Azərbaycanda İnformasiya Cəmiyyətinin inkişafı

· təhsil sisteminin təkmilləşməsi, beynəlxalq, milli və regional 
səviyyədə 
irformasiya 
mübadiləsi 
sistemlərinin 
imkanlarının 
genişlənməsi hesabına peşə və ümumi mədəniyyət səviyyəsinin artması; 
· demokratik inkişafın vacib şərti sayılan vətəndaşların və sosial 
institutların məlumat almaq, onu yaymaq və istifadə etmək kimi 
hüquqlarını təmin edən mühitin yaradılması. 
İnformasiya və kommunikasiya texnologiyalarının tətbiqinin səviyyəsi hər bir 
ölkənin intellektual və elmi potensialının, dövlət idarəçiliyində şəffaflığın və 
demokratiyanın inkişafının əsas göstəricilərindəndir. Dünya bazarında elektron 
ticarətin rolunun artdığı müşahidə olunur və ümumiyyətlə, gələcəkdə ölkələrin 
rəqabət 
aparmaq 
qadiyyəti 
onların 
informasiya 
və 
kommunikasiya 
texnologiyalarından səmərəli istifadəsindən asılı olacaqdır. 
Dünya 
təcrübəsi 
göstərir 
ki, 
informasiya 
və 
kommunikasiya 
texnologiyalarından geniş istifadə olunması ölkənin hərtərəfli inkişafına xidmət 
edir və məhz bu texnologiyalar əhalinin sosial-iqtisadi vəziyyətində mövcuddan 
problemlərin həll olunması və yoxsulluğun azaldılması üçün tutarlı vasitələrdəndir. 
Son illərdə Azərbaycanda informasiya və kommunikasiya texnologiyalarından 
istifadə sahəsində müəyyən addımlar atılmış, bir sıra sahələrdə bu texnologiyaların 
tətbiqində ciddi uğurlar qazanılmış və ümumiyyətlə, bu istiqamət dövlət siyasətinin 
prioritetlərindən birinə çevrilmişdir. 
Azərbaycanın informasiya və kommunikasiya texnologiyalarının tətbiqinə istək 
və marağını, həmçinin bu istəyin reallığa çevrilmə imkanlarını aşağıdakılar əyani 
nümayiş etdirir: 
· Azərbaycan hökuməti informasiya cəmiyyətinin formalaşdırılması 
prosesini sürətləndirməyə qərarlıdır, digər tərəfdən BMTİP və başqa 
beynəlxalq təşkilatlar bu sahədə ölkəyə texniki və maliyyə dəstəyi 
göstərməyə hazırdırlar; 
· informasiya cəmiyyətinin hüquqi-normativ bazasının yaradılması 
sahəsində Azərbaycan dövlətinin artıq müəyyən müsbət təcrübəsi vardır; 
· respublikanın ali və orta ixtisas məktəblərinə tələbə qəbulu prosesində 
yeni texnologiyalar geniş şəkildə tətbiq edilmiş, online rejimində biliyin 
yoxlanılması həyata keçirilmiş, bu sahədə informasiya resursları 
formalaşdırılmışdır. Əhaliyə internet vasitəsilə geniş informasiya 
xidmətləri göstərilir; 
· respublikada məhkəmə hakimlərinin və bir sıra dövlət qulluqçularının 
seçilməsi prosesində informasiya və kommunikasiya texnologiyaları 
müvəffəqiyyətlə tətbiq edilmişdir; 

· "Seçkilər" dövlət avtomatlaşdırılmış informasiya sistemi yaradılmışdır 
və 2000-ci ildən başlayaraq əhalinin səs verməsi zamanı İKT-dən geniş 
istifadə olunur; 
· Azərbaycanın bir çox elm və təhsil müəssisələrini birləşdirən 
telekommunikasiya şəbəkəsi yaradılmışdır; 
· informasiya və kommunikasiya texnologiyaları üzrə sertifikatlı 
mütəxəssislərin hazırlanması üçün regional Akademiyanın yaradılması 
layihəsi həyata keçirilmişdir; 
· "Azərbaycanın milli pasport sistemi" layihəsində müasir informasiya 
və kommunikasiya texnologiyaları geniş tətbiq edilmişdir; 
· Azərbaycanın bank sistemində real vaxt rejimində banklararası milli 
elektron ödəniş sistemi və kiçik ödənişlər üçün avtomatlaşdırılmış klirinq 
sistemi layihələri həyata keçirilmişdir; 
· respublikada beynəlxalq təşkilatların dəstəyi ilə informasiya sahəsində 
maarifləndirmə yönümlü bir sıra regional mərkəzlər yaradılmışdır; 
· Transasiyaavropa layihəsi çərçivəsində respublikada optik rabitə 
xətləri şəbəkəsi qurulmuş, bunun sayəsində mövcud rabitə kanalları 
əsasən rəqəmli rejimə keçirilmişdir; 
· TRACECA layihəsi çərçivəsində Bakı-Tbilisi dəmir yolu xətti 
boyunca ortik rabitə xətti istifadəyə verilmişdir; 
· Gömrük sistemində idarəetmənin və prosedurların təkmilləşdirilməsi 
məqsədilə "Məlumatların ötürülmə şəbəkəsi və avtomatlaşdırılmış 
nəzarət sistemi" yaradılmışdır; 
· Azərbaycan Respublikası Dövlət Neft Şirkətində "İnformasiyanın 
ötürülmə şəbəkəsi" və "Avtomatlaşdırılmış nəzarət sistemi" layihələri 
həyata keçirilmişdir; 
· bir sıra dövlət və özəl qurumlarda informasiya və kommunikasiya 
texnologiyaları sahəsində əhəmiyyətli layihələr həyata keçirilmişdir və s. 
• CARİ VƏZİYYƏTİ XARAKTERİZƏ EDƏN ƏSAS AMİLLƏR 
Ölkənin 
bütövlükdə 
elektron 
hazırlığmın, 
o 
cümlədən 
mövcud 
telekommunikasiya infrastruktuaınun, texniki və proqram vasitələrinin, 
informasiya resursları və xidmətlərinin, hüquqi-normativ bazanın təhlili göstərir ki, 
ölkədə informasiya cəmiyyətinin formalaşdırılması prosesini daha da 
sürətləndirmək üçün ilkin şərtlər və bir sıra obyektiv çətinliklər mövcuddur. 

