Biroq, bu yordam qanday shaklda, qay koʼrinishda amalga oshirilishi
xususidagi savolga javob berish uchun psixolog
konsultant faoliyati
jarayonida amal qilishi lozim bo’lgan tamoyillarni yaxshi o’zlashtirgan
hamda amaliyotda qo’llay olishi muhimdir.
Psixologik maslahat muvaffaqiyati koʼpincha psixolog mijozni
qanday eshitganligi va uning oʼz hamda ayni paytdagi holati
toʼgʼrisidagi tasavvurlarini qay darajada oʼzgartirganli-giga bogʼliq
boʼladi. Kuzatishlarimizga qaraganda, psixolog
mutaxassisga yordam
uchun murojaat qilayotgan koʼpchilik insonlarning asosiy muammosi
shundaki, ular biror kishi bilan oʼzlarini qiynayotgan muammolar
borasida ochiqdan-ochiq gaplasha olmaydilar. Shuning uchun psixolog
konsultantning uni diqqat bilan eshitishi va
tushunishga tayyorligining
oʼziyoq kishi uchun katta ahamiyatga ega hamda bu muayyan ijobiy
oʼzgarishlarni yuzaga keltiradi. Maslahat jarayonida eʼtibor qaratilishi
lozim boʼlgan yana bir muhim holat bor. Bu mijozning unda sodir
boʼlayotgan barcha oʼzgarishlar uchun masʼuliyatni oʼz
zimmasiga
olishidir.
Maslahat jarayonida mijozning shikoyatlari asta-sekin boshqalardan
oʼziga qaratilishiga erishish kerak. Buni amalga oshirmasdan turib,
boshqa biror muhim natijani oʼylamasa ham boʼladi. Inson atrofida
boʼlayotgan voqea-hodisalarda oʼz ishtiroki
va aybini his qilgan
holdagina vaziyatni oʼzgartirishga harakat qilishi mumkin, aks holda u
koʼmakni boshqalardan, chetdan kutib qolaveradi.
2.
Koʼpchilik kasblarning mutaxassislar albatta rioya etishlari shart
boʼlgan tamoyil va shartlari mavjud. Misol uchun koʼpchilik
mamlakatlarda
professional
mutaxassislar
faoliyatini
belgilash
maqsadida psixologning axloqiy kodeksi (Ethical Principles of
Psychologists, 1981) amal qilib kelmoqda. Kishilarga psixologik taʼsir
koʼrsatish sohasida faoliyat olib boruvchi
mutaxassislar uchun bu
talablar yanada jiddiy boʼlib, mazkur meʼyorlar amaliyotchi psixologlar
zimmasiga anchagina masʼuliyat yuklaydi (Specialitu Guidelines for the
Delivery of Services by Counseling Psychologists, 1981). Psixologik
amaliyot mobaynida yuzaga kelishi mumkin boʼlgan maʼnaviy va
axloqiy muammolar, savollarga doim bir xil
qolipda javob berishning
imkoni yoʼq. Psixologik maslahat va psixoterapiyaning axloqiy
tamoyillari toʼgʼrisida koʼp va xoʼb yozilgan, tom-tom kitoblar nashr
qilingan boʼlib, ularda muayyan vaziyatlarda mutaxassis, psixolog oʼzini
qanday tutishi lozimligi borasida aniq tavsiyalar keltirilgan.
Kasbiy
tamoyillar va talablarga rioya qilmaslik ayrim mamlakatlar (masalan
АQSh)da psixologning diplomidan ayrilishi, mutaxassis sifatida faoliyat
koʼrsatish, psixologik amaliyot bilan shugʼullanish, oʼz xizmatlarini
taklif qilish huquqlaridan batamom mahrum boʼlishiga olib keladi.
