30
O‘lchash xatoliklari turli sabablarga kura turlicha ko‘rinishda namoyon bo‘ladi. Bu
sabablar qatoriga quyidagilarni kiritishimiz mumkin:
o‘lchash asbobining namunammalligi tufayli xosil bo‘ladigan xatolik;
o‘lchash usuli xatoligi;
tashqi muxitning parametrlari uzgarishi tufayli xosil bo‘lgan xatolik (harorat, namlik,
atmosfera
bosimi va x.);
operatorning malakasi va xolatiga bog‘liq bo‘lgan sababalar natijasida xosil bo‘lgan xatolik;
tashqi mexaniq kuchlar (vibratsiya, silkinish, zarba va x.) ta‘sirida xosil bo‘ladigan xatolik va x.
1. O‘lchash xatoliklarning klassifikatsiyasi
O‘lchash xatoliklari u yoki bu xususiyatiga kura quyidagi keltirilgan turlarga bulinadi.
I.
O‘lchash xatoliklarini ifodalanish usuliga kura:
absolyut (mutlok) xatolik;
nisbiy xatolik.
II.
O‘lchash sharoitilariga kura:
statik xatoliklar;
dinamik xatoliklar;
III. Kelib chiqish sababi (sharoiti)ga ko‘ra:
o‘lchash asbobi uchun belgilangan normal sharoitlarda xosil bo‘ladigan o‘lchash
xatoliklar;
qo‘shimcha xatoliklar (normal sharoitdan chetga chiqilganda yuz beradigan xatoliklar).
Normal sharoit deganda xavo (atrof-muxit) harorati 20
°C
2
°C
(20
°C
5
°C
),
xavo namligi
65%
15%, atmosfera bosimi 750
25 mm s.u. (101,325
3,3 kPa), ta‘minlash kuchlanishi
namunadan
2% uzgarishi mumkin bo‘lgan sharoitga tushuniladi.
