Avtomatika asoslari va ishlab cнiqarisн jarayonlarini avtomatlasнtirisн

41 
dt
dФ
W
E
2




(2.25) 
Induktsion datchiklar 3 xil ko‘rinishga ega: 1. Cho‘lg‘amli; 2. Ferromagnit 
detali harakatlanuvchi; 3. Taxogeneratorli. 
Induktsion datchiklar qishloq va suv xo‘jaligi sohasida keng qo‘llaniladi. 
Don o‘rish kombayni bunkeri og‘irligini induktsion datchiklar orqali uzluksiz 
nazorat qilish sxemasi 2.23-rasmda keltirilgan.
Uning ishlash printsipi quyidagicha: Bunkerni (1) donni to‘lishi va uning 
og‘irligini o‘zgarishi natijasida prujina (2) siqiladi. Magnitlanmagan po‘lat o‘zak 
(3) ketma-ket ulangan cho‘lg‘amlardan (W
1
va W
2
) iborat g‘altak (4) ichida 
harakatlana boshlaydi. Bu ikkita cho‘lg‘amlar ko‘prik sxemaning (5) ikki qo‘shni 
yelkasini tashkil etadi. Sxemadagi ko‘prikning bitta diagonaliga o‘lchov asbobi (6) 
ulangan, ikkinchisiga esa maxsus ta’minlash blokidan o‘zgaruvchan kuchlanish 
uzatiladi. 
2.22-rasm. Don o‘rish kombayni bunkeri og‘irligini induktsion datchiklar 
orqali uzluksiz nazorat qilish sxemasi: 
1-bunker, 2-prujina, 3-magnitlanmagan po‘lat o‘zak, 4-g‘altak, 5-ko‘prik sxema, 
6-o‘lchov asbobi. 
 
2.7.2. Fotoelektr datchiklar 
 
 
Fotoelektr 
datchiklar 
guruhiga 
kiruvchi 
fotodiodlar 
va 
ventilli 
fotoelementlarning ishlash printsipi ichki fotoeffekt hodisasiga asoslangan bo‘ladi. 

42 
Ichki fotoelektr effekt yorug‘lik oqimi ta’sirida erkin elektronlar o‘zining 
energetik holatini o‘zgartirib, moddaning o‘zida qolishi hodisasi bilan 
xarakterlanadi. Bunda modda ichida ko‘cha oladigan erkin zaryadlar hosil bo‘ladi. 
Erkin zaryadlar modda ichida ko‘chganda fotoelektr yurituvchi kuchlarni hosil 
qiladi (ichki fotoeffektli fotoelementlar shu printsipda qurilgan) yoki elektr 
o‘tkazuvchanlikni o‘zgartiradi (fotoqarshiliklar shu printsipda qurilgan). 
Ichki fotoeffektli fotoelementlar ko‘pincha ventilli fotoelementlar deb 
ataladi. Selenli fotoelementlar eng ko‘p tarqalgan fotoelementlar hisoblanadi. 
Selenli fotoelementning tuzilishi va sxemasi 2.23, a-rasmda, uning tavsifnomasi 
esa 2.23, b-rasmda ko‘rsatilgan. 
F
1 
2 
3 
4
a) b) 

Download 8,51 Mb.