Yo’qotishni boshidan kechirgan shaxslar bilan konsultatsiya

og’zidan ko’p miqdorda qon kelganini ko’rgan farzandda qondan 
qo’rqish fobiyasi (gematofobiya) paydo bo’lgan bo’lishi mumkin.
Bugungi kunga kelib, fobiyalarning 350dan ortiq turi mavjud bo’lib, 
ularni umumiy ravishda 3 katta guruhga ajratish mumkin: 
1. Maxsus fobiyalar. Ular aniq bir predmet yoki hodisa bilan 
chegaralangan bo'ladi. Hayvonlar va hasharotlarning ma'lum bir turidan, 
balandlikdan, qorong'ulikdan, momaqaldiroqdan, samalyotda parvoz 
qilishdan, qondan qo'rqish kabi fobiyalar kiradi.
2. Sotsiofobiya. Bunda odam kishilar bilan muloqotni talab qiluvchi 
vaziyatlardan qo'rqadi. Ya’ni shaxs fobiyasi jamiyat bilan bog’liq 
bo’ladi. Omma oldida nutq so'zlash, telefonda notanish odam bilan 
suhbatlashish, bazmlarda qatnashish, xorijiy tildagi so’zlarni xato 
talaffuz qilishdan qo’rqish kabilar vahima uyg'otishi mumkin. Sotsial 
fobiyaning asosida kamsitilishdan qo'rqish va uyatli vaziyat sodir 
bo'lishidan qochish qo’rqish yotadi. Sotsiofobiya shaxslararo 
munosabatlar o'rnatish, ishlash va o'qish jarayonida kuchli to'siq 
bo'lishi mumkin. shuning uchun ham sotsiofobiyasi mavjud odam 
psixologga murojaat etib, o’zidagi qo’rquvni yengib o’tishi foydadan 
holi bo’lmaydi.
3. Agarofobiya. Bunda odamlar uyidan chiqishdan qo’rqadilar. Ya’ni 
o’z uyidan boshqa hamma joyda o’zini xavfsiz his qila olmaydilar. 
Ushbu fobiyaga chalinganlar ommaviy joylar, transportlarda bo'lish, 
yolg'iz sayohat kabilardan vahimaga tushadilar.
Odam fobiyani boshidan kechirayotgan chog’ida uning organizmida 
fiziologik o’zgarishlar ham kuzatiladi. Ularga quyidagilarni kiritish 
mumkin: 

-Yurakning tez urishi (taxikardiya); 
- Bosh aylanishi; 
- Tremor (qaltirash); 
- Terlab ketish; 
- Qorin yo boshda og'irlik his qilish; 
- Og'iz va tomoqning qurib ketishi; 
- Bosh og'rig'i. 
Shunday vaziyatlar bo’ladiki, inson fobiyasi uning normal hayot 
kechirishiga halaqit berishi mumkin. Shunday vaziyatlarda patsient 
psixokonsultatsiyaga ehtiyoj sezadi. Psixokonsultatsiyada fobiyali 
mijozlar bilan ishlashda "Tizimli desenzibilizatsiya" metodi keng 
qo’llanadi. Masalan, kimningdir biror hayvonga nisbatan fobiyasi bor.
Avval unga o’sha hayvonning suratlari va videolarini ko'rishga 
o'rgatiladi. Keyin uzoqdan turib tomosha qilish malakasi shakllantiriladi. 
Asta-sekinlik bilan shu hayvonga yaqinlashish va undan qo'rqmaslik 
malakasi hosil qilinadi. Boshqa turdagi fobiyalarda ham aynan shu 
uslubdan foydalaniladi. Masalan, omma oldida gapirishdan qo’rqadigan 
odamga, avval oyna oldida keyin yaqin insonlari qarshisida ma’ruza 
qilish malakasi shakllantiriladi. Sekin-astalik bilan tinglanadigan 
auditoriya kengaytirib boriladi. Shu tariqa bosqichma-bosqich ravishda 
sotsiofobiyadan xalos etiladi.

Download 3,81 Mb.