• Cari vəziyyəti müsbət xarakterizə edən amillər 
· əhalinin savadlılıq və təhsil səviyyəsinin yüksək olması; 
· internet şəbəkəsindən ölkə miqyasında istifadə edilməsi üçün münasib 
imkanların olması; 
· milli özəl telekommunikasiya operatorlarının mövcudluğu və onların 
inkişafda olması; 
· milli layihələrdə informasiya və kommunikasiya texnologiyalarının 
tətbiqi sahəsində geniş təcrübənin olması; 
· ölkədə iqtisadi fəaliyyət və investisiyaların qoyuluşu üçün əlverişli 
şəraitin mövcudluğu və bunun beynəlxalq təşkilatlar, o cümlədən İqtisadi 
Əməkdaşlıq və İnkişaf Təşkilatı tərəfindən tanınması və xarici 
investorların informasiya və kommunikasiya texnologiyalarının tətbiqi 
sahəsinə marağının olması; 
· Azərbaycanın əlverişli coğrafi mövqeyi və ölkə ərazisindən 
beynəlxalq nəqliyyat magistrallarının və rabitə kanallarının keçməsi; 
· iqtisadiyyatın sabit inkişafı və ölkənin zəngin enerji resurslarına malik 
olması; 
· "2000-ci il problemi"nin həlli üzrə keçirilmiş tədbirlər nəticəsində 
kömpüter parkının və proqram vasitələrinin yetərincə yeniləşməsi və 
müasirləşməsi; 
· respublika ərazisini praktiki olaraq bütünlüklə əhatə edən mobil 
telefon şəbəkəsinin formalaşması və onun daim inkişaf etdirilməsi; 
· respublikada naqilli telefon şəbəkəsinin müasirləşdirilməsi və 
genişləndirilməsi, o cümlədən rabitə kanallarının rəqəmli rejimə 
keçirilməsi və s. 
• Cari vəziyyəti mənfi xarakterizə edən amillər: 
· ölkədə informasiya və kommunikasiya texnologiyalarından istifadə ilə 
bağlı aparılan işlərin istiqamətlərini və onların prioritetlərini təyin edən, 
görülən işlərin əlaqələndirilməsini təmin edən məqsədyönlü dövlət 
siyasətinin hələlik tam müəyyən edilməməsi; 
· informasiya və kommunikasiya texnologiyalarından istifadə ilə 
əlaqədar yaranan münasibətləri tənzimləyən hüquqi-normativ bazanın 
tam işlənilməməsi; 

· bir tərəfdən ölkənin keçid iqtisadiyyatı dövrü yaşaması, digər tərəfdən 
isə Ermənistan Respublikası tərəfindən Azərbaycan Respublikası 
ərazisinin 20%-nin işğal olunması nəticəsində bir milyondan çox 
qaçqının və məcburi köçkünün mövcud olması ilə əlaqədar, informasiya 
və kommunikasiya texnologiyalarının tətbiqinə hökumətin yetərincə 
maliyyə vəsaitləri ayırmaq imkanlarının olmaması; 
· ölkənin keçid iqtisadiyyatı dövrü yaşaması ilə əlaqədar olaraq inkişaf 
etmiş ölkələrə "beyin axınının" mövcudluğu; 
· informasiya və kommunikasiya texnologiyalarının imkanları və 
üstünlükləri barədə geniş əhali kütlələrinin az məlumatlı olması; 
· informasiya və kommunikasiya texnologiyaları sahəsində yüksək 
səviyyəli mütəxəssislərin çatışmazlığı; 
· ölkə miqyasında kompüterləşdirmənin səviyyəsinin aşağı olması; 
· təhsilin bütün səviyyələrində informasiya və kommunikasiya 
texnologiyaları ilə əlaqədar olan fənlərin tədrisinin müasir dövrün 
täəblərinə cavab verməməsi; 
· informasiya və kommunikasiya texnologiyalarının inkişaf səviyyəsinə 
görə şəhər və rayonlar arasında kəskin fərqin olması; 
· Azərbaycan dilinin informasiya və kommunikasiya texnologiyaları 
sahəsində geniş istifadə olunmasında ciddi problemlərin olması; 
· İKT sahəsində Azərbaycan dilində ədəbiyyatın azlığı; 
· ümummilli informasiya resurslarının formalaşması prosesinin həddən 
artıq ləng getməsi; 
· respublikanın 
informasiya 
və 
kommunikasiya texnologiyaları 
sahəsində bir çox beynəlxalq inteqrasiya yönümlü layihələrdə fəal iştirak 
etməməsi; 
· respublikada 
qüvvədə 
olan 
telekommunikasiya 
tariflərinin 
informasiya və kommunikasiya texnologiyalarının tətbiqinə maneələr 
yaratması; 
· telekommunikasiya sahəsində innovasiyaların tətbiqini ləngidən və 
azad rəqabətə mane olan dövlət inhisarının mövcudluğu. 

Download 5,57 Mb.