roll — nemisha
Rolle — g‘o ‘la, g'altak degani.
Silindr turli oddiy va tirsakli vallar, ichki yonuv dvigatellari,
bug1 mashinalari, gidravlik va pnevmatik tizimlarning asosiy detal-
laridan biri, ichi silindrsim on sirtli havol detal hisoblanib,
konstruksiyalashganligiga qarab sof yoki kombinatsiyalangan holda
turli vazifalarni bajaradi.
14
Silindr turli ko‘rinishdagi quvurlar, stoykalar, o ‘qlar, simlar,
qalamlar va boshqa ko‘rinisMarda texnikada eng ko‘p qollaniladigan
geometrik sirt (jisin) hisoblanadi.
Наг qanday aylanma harakat faqat silindrlar orqali amalga
oshiriladi. Turli ko‘rinishdagi silindrik va konussimon detallami
silindrik teshiklarga kiritilishi oson b o ‘lishi uchun detal va teshik-
dagi faskalar doimo sof konus shaklida bajariladi.
Sharchalar sharikli podshipnikdan tashqari turli silindrik yoki
konussimon teshiklarni berkitish (to'sish) uchun klapan vazifasini
bajaradi.
Shuhday qilib, texnikada sof k o ‘rinishdagi geom etrik sirt
(figura)lardan detal sifatida samarali foydalaniladi.
15
3. ODDIY GEOMETRIK JISM N I KO‘P ELEMEHTLI MODEL (DETAL) KO‘RINISHIDA SHAKLLANTIRISH Quyida berilgan bir elementli geometrik jismlaming kombi-
natsiyalaridan ikki va undan ortiq elementli detallar hosil qilinadi
(3.1-chizma).
Masalan, katta va kichikroq silindrlardan, silindr va konusdan,
kub va silindrdan va shu kabi kombinatsiyalashlardan ikki elementli
modellar yasash mumkin (3.2-chizma). 0 ‘rtasi teshik silindr, konus,
prizma kabi jismlar ham ikki elementlikka kiradi (3.3-chizma).
Silindr, konuslam ing asoslarida konussim on faskalar, kub,
prizma asoslarida ham faskalar (sirt turiga qarab piramidasimon
3.2-chizma. 16
qilib) bajarilgan b o ‘lsa, unday d etallar ham ikki elem entli
hisoblanadi (3.4-chizm a). G eom etrik sirtlarning biror qismini
qirqib (kesib) olish yodi bilan ham ikki elementli model yasash
mumkin (3.5-chizma).
/ — ~ 4
IS ...
