|
Müasir dövrdə istehsalatda hər hansı səviyyədə qəbul edilən qərar və təlimatlar, işçilərin
Pdf ko'rish
|
| bet | 105/113 | | Sana | 01.12.2023 | | Hajmi | 1,28 Mb. | | #109072 |
Bog'liq M asir d vrd istehsalatda h r hans s viyy d q bul edil n q rat
p
və ∆
elektrikkeçirmə arasında aşağıdakı asılılıq mövcuddur:
t
p
=
12
Δ
(3)
Qeyd edək ki, t
p
=1,44 olduqda yüklərin tam relaksasiyası baş verir. Hal-hazırda, istehsal
olunan reaktiv yanacaqlarüçün yüklərinrelaksasiya müddəti bir neçə saniyəyə bərabər olur ki, bu
da partlayış və yanğın törətmək üçün kifayət edir.
Antistatik aşqarlar yanacağın elektrik keçirməsini hiss olunacaq dərəcədə artırır və bununla
statik elektrik yüklərinin sürətli relaksasiyasını təmin edir.
Karbohidrogen yanacaqları üçün antistatik aşqarlar tətbiq sahələrinə və onlara verilən
tələblərə görə iki qrupa bölünür. Birinci qrup aşqarlar, yuyucu maye kimi tətbiq edilən benzin və
kerosinlər üçün tətbiq olunur. İkinci qrup aşqarlar isə aviasiya benzinlərinə və kerosinlərə əlavə
olunur. Hazırda, maşınqayırmanın müxtəlif sahələrində hissələri texnoloji çirklənmədən
təmizləmək üçün karbohidrogen həlledicilərdən geniş istifadə olunur.
Qeyd edək ki, karbohidrogen yuyucu maddələrdə statik elektriklənmə təhlükəsini aradan
qaldırmaq üçün ən yaxşı üsul antistatik aşqarların əlavə olunmasıdır. Yuyucu maddə kimi
istifadə olunan karbohidrogen maye işləndikdən sonra yanacaq kimi tətbiq olunmadığından ona
əlavə edilən antistatik aşqara bir o qədər ağır tələblər irəli sürülmür. Lakin, karbohidrogen
yuyucu maddələr üçün antistatik aşqarlar kifayət qədər effektli olmalı, zərərli və baha olmamalı,
yuyulan məmulatın səthinin keyfiyyətini pisləşdirməməlidir.
11.3. Yanğınsöndürmə vasitələrinin təsnifatı
Yanğının söndürülməsi, yanma zonasına aktiv təsir edərək, onda gedən reaksiyanın
dayanıqlığını pozmağa yönəldilmiş odsöndürən vəsaitin seçilməsindən ibarətdir.
Yanmanın dayanıqlığı, ilk növbədə, yanma zonasında gedən kimyəvi reaksiyanın
temperaturundan və onun ətraf mühitlə gedən istilik mübadiləsindən asılıdır.
Yanma zonasının temperaturunun t
kp
temperatura qədər enməsi, yanma prosesinin sona
çatmasını göstərir. Bu temperaturu aşağıdakı düstur vasitəsilə təyin etmək olar:
t
kp
=
t
q
−
3 K⋅t
q
E
0
(4)
burada
t
q
– yanma zonasının temperaturu;
K
– universal qaz sabiti;
E
0
– verilmiş maddənin aktivləşmə enerjisidir.
Yanğının söndürülməsi üçün istilik müvazinətinin pozulması və yanma zonasında yaranan
temperaturun aşağı salınması, ayrılan istiliyin ətraf mühitə verilmə sürətinin artırılması və ya
həmin zonadan ayrılan istiliyin azaldılması vasitəsilə nail olmaq olar.
İstiliyin ətraf mühitə verilmə sürətinin artırılması ilə yanğının söndürülməsi yanğının fiziki
üsulla söndürülməsi adlandırılır.
Yanma prosesi zəncirvarı reaksiya xarakteri daşıdıqda, ayrılan istiliyin azalmasına asan
nail olmaq mümkün olur ki, bu da yanğının “kimyəvi üsulla söndürülməsi” adlandırılır. Həqiqət-
də, yanğın zamanı gedən yanma prosesi “istilik” və “zəncirvarı” xarakter daşıyır. Buna görə də,
yanğının söndürülməsi üçün hər iki üsulun tətbiqindən istifadə olunur.
Aşağıdakı sxemdə (şəkil 1) yanğınsöndürmə üsulları göstərilmişdir:
Yanma
zonasında
istilik itkisinin
artması
Ya
n
ac
aq
m
ad
d
ə
si
n
in
s
u
va
rı
lm
as
ı
Fiziki üsul
Kimyəvi üsul
Odsöndürücü amillər
Soyutma
Durulaşdırma
İzolyasiya
Fleqmatizasiya
Odsöndürmə təsiri
Yanacaq
sisteminin
istilik
tutumunun
artması
Alışma
mexanizmini
n
dayandırılm
ası
Yanma
reaksiyasının
tormozlanması
Yanğınsöndürmə üsullarının tətbiqi
M
ay
e
y
an
ac
ağ
ın
q
ar
ış
d
ır
ılm
as
ı
Ya
n
ac
aq
m
at
e
ri
al
la
rı
n
ın
kö
çü
rü
lm
ə
si
O
ks
id
lə
şd
ir
ic
in
in
in
e
rt
q
az
v
ə
s
u
b
u
xa
rı
il
ə
q
ar
ış
d
ır
ılm
as
ı
Ya
n
ac
aq
m
ad
d
ə
si
n
in
in
e
rt
q
az
v
ə
su
b
ix
ar
ı i
lə
q
ar
ış
d
ır
ılm
as
ı
A
lo
vu
n
z
ə
rb
ə
d
al
ğa
sı
il
ə
kə
si
lm
ə
su
Ya
n
an
s
ət
h
in
s
u
, k
ö
p
ü
k
və
s
. i
lə
ö
rt
ü
lm
əs
i
Ya
n
ac
aq
m
ad
d
ə
lə
ri
n
in
kö
çü
rü
lm
ə
si
Ya
n
ac
aq
m
ad
d
ə
si
n
in
fl
e
q
m
at
m
ad
d
əl
ə
ri
n
in
t
o
z-
q
az
v
ə
b
u
xa
r
h
av
a
tə
rk
ib
lə
ri
il
ə
q
ar
ış
d
ır
ılm
as
ı
Ya
n
m
a
sə
th
in
in
fl
e
q
m
at
m
ad
d
ə
lə
ri
il
ə
su
va
rı
lm
as
ı
|
| |
