-MAVZU. KONSULTATIV YORDAM TAMOYILLARI

Biroq, bu yordam qanday shaklda, qay koʼrinishda amalga oshirilishi 
xususidagi savolga javob berish uchun psixolog konsultant faoliyati 
jarayonida amal qilishi lozim bo’lgan tamoyillarni yaxshi o’zlashtirgan 
hamda amaliyotda qo’llay olishi muhimdir.
Psixologik maslahat muvaffaqiyati koʼpincha psixolog mijozni 
qanday eshitganligi va uning oʼz hamda ayni paytdagi holati 
toʼgʼrisidagi tasavvurlarini qay darajada oʼzgartirganli-giga bogʼliq 
boʼladi. Kuzatishlarimizga qaraganda, psixolog mutaxassisga yordam 
uchun murojaat qilayotgan koʼpchilik insonlarning asosiy muammosi 
shundaki, ular biror kishi bilan oʼzlarini qiynayotgan muammolar 
borasida ochiqdan-ochiq gaplasha olmaydilar. Shuning uchun psixolog 
konsultantning uni diqqat bilan eshitishi va tushunishga tayyorligining 
oʼziyoq kishi uchun katta ahamiyatga ega hamda bu muayyan ijobiy 
oʼzgarishlarni yuzaga keltiradi. Maslahat jarayonida eʼtibor qaratilishi 
lozim boʼlgan yana bir muhim holat bor. Bu mijozning unda sodir 
boʼlayotgan barcha oʼzgarishlar uchun masʼuliyatni oʼz zimmasiga 
olishidir.
Maslahat jarayonida mijozning shikoyatlari asta-sekin boshqalardan 
oʼziga qaratilishiga erishish kerak. Buni amalga oshirmasdan turib, 
boshqa biror muhim natijani oʼylamasa ham boʼladi. Inson atrofida 
boʼlayotgan voqea-hodisalarda oʼz ishtiroki va aybini his qilgan 
holdagina vaziyatni oʼzgartirishga harakat qilishi mumkin, aks holda u 
koʼmakni boshqalardan, chetdan kutib qolaveradi.
2.
Koʼpchilik kasblarning mutaxassislar albatta rioya etishlari shart 
boʼlgan tamoyil va shartlari mavjud. Misol uchun koʼpchilik 
mamlakatlarda 
professional 
mutaxassislar 
faoliyatini 
belgilash 

maqsadida psixologning axloqiy kodeksi (Ethical Principles of 
Psychologists, 1981) amal qilib kelmoqda. Kishilarga psixologik taʼsir 
koʼrsatish sohasida faoliyat olib boruvchi mutaxassislar uchun bu 
talablar yanada jiddiy boʼlib, mazkur meʼyorlar amaliyotchi psixologlar 
zimmasiga anchagina masʼuliyat yuklaydi (Specialitu Guidelines for the 
Delivery of Services by Counseling Psychologists, 1981). Psixologik 
amaliyot mobaynida yuzaga kelishi mumkin boʼlgan maʼnaviy va 
axloqiy muammolar, savollarga doim bir xil qolipda javob berishning 
imkoni yoʼq. Psixologik maslahat va psixoterapiyaning axloqiy 
tamoyillari toʼgʼrisida koʼp va xoʼb yozilgan, tom-tom kitoblar nashr 
qilingan boʼlib, ularda muayyan vaziyatlarda mutaxassis, psixolog oʼzini 
qanday tutishi lozimligi borasida aniq tavsiyalar keltirilgan. Kasbiy 
tamoyillar va talablarga rioya qilmaslik ayrim mamlakatlar (masalan 
АQSh)da psixologning diplomidan ayrilishi, mutaxassis sifatida faoliyat 
koʼrsatish, psixologik amaliyot bilan shugʼullanish, oʼz xizmatlarini 
taklif qilish huquqlaridan batamom mahrum boʼlishiga olib keladi.

Download 3,81 Mb.