• Bilvosita xarajatlar
  • KORXONA XARAJATLARI
  • Buxgalteriya hisobi




    Download 0,63 Mb.
    Pdf ko'rish
    bet82/212
    Sana30.11.2023
    Hajmi0,63 Mb.
    #108543
    1   ...   78   79   80   81   82   83   84   85   ...   212
    Bog'liq
    Buxgalteriya hisobi-1

    Bevosita xarajatlar deb, mahsulotning ayrim turlari tannarxiga
    to‘g‘ri o‘tkaziladigan xarajatlarga aytiladi.
    Masalan: texnologik mahsulotlar uchun sarflangan xomashyo va
    asosiy materiallar, ishlab chiqarishda band bo‘lgan ishchilarning asosiy
    mehnat haqi va boshqalar.
    Bilvosita xarajatlar deb, hisobot oyi davomida yig‘ib taqsimlovchi
    schyotlarda hisobga olinib, tannarxni kalkulyatsiya qilishda mahsulotning
    ayrim turlari tannarxiga biron-bir ko‘rsatkichga mutanosib ravishda
    taqsimlash yo‘li bilan qo‘shiladigan xarajatlarga aytiladi.
    Mahsulot hajmiga bog‘liqliklar nuqtayi nazaridan xarajatlar
    o‘zgaruvchan va shartli doimiy (o‘zgarmaydigan) xarajatlarga bo‘linadi.
    Iqtisodiy mohiyatiga ko‘ra o‘zgaruvchan xarajatlar asosiy xarajatlarga
    shartli-doimiy (o‘zgarmaydigan) xarajatlar esa ishlab chiqarishni tashkil
    qilish va unga xizmat qilish bilan bog‘liq xarajatlarga tenglashtiriladi.
    Xarajatlar tarkibi O‘zbekiston Respublikasida «Mahsulot (ish va
    xizmat)larni ishlab chiqarish va sotish xarajatlarining tarkibi hamda
    moliyaviy natijalarni shakllantirish tartibi to‘g‘risidagi Nizom»da belgilab
    qo‘yilgan. Ushbu Nizomga muvofiq xarajatlar ikki guruhga bo‘linib
    hisobga olinishi belgilangan:
    1) mahsulot tannarxiga kiritiladigan xarajatlar;
    2) mahsulot tannarxiga kiritilmaydigan xarajatlar.
    Bundan tashqari, moliyaviy faoliyat bo‘yicha hamda favqulodda
    xarajatlar alohida hisobga olinadi.
    KORXONA XARAJATLARI
    Asosiy faoliyatga doir
    xarajatlar
    Asosiy bolmagan faoliyatga
    doir xarajatlar
    Sotish tannarxiga kiritilgan xarajatlar
    Davr xarajatlari
    Kelgusi davr xarajatlari
    Muddati kechiktirilgan xarajatlar
    Moliyaviy faoliyatga doir xarajatlar
    Favqulodda xarajatlar (zararlar)
    
    
    
    
    
    
    
    
    
    
    


    112
    Yuqoridagilardan kelib chiqib xarajatlar quyidagicha guruhlanadi:
    1. Mahsulot ishlab chiqarish tannarxiga kiritiladigan xarajatlar:
    a) bevosita va bilvosita material xarajatlar;
    b) bevosita va bilvosita mehnat haqi xarajatlari;
    c) boshqa bevosita va bilvosita xarajatlar, shu jumladan ishlab chi-
    qarish xususiyatiga ega bo‘lgan ustama xarajatlar.
    2. Davr xarajatlari (operatsion xarajatlar):
    a) mahsulot sotish xarajatlari;
    b) ma’muriy yoki boshqaruv xarajatlari;
    c) boshqa operatsion xarajatlar va zararlar;
    3. Moliyaviy faoliyat bo‘yicha xarajatlar:
    a) foizlarni to‘lash bo‘yicha xarajatlar;
    b) xorijiy valuta bilan operatsiyalar bo‘yicha kurslardagi salbiy
    farqlar;
    c) qimmatbaho qog‘ozlarga qo‘yilgan mablag‘larni qayta baholash
    natijasidagi zararlar;
    d) moliyaviy faoliyat bo‘yicha boshqa xarajatlar;
    4. Favqulodda xarajatlar daromad (foyda)dan olinadigan soliq
    to‘lagunga qadar foyda va zararlarni hisoblab chiqishda hisobga olinadi.

    Download 0,63 Mb.
    1   ...   78   79   80   81   82   83   84   85   ...   212




    Download 0,63 Mb.
    Pdf ko'rish