
1
2


h
h
h
h
(9). 
(9) – formula inersiya momentining hisoblash formulasi. 
 
Ishni bajarish tartibi. 
 
1. Shkifning diametri o`lchanadi va uning radiusi hisoblanadi. 
2. Ipni shkifga o`rab, yuk qo`yilgan maydoncha h
1
balandlikka (150sm) 
ko`tariladi. 
3. Maydonchaga m yuk qo’ygan holda harakatga keltiriladi va tushish vaqti 
aniqanadi. 
4. Yuk taglikka urilib qaytgandan so`ng, qaytib chiqish h
2
balandligi aniqlanadi 
va olingan ma'lumotlar jadvalga yozilib boriladi. 
5. m yukchani boshqa balandlikka ko`tarib (170-180 sm) yana tajriba takrorlanadi. 
6. Maydonchaga m
2
yuk qo’yilgan holda tajriba ikkala balandlik uchun ham
qaytariladi, har bir hol uchun olingan natijalar jadvalga yozilib, (9) formula 
bo`yicha sistemaning inersiya momenti hisoblanadi. 
7. O`lchashning absolyut xatoligi aniqlanadi. 
8. Olingan ma'lumotlar quyidagi jadvalga kiritiladi. 
№ 
m 
R 
T 
h
1
h
2
J 
J


1. 
2. 
3. 
O’rt.
Sinov savollari. 
1. Inersiya momenti va kuch momenti haqida tushuncha bering. 
2. Aylanayotgan qattiq jism uchun dinamikaning asosiy 
(2) qonunini tushuntiring. 
3. Energiyaning balans formulasini yozing. 
4. Aylanayotgan qattiq jismning kinetik energiyasi. 
5. Hisoblash formulasini chiqarish. 
 

 
O‘ZBEKISTON RESPUBLIKASI
OLIY TA‘LIM, FAN VA INNOVATSIYALAR VAZIRLIGI 
NAVOIY DAVLAT PEDAGOGIKA INSTITUTI
FIZIKA-TEXNOLOGIYA FAKULTETI 
 
 
FIZIK PRAKTIKUM FANIDAN 
LABORATORIYA ISHI №2 
 
MAVZU: G’ILDIRAKNING INERSIYA MOMENTINI 

Download 2,89 Mb